Φωτογραφία από την ανασκαφή στη θέση Άγ. Επίκτητος-Βρυσί Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η ομιλία του καθηγητή Peltenburg, ο οποίος παρέδ...
 |
| Φωτογραφία από την ανασκαφή στη θέση Άγ. Επίκτητος-Βρυσί |
Η ομιλία του καθηγητή:
"Το 1969 το Τμήμα Αρχαιοτήτων, υπό τη διεύθυνση του δρος Βάσου Καραγιώργη, εξέδωσε άδεια ανασκαφής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ Αγγλίας για την ανασκαφή του Νεολιθικού οικισμού Άγιος Επίκτητος-Βρυσί. Ο παραθαλάσσιος αυτός οικισμός ιδρύθηκε πριν από 6000 χρόνια και βρίσκεται στην επαρχία Κερύνειας, περίπου 10χμ ανατολικά της πόλης της Κερύνειας, μεταξύ δύο παραλιών. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στη θέση αυτή διεξάγονταν κάθε χρόνο μεταξύ του 1969 και του 1973. Η ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ ήταν έτοιμη να συνεχίσει τις έρευνές της το 1974 όμως τους πρόλαβε το καλοκαίρι εκείνο η τραγική εισβολή, και τα μέλη της ομάδας έτρεξαν να προστατευτούν από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς και κατέφυγαν σε οικία στην Κερύνεια. Από εκείνη τη σκοτεινή περίοδο οι ανασκαφές δεν συνεχίστηκαν και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του οικισμού που κάποτε βρίσκονταν σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης έχουν πια ερειπωθεί, ενώ άγνωστη παραμένει η κατάσταση διατήρησης και ο χώρος φύλαξης των ευρημάτων, τα οποία είχαν τότε παραδοθεί στον κ. Γιάννη Κλεάνθους, φύλακα του Κάστρου της Κερύνειας που τα είχε αποθηκεύσει στο κάστρο.
 |
| Σχεδιάγραμμα που παρουσιάζει πως η θάλασσα εισβάλει σιγά-σιγά και απειλεί τον αρχαιολογικό χώρο |
Η ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ εκφράζει μεγάλη ευγνωμοσύνη στον κ. Κλεάνθους και σε πολλούς άλλους που βοήθησαν στο επιστημονικό τους έργο: στον αείμνηστο Κυριάκο Νικολάου, έφορο του Κυπριακού Μουσείου για τη βοήθειά του πάνω σε νομικά ζητήματα, στον κ. Κόκκινο και σε όλους τους κατοίκους του Αγίου Επίκτητου για τη στήριξη και τη θερμή τους φιλοξενία αλλά και σε όλους τους εργάτες της ανασκαφής και στα μέλη της πανεπιστημιακής ομάδας, ειδικά στον κ. Peter Gelling του Πανεπιστημίου του Μπέρμινχαμ, στον Καθηγητή Ian Todd, βοηθό διευθυντή των ανασκαφών και φωτογράφο ευρημάτων 1972-73, στην κα Alison South, υπεύθυνη για τους καταλόγους των ευρημάτων, και στους Nicolas Stanley Price και Paul Halstead. Πολλά οφείλονται και στο δρα Σοφοκλή Χατζησάββα, πρώην Διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων ο οποίος πρόσφατα επιχείρησε να ενοποιήσει τα ευρήματα και να τα προστατεύσει από επιπρόσθετες φθορές, μέσα στα πλαίσια διακοινοτικού προγράμματος.
Ο Νεολιθικός οικισμός του Αγίου Επίκτητου-Βρυσί ήκμασε για περίπου μισή χιλιετία, από το 4500 μέχρι το 4000 π.Χ., και αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου. Ο οικισμός θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός επειδή οι κάτοικοί του είχαν την συνήθεια να θάβουν πολλά από τα αποκτήματά τους μέσα στις οικίες τους όταν προέκυπτε η ανάγκη να κτίσουν νέα οικία. Συνήθως, οι αρχαιολόγοι δεν είναι τόσο τυχεροί αφού όταν οι κοινότητες του παρελθόντος άλλαζαν οικία, μετέφεραν όλα τους τα υπάρχοντα μαζί τους. Η Νεολιθική αυτή συνήθεια στον Άγιο Επίκτητο-Βρυσί μας παρέχει πληθώρα πληροφοριών, μοναδικών για όλο τον αρχαίο Μεσογειακό κόσμο και όχι μόνο για την Κύπρο.
Οι οικίες αποτελούνταν από ένα δωμάτιο και βρίσκονταν εκατέρωθεν ενός στενού διαδρόμου με κεντρικό οχετό. Η είσοδος στις οικίες γινόταν μέσω ενός μόνο ανοίγματος και σε κάποιες περιπτώσεις διατηρούνταν ακόμη και τα ξύλινα πλαίσια των θυρών. Κάθε οικία διέθετε μια υπερυψωμένη εστία κτισμένη δίπλα από λίθινο πάγκο και καθίσματα ενώ σε κάποιες οικίες βρέθηκε μεταξύ των καθισμάτων, έτοιμο να ξαναχρησιμοποιηθεί, το λίθινο τριβείο που χρησιμοποιείτο για την επεξεργασία του κριθαριού και του σιταριού από τα διπλανά χωράφια. Σε μια γωνιά βρέθηκαν σε εξαίρετη κατάσταση διατήρησης τα κατάλοιπα πλεγμένων καλαθιών και ψαθών και σε άλλες γωνιές υπήρχαν στη θέση τους τα αποθηκευμένα λίθινα εργαλεία του νοικοκυριού. Οι κάτοικοι μιας οικίας εξειδικεύονταν στην κατασκευή οστέινων χανδρών και μιας άλλης στην κατασκευή λίθινων εργαλείων από πυριτόλιθο ο οποίος συλλέγετο από τη διπλανή παραλία. Με άλλα λόγια, οι ανασκαφές στο Νεολιθικό αυτό οικισμό μας δίνουν μια εξαιρετικά ζωντανή εικόνα των καθημερινών δραστηριοτήτων των κατοίκων, εικόνα που σπάνια διατηρείται σε αρχαιολογικές ανασκαφές. Τα στοιχεία αυτά καθιστούν τη θέση Άγιος Επίκτητος-Βρυσί θέση ιδιαίτερου επιστημολογικού ενδιαφέροντος που αξίζει να κηρυχθεί σε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.
 |
| Σχεδιάγραμμα του αρχαιολογικού χώρου |
Είναι με αισθήματα μεγάλης χαράς και ευθύνης που παραδίδω στην αρμόδια αρχή, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, όλα τα ημερολόγια ανασκαφής της θέσης αυτής, η διερεύνηση της οποίας είχε τόσο βίαια διακοπεί. Συνήθως οι αρχαιολόγοι καταφέρνουν να δημοσιεύσουν ένα μόνο μικρό ποσοστό των ανακαλύψεών τους και συνεπώς η παράδοση αυτή παρέχει στους μελλοντικούς μελετητές πλούσιο υλικό για έρευνα το οποίο ευχόμαστε σύντομα να αποτελέσει μέρος του Ψηφιακού Αρχείου των Μνημείων της Κύπρου. Περιλαμβάνει 1000 και πλέον φωτογραφίες και σχέδια αδημοσίευτων αντικειμένων, κατόψεις και σχέδια τομών. Το τελευταίο στη σειρά σχέδιο παρουσιάζει την εξέλιξη μιας κοινωνίας σε επτά μέτρα στρωματογραφία με τη μια οικία να διαδέχεται την άλλη μέσα στο χρόνο. Τα αρχείο αυτό έχει φυσικά και επιπρόσθετη αξία αφού τόσο η θέση όσο και τα ευρήματά της βρίσκονται σε περιοχή που δεν είναι υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το αρχείο έχει επίσης χρησιμοποιηθεί και από την Interpol για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των ευρημάτων στο εξωτερικό. Η θέση Άγιος Επίκτητος-Βρυσί είναι ένας εθνικός θησαυρός για την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου και συνεπώς με χαρά παραδίδω το αρχείο των ανασκαφών στην Κυπριακή Κυβέρνηση. Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στη δρα Μαρία Χατζηκωστή, Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων, αλλά και στους συναδέλφους της, για την υπομονή και τις συμβουλές τους και τους εύχομαι κάθε επιτυχία στο έργο τους που περιλαμβάνει τη διαφύλαξη και χρήση της πολύτιμης αυτής τράπεζας πληροφοριών προς όφελος των σημερινών και μελλοντικών γενεών της Κύπρου και της διεθνούς κοινότητας."
Πηγή: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Κύπρου
Πηγή εικόνων: Kypros.org
Δεν υπάρχουν σχόλια