Γερμανία: Πιέσεις για να επιστρέψουν κλεμμένοι αρχαιολογικοί θησαυροί

To μαρμάρινο ειδώλιο και το τηγανόσχημο σκεύος (αριστερά) που εκτίθενται πλέον στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μετά την επιστροφή τους ...

To μαρμάρινο ειδώλιο και το τηγανόσχημο σκεύος (αριστερά) που εκτίθενται
πλέον στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μετά την επιστροφή τους από τη Γερμανία  

Είναι εφικτό να επιστραφούν στις χώρες καταγωγής τους όλα εκείνα τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που εκτίθενται στα γερμανικά μουσεία, αλλά είναι προϊόντα παράνομων ανασκαφών και αρχαιοκαπηλίας;

Αυτό ήταν το ακανθώδες ερώτημα στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν οι συμμετέχοντες σε μια διεθνή διήμερη διάσκεψη που έλαβε χώρα μεταξύ 11-12 Δεκεμβρίου στο Βερολίνο, με στόχο τον τερματισμό των ανά την υφήλιο παράνομων ανασκαφών και την αρχαιοκαπηλία αρχαιοτήτων.

Η διημερίδα με τίτλο Cultural Heritage in Danger: Illicit excavations and trade (Πολιτιστική Κληρονομιά: παράνομες ανασκαφές και εμπόριο), που οργανώθηκε υπό την αιγίδα του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών, είχε ως στόχο της να ενταθεί ακόμη περισσότερο η πίεση απέναντι στην γερμανική κυβέρνηση ώστε να προστεθούν τροπολογίες στον νόμο για την προστασία των πολιτιστικών αντικειμένων που έχει ψηφιστεί το 2007.

Ένας εκ των συνδιοργανωτών της διημερίδας ήταν και ο Χέρμαν Πάρτσινγκερ, ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους του πολιτισμού στη Γερμανία, καθώς είναι πρόεδρος του Ιδρύματος της Πρωσικής Κληρονομιάς, του μεγαλύτερου πολιτιστικού φορέα της Ευρώπης αλλά και ο άνθρωπος πίσω από τα μεγαλύτερα μουσεία του Βερολίνου.

«Είμαστε πάντοτε έτοιμοι να επιστρέψουμε [στις χώρες προέλευσης τους] εκείνα τα αρχαιολογικά αντικείμενα που αποδεδειγμένα αποκτήθηκαν παράνομα», τονίζει στο Spiegel ο Πάρτσινγκερ, προσθέτοντας πως το Αρχαιολογικό Μουσείο του Βερολίνου θα επανεξετάσει την προέλευση όλων των αρχαίων αντικειμένων που πέρασαν στην συλλογή του κατά την δεκαετία του 1970.

Αρωγός στην πρωτοβουλία του Πάρτσινγκερ είναι και η κυβέρνηση της Αγκελα Μέρκελ: η Μόνικα Γκρούτερς που είναι η ανωτάτη αξιωματούχος στο γραφείο της Καγκελαρίας που ασχολείται με ζητήματα Πολιτισμού, αυτή τη στιγμή επεξεργάζεται τις σχετικές τροπολογίες που, αν περάσουν, θα μπουν σε εφαρμογή το 2016 και ουσιαστικά θα αναγκάζει τα γερμανικά μουσεία να επιστρέψουν στις χώρες προέλευσης τους όλα εκείνα τα αρχαιολογικά αντικείμενα που προέκυψαν από παράνομες ανασκαφές σε προηγούμενες δεκαετίες.

Με τον τρόπο αυτό η Γερμανία θα μπορεί επιτέλους να είναι ευθυγραμμισμένη προς τη Σύμβαση της UNESCO (1970) που έβαλε φραγμό στο εμπόριο λεηλατημένων αρχαιοτήτων, απαγορεύοντας οποιαδήποτε αγορά αντικειμένων αμφισβητούμενης ή άγνωστης προέλευσης. Η Γερμανία είναι ανάμεσα στις χώρες που άργησαν να επικυρώσουν την σύμβαση του 1970, επικυρώνοντας την με καθυστέρηση 37 ετών, το 2007.

Όπως επισημαίνει το ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού Spiegel, αυτή την εποχή η μεγαλύτερη αρχαιοκαπηλία σημειώνεται στην, σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο πόλεμο, Συρία και στο Βόρειο Ιράκ. «Είναι γνωστό ότι τόσο οι τουρκικές αρχές όσο και του Λιβάνου, έχουν κατάσχει πολλά αντικείμενα που προσπάθησαν να περάσουν λαθρέμποροι από τα σύνορα» σημειώνει το γερμανικό περιοδικό που τονίζει πως ακριβώς για το λόγο αυτό, πριν τρεις εβδομάδες ομάδα ειδικών συναντήθηκε στο Παρίσι μετά από πρόσκληση του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων για να ενημερωθούν με όσα συμβαίνουν στις περιοχές αυτές όσον αφορά στο ζήτημα των παράνομων ανασκαφών.

Μεγάλη λεηλασία ανυπολόγιστης αξίας έργων τέχνης συνέβη επίσης στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ιράκ μετά την αμερικανική εισβολή του 2003 στη Βαγδάτη. Το ρεπορτάζ του γερμανικού περιοδικού σημειώνει επίσης πως το FBI υποστηρίζει πως οι αρχές των ΗΠΑ έχουν επιστρέψει περισσότερα από 7.000 αρχαιολογικά αντικείμενα σε 26 διαφορετικές χώρες από το 2008 μέχρι σήμερα.

Το 2000 οι βρετανοί αρχαιολόγοι Κρίστοφερ Τσίπιντέιλ και Ντέιβιντ Γκιλ προέβησαν στην πρώτη -και μέχρι σήμερα, μοναδική- προσπάθεια καταγραφής αρχαιολογικών ευρημάτων άγνωστου προέλευσης. Η ενδελεχής τους έρευνα σε επτά μεγάλους διεθνείς καταλόγους αρχαιοτήτων αποκάλυψε ότι από τα συνολικά 1.396 αντικείμενα που εξέτασαν για το 75% δεν βρέθηκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν την προέλευσή τους, ενώ για περισσότερα από 500 εκθέματα δεν βρέθηκε ούτε ένα στοιχείο που να βεβαιώνει την προέλευσή του.

Υπενθυμίζεται πως, πριν λίγο καιρό, το Κρατικό Μουσείο της Βάδης στην Καρλσρούη αποφάσισε να επιστρέψει στην χώρα μας δύο εξαιρετικά σπαράγματα του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού, όταν αποδείχθηκε ότι αυτά είχαν εξαχθεί παρανόμως από την Ελλάδα. Τα αντικείμενα, ένα  μαρμάρινο ειδώλιο ύψους σχεδόν 90 εκατ. που απεικονίζει γυναικεία μορφή με τα χέρια σταυρωμένα κάτω από το στήθος και ένα τηγανόσχημο σκεύος με κοντή τριγωνική λαβή και διάμετρο 18 εκατ., εκτίθενται πλέον στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Πηγή: Κ. Τσάβαλος, in.gr