Μίεζα, μια πόλη στη σκιά της Βεργίνας

Η Σχολή του Αριστοτέλη Μια τεράστια έκταση με τοπία σπάνιας φυσικής ομορφιάς και μοναδικές αρχαιότητες, η ευρύτερη περιοχή όπου, σύμφων...

Η Σχολή του Αριστοτέλη

Μια τεράστια έκταση με τοπία σπάνιας φυσικής ομορφιάς και μοναδικές αρχαιότητες, η ευρύτερη περιοχή όπου, σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, κάποτε βρισκόταν η αρχαία πόλη της Μίεζας, παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη για τα πλήθη των επισκεπτών, που συρρέουν στα μνημεία της γειτονικής Βεργίνας. 


Ο αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος πρόσφατα αναοριοθετήθηκε με την έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, εκτείνεται στους πρόποδες του όρους Βέρμιο, στον Νομό Ημαθίας, με πρόσβαση από την εθνική οδό Βέροιας-Έδεσσας, και αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της φύσης και της ιστορίας. Στα μνημεία του χώρου συμπεριλαμβάνονται τα κατάλοιπα του αρχαίου θεάτρου χωρητικότητας 1.500 θεατών, τα δημόσια κτίρια της αρχαίας πόλης, οι μακεδονικοί τάφοι με τις εξαιρετικές τοιχογραφίες και, σε κοντινή απόσταση, το «περί Μίεζαν Νυμφαίον», όπου -σύμφωνα με τον Πλούταρχο- ο νεαρός Αλέξανδρος μυήθηκε στις αρχές της φιλοσοφίας και της επιστήμης από τον Αριστοτέλη.


Εντοπισμός και ανασκαφή


Μία από τις σπουδαιότερες μακεδονικές πόλεις με αναφορές στα γραπτά του Πτολεμαίου και του Πλινίου, η Μίεζα, κατοικήθηκε από την ύστερη εποχή του χαλκού, άνθησε στα χρόνια του μακεδονικού βασιλείου και έφτασε στο απόγειο της ακμής της κατά την ελληνιστική περίοδο. Τα πρώτα αρχαία κατάλοιπα εντοπίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Γάλλο περιηγητή Delacoulonche, όμως οι συστηματικές ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας άρχισαν τη δεκαετία του 1950, για να ακολουθήσει η ταύτιση της πόλης από τον αρχαιολόγο Φώτιο Πέτσα.


Οι έρευνες συνεχίζονται μέχρι σήμερα, κυρίως στο πλαίσιο των σωστικών ανασκαφών που διενεργεί η ΙΖ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, αποκαλύπτοντας ολοένα και περισσότερα στοιχεία από τις διαδοχικές φάσεις κατοίκησης της περιοχής. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται η ανασκαφή στο μεγάλο δημόσιο κτίριο, που πιθανότατα αποτελούσε την Αγορά της Μίεζας, και στα υπόλοιπα κτίσματα στο κέντρο της πόλης, όπως η στοά με τα «απλά βοτσαλωτά δάπεδα», παρόμοια με τα βοτσαλωτά δάπεδα της Πέλλας και της Βεργίνας.

Το αρχαίο θέατρο της Μίεζας

Σε κοντινή απόσταση από την Αγορά βρίσκεται το αρχαίο θέατρο, που εντοπίστηκε τυχαία το 1992 σε μια φυσική πλαγιά κοντά στο χωριό των Λευκαδίων. Αποτελούμενο από 14 σειρές εδωλίων λαξευμένων στον βράχο και χωμάτινη ορχήστρα, το μνημείο, που σώζεται σε κακή κατάσταση, συνδυάζει ελληνιστικά και ρωμαϊκά μορφολογικά στοιχεία. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν πως κατασκευάστηκε στους όψιμους ελληνιστικούς χρόνους και υπέστη μεταγενέστερες τροποποιήσεις, δεδομένου ότι κατά πάσα πιθανότητα παρέμεινε σε χρήση για πέντε ολόκληρου αιώνες. Πάντως, η ακριβής χρονολόγησή του θα είναι δυνατή μόνο αφού ολοκληρωθεί η μελέτη του ανασκαφικού υλικού. Οι εργασίες αποκατάστασης του θεάτρου ξεκίνησαν το 2007 για να διακοπούν λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα λόγω έλλειψης πόρων και να ξεκινήσουν εκ νέου το 2011, μετά την ένταξη του έργου ανάδειξης στο ΕΣΠΑ.


Εντυπωσιακά μνημεία


Ως αίθουσες συμποσίων ενδέχεται να λειτουργούσαν τα τέσσερα τετράγωνα δωμάτια στα δυτικά του αρχαιολογικού χώρου, γεγονός που υποδεικνύει ότι στη συγκεκριμένη τοποθεσία δεν αποκλείεται να υπήρχε ιερό αφιερωμένο στον Ασκληπιό. Παρόμοιες αίθουσες εστιατορίων συναντώνται στα μεγάλα ιερά της Επιδαύρου, της Αθήνας και αλλού.


Στα πιο εντυπωσιακά μνημεία της Μίεζας συγκαταλέγονται οι μεγάλοι μακεδονικοί τάφοι, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν χτισμένοι κατά μήκος του δρόμου που ένωνε την πόλη με την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, την Πέλλα. Στο αέτωμα του καλοδιατηρημένου υπόγειου τάφου των Ανθεμίων απεικονίζεται ένα ηλικιωμένο ζευγάρι καθισμένο σε ανάκλιντρο, ενώ στην οροφή του προθαλάμου ο αρχαίος καλλιτέχνης ζωγράφισε λουλούδια που πλέουν στην επιφάνεια μιας γαλαζοπράσινης λίμνης. Περίπου 150 μέτρα στα ανατολικά, ο τάφος της Κρίσεως, που οφείλει την ονομασία του στην παράσταση με θέμα την κρίση του νεκρού πολεμιστή, ξεχωρίζει για τις μνημειώδεις διαστάσεις και την επιβλητική, διώροφη πρόσοψή του. Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων εργασιών ανάδειξης του μνημείου, ήρθε στο φως ακόμα ένας μακεδονικός τάφος με στοιχεία ιωνικού ρυθμού στην πρόσοψη.

Ο Τάφος των Ανθεμίων

Στο μικρότερο ταφικό μνημείο του Λύσωνος και του Καλλικλέους, ο διάκοσμος του οποίου παραπέμπει στην πομπηιανή τεχνοτροπία, αναγράφονται με κόκκινα γράμματα τα ονόματα πέντε γενεών της ίδιας οικογένειας. Η επιγραφή, στο άνοιγμα του θαλάμου, φέρει τα ονόματα των πρώτων ενταφιασμένων νεκρών: «Λύσωνος και Καλλικλέους των Αριστοφάνους». Μολονότι καταστράφηκαν ολοσχερώς κατά τη διάνοιξη της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου, οι τοιχογραφίες του τάφου του Kinch διασώθηκαν, έστω και μόνο στο χαρτί, χάρη στον Δανό αρχιτέκτονα και μελετητή K.F. Kinch, που αποκάλυψε και αποτύπωσε το μνημείο στα τέλη του 19ου αιώνα.


Η Σχολή του Αριστοτέλη


Σε απόσταση περίπου 2,5 χλμ. από την πόλη της Νάουσας βρίσκεται ο κατάφυτος αρχαιολογικός χώρος του Νυμφαίου, ταυτισμένος από το 1965 με τη θρυλική Σχολή του Αριστοτέλη. Τρία φυσικά σπήλαια, αφιερωμένα στη λατρεία των Νυμφών, και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα μιας ιωνικής στοάς, χρονολογούμενης στα χρόνια του Φιλίππου, σώζονται εντός των ορίων του επισκέψιμου χώρου που, όπως προκύπτει από επιφανειακές έρευνες, αποτελεί μόνο ένα μικρό τμήμα της Σχολής του μεγάλου φιλοσόφου.


Στην ευρύτερη περιοχή της Μίεζας έχουν ανασκαφεί, ακόμα, μία παλαιοχριστιανική βασιλική, οικιστικές εγκαταστάσεις των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, η αρχαία Ακρόπολη της Μίεζας, τα λείψανα δύο πολυτελών ρωμαϊκών κατοικιών και ένα παλαιοχριστιανικό κτίριο με λουτρό. Το αρχαιότερο από τα δύο οργανωμένα νεκροταφεία της πόλης, στη θέση Καμάρα, παρέμεινε σε χρήση από τον 6ο ώς τον 4ο π.Χ. αιώνα, ενώ στο δεύτερο, στη θέση Ρουντίνα, έχουν αποκαλυφθεί ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι.




Πηγή: Χ. Σανούδου, Εφημερίδα "Καθημερινή"
Πηγή εικόνων: Δήμος Νάουσας