Το άγαλμα της θεάς Αφροδίτης (κατά άλλους Περσεφόνης) στο σπίτι της στο αρχαιολογικό μουσείο της Σικελίας «Τα τελευταία 40 χρόνια, στ...
 |
| Το άγαλμα της θεάς Αφροδίτης (κατά άλλους Περσεφόνης) στο σπίτι της στο αρχαιολογικό μουσείο της Σικελίας |
«Τα τελευταία 40 χρόνια, στελέχη μουσείων έχουν τακτικά παραβιάσει το πνεύμα και τα συμφωνηθέντα τη συνθήκης της UNESCO (του 1970).... αγοράζοντας αρχαιότητες που τους ήταν γνωστό ότι προέρχονταν από παράνομες ανασκαφές, και είχαν εξέλθει παράνομα από τις χώρες προέλευσής τους».
Αυτή η πρόταση λειτουργεί ως πρόλογος για το βιβλίο «Chasing Aphrodite. The hunt for looted antiquities at the world’s richest museum» των Τζέισον Φελτς και Ραλφ Φραμολίνο (εκδ. Houghton Mufflin Harcourt).
Το δημοσιογραφικό δίδυμο της εφημερίδας Los Angeles Times, που το 2006 έφτασε για το ίδιο θέμα στους φιναλίστ για το βραβείο Πούλιτζερ για ερευνητική δημοσιογραφία, επικεντρώνεται στο Μουσείο Γκετί του Λος Αντζελες και πιο συγκεκριμένα στην κάποτε έφορο του μουσείου, Μάριον Τρου. Η Τρου δεν είναι άγνωστη στην Ελλάδα, παρ’ όλο που η Ιταλία ήταν εκείνη που τελικά τη δίκασε (σε μια δίκη που διήρκησε 5 χρόνια, από το 2005 έως το 2010) και που έγινε η αιτία για τον επαναπατρισμό πάνω από 40 αρχαιοτήτων στην Ιταλία και 4 στην Ελλάδα. Η Τρου μπορεί να γλίτωσε από τις ιταλικές αρχές, αναγκάστηκε όμως να παραιτηθεί από το πόστο της στο Γκετί και να δεχθεί πως η καριέρα της έχει στην ουσία καταστραφεί.
Το βιβλίο των Φελτς και Φραμολίνο διαβάζεται εύκολα και γρήγορα και αποτελεί ένα καλό μάζεμα πληροφοριών για την ιστορία του Γκετί και τους διάφορους σημαντικούς σταθμούς που οδήγησαν σε έναν πιο προσεκτικό αν όχι τελείως ηθικό χειρισμό του εμπλουτισμού των συλλογών των μεγάλων μουσείων ανά τον κόσμο. Γραμμένο από δύο δημοσιογράφους που έχουν ήδη καλύψει το θέμα σε μια σειρά ρεπορτάζ για την εφημερίδα τους, δεν απευθύνεται σε ακαδημαϊκούς ή αρχαιολόγους, αλλά στο ευρύ κοινό. Θυμίζει αρκετά τη σκανδαλιστική, σχεδόν σαπουνοπερατική αφήγηση του Μάικλ Γκρος στο προπέρσινο «Rogue’s Gallery: The secret story of the lust, lies, greed, and betrayals that made the Metropolitan Museum of Art» (εκδόσεις Broadway).
Οι πληροφορίες είναι ζουμερές, σχεδόν αισθησιακές. Ο τόνος είναι λίγο περισσότερο φανατισμένος εναντίον της «βιομηχανίας των μουσείων», και φυσικά, η αντίθετη άποψη λείπει ολοσχερώς. Σύμφωνα με αυτήν άλλωστε, η Μάριον Τρου ήταν από τις πρώτες εφόρους των ΗΠΑ που προσπαθούσε να βελτιώσει τις «κακές» πρακτικές των μεγάλων μουσείων. Ασχέτως αν στη διαδρομή πήρε κάποιες αναμφισβήτητα λανθασμένες αποφάσεις.
Εντέλει, είναι ένα βιβλίο - αποκάλυψη που σίγουρα ικανοποιεί κάθε αναγνώστη που αγαπά μια βουτιά σε ένα καλό σκάνδαλο (και δεν είναι λίγοι), αλλά δεν είναι ένα βιβλίο που έχει στόχο να ανοίξει έναν εποικοδομητικό διάλογο περί ιδιοκτησίας και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στον αντίποδα του «Chasing Aphrodite», βρίσκεται η βιβλιογραφία (εκδόσεις Princeton University Press) του Τζέιμς Κούνο, του νυν προέδρου του Ιδρύματος Τζ. Π. Γκετί, το οποίο χρηματοδοτεί το ομώνυμο μουσείο. Η κύρια θέση του, όπως είχε εξηγήσει και σε συνέντευξή του το 2009, είναι ότι η πολιτιστική κληρονομιά ανήκει σε όλους και όχι σε μεμονωμένα κράτη και ως εκ τούτου, τα μεγάλα «εγκυκλοπαιδικά μουσεία» του κόσμου προσφέρουν την ιδανική στέγη για την έκθεση αντικειμένων σε ένα μεγαλύτερο και ανομοιογενέστερο κοινό. Στο καινούργιο του πόστο στο Γκετί, φαίνεται να επιμένει στα πιστεύω του, προσαρμόζοντάς τα όμως στις απαιτήσεις μιας αναγέννησης ενός μουσείου με ένα παρελθόν αμφίβολων πρακτικών.
Στο πλαίσιο π.χ. μιας συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ του Κούνο και του δικού μας υπ. Πολιτισμού τον Νοέμβριο, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δέχθηκε να δανείσει για τρία χρόνια μια στήλη στο Γκετί, σε αντάλλαγμα της μόνιμης επιστροφής μιας ενεπίγραφης στήλης και τμήματος μιας άλλης. Είναι αυτό που ο Κούνο θα έλεγε «win-win situation», ή μια νέα εποχή για το Γκετί και τη ...«βιομηχανία των μουσείων»...
Πηγή: Ν. Αμπραβανελ, Εφημερίδα "Καθημερινή"
Πηγή εικόνας: Chasing Aphrodite
Δεν υπάρχουν σχόλια