Χιλιετίες ιστορίας ήρθαν στο φως στο Ολυμπιακό Πάρκο του Λονδίνου

Ταχύπλοο του 19ου αιώνα βυθισμένο στην λάσπη του ποταμού Αντιμέτωπο  με το αρχαίο παρελθόν του ήρθε το  Λονδίνο  κατά  τη  διάρκεια τη...

Ταχύπλοο του 19ου αιώνα βυθισμένο
στην λάσπη του ποταμού

Αντιμέτωπο  με το αρχαίο παρελθόν του ήρθε το  Λονδίνο  κατά  τη  διάρκεια της  ανέγερσης  των  εγκαταστάσεων για  τους  Ολυμπιακούς Αγώνες,  που αρχίζουν σε  λίγες  μέρες. 


Μη  φανταστεί κανείς  όμως λαμπρά -  ή λιγότερο  λαμπρά - κατάλοιπα  ούτε αντικείμενα υψηλής  αξίας. Το  Λονδίνο  δεν  είναι  Αθήνα,  έτσι  το παρελθόν του ανιχνεύεται ιστορικά  σε μακρές  περιόδους  αποδίδοντας ελάχιστα  ευρήματα,  τα  οποία  ωστόσο  μελετώμενα  από τους αρχαιολόγους  και  άλλους  επιστήμονες δίνουν  μία  εικόνα της  περιοχής τα  τελευταία 12.000 χρόνια.  Στο υπερσύγχρονο Ολυμπιακό  Πάρκο  λοιπόν,  όπου  θα  συναντηθούν  σε  λίγες  μέρες οι μεγαλύτεροι αθλητές του κόσμου    οι αρχαιολόγοι άνοιξαν 121 ανασκαφικές  τάφρους, έφεραν στο φως  πάνω από 10.000 αντικείμενα και αποκάλυψαν   ανθρώπινη δραστηριότητα τουλάχιστον 6.000 ετών από την  Προϊστορική εποχή με τους πρώτους κυνηγούς και αγρότες  ως τις αμυντικές εγκαταστάσεις του  Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποκάλυψαν  δηλαδή την περιβαλλοντική και γεωαρχαιολογική εικόνα της  περιοχής,  κάτι  που δεν  θα  μπορούσε  να  συμβεί, αν  αυτό το ένα τετραγωνικό μίλι γης  στο East London’s Lower Lea Valley  παρέμενε  η υποβαθμισμένη βιομηχανική ζώνη των  τελευταίων  αιώνων.


Οι  έρευνες  έγιναν  μεταξύ του 2007  και 2009 αλλά  δεν  ήταν  όπως μία  οποιαδήποτε  αρχαιολογική  ανασκαφή, καθώς απαιτήθηκε βαρύς  εξοπλισμός,   προκειμένου να αφαιρεθούν  αρκετές εκατοντάδες τόνοι χώματος σε  κάθε τάφρο,  που  συχνά  είχε  βάθος 15 πόδια  ενώ σε μια θέση  έφθασε σχεδόν τα 30 πόδια. Για να αποφευχθεί  μάλιστα ο κίνδυνος  κατάρρευσης από το βάρος του γύρω εδάφους,   έγιναν ειδικές  κατασκευές.  «Όπου οι  τάφροι   είχαν μεγάλο  βάθος  συχνά έπρεπε να εξασφαλισθούν οι  πλευρές  τους χρησιμοποιώντας στηρίγματα από  χάλυβα», εξηγεί ο Γκάρι  Μπράουν,  επικεφαλής του  έργου.  Μόνον όταν οι χώροι ήταν ασφαλείς ερχόταν η σειρά των ανασκαφέων,  που  πάντως έφεραν  προστατευτικό εξοπλισμό,   όπως ολόσωμες  φόρμες  μίας χρήσης, γάντια, μπότες από καουτσούκ, προστατευτικά γυαλιά, ακόμα και  μάσκες προσώπου.


Η ολοκλήρωση του έργου, κατόπιν αυτών ήταν τιτάνιο έργο. Αν και βρίσκεται μόλις τρία χιλιόμετρα βορειοανατολικά  από το  γεμάτο  λάμψη και γοητεία κεντρικό Λονδίνο, αυτή  η  περιοχή ήταν  εξαιρετικά   παραμελημένη. Ετσι οι αρχαιολόγοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με την παλαιότητα των κτιρίων, τα απομεινάρια  κατασκευών γενικά  αλλά και με τη βαθιά συσσώρευση οικιακών αποβλήτων του 18ου  και 19ου  αιώνα.  Μεγάλο μέρος   των  σκουπιδιών είχαν εισαχθεί από τις γύρω περιοχές   ενώ το 1844,  όταν αποφασίσθηκε  η  μετακίνηση των χημικών  και γενικά των επιβλαβών  βιομηχανιών  από το κεντρικό Λονδίνο,  πολλές μεταφέρθηκαν εδώ, σε μία περιοχή,  ήδη γνωστή για τη βιομηχανία της. Για τους αρχαιολόγους, αυτό σήμαινε, ότι το έδαφος πολύ  συχνά  ήταν μολυσμένο  από   χημικά.  

Επιχωματώσεις από σκουπίδια και χημικά κατάλοιπα απομακρύνθηκαν για τις ανασκαφές

Τα αποτελέσματα  ωστόσο  τους  αντάμειψαν. «Η αρχαιολογία κάλυψε μία  τεράστια ζώνη  χρόνου και γεωγραφίας», λέει ο   επικεφαλής του έργου  Νικ Μπέιτμαν  του Μουσείου Αρχαιολογίας του Λονδίνου. «Έχουμε τώρα την πρώτη μακροχρόνια  και  ευρείας κλίμακας εικόνα της ζωής σε αυτό το μέρος του Ανατολικού Λονδίνου, μιας περιοχής που  κατοικήθηκε τόσο στην Προϊστορία  όσο  και σε πιο πρόσφατες εποχές  και  έγινε τόσο σημαντική για την ανάπτυξη της σύγχρονης πόλης».


Σύμφωνα  με την  έρευνα  λοιπόν στο  τέλος της τελευταίας μεγάλης  Εποχής των Παγετώνων  - περίπου 12.000 χρόνια πριν - παγετώνες διαπερνούσαν μια παρθένα  άγρια  φύση  σχηματίζοντας τον ποταμό Λι.  Ωστόσο, τα παλαιότερα στοιχεία από το Ολυμπιακό Πάρκο προέρχονται  από την Νεολιθική εποχή (4000-2200 π.Χ.), όταν οι άνθρωποι άρχισαν να  δημιουργούν τις πρώτες  εκτάσεις για καλλιέργεια χρησιμοποιώντας εργαλεία από πυριτόλιθο. Η ανασκαφική  ομάδα ανακάλυψε στην άκρη ενός καναλιού του ποταμού έναν τέτοιο   πέλεκυ, που χρονολογείται  μεταξύ του  4000 και 3000 π.Χ.,   ωστόσο  δεν υπήρχε κανένα αποδεικτικό στοιχείο είχε χρησιμοποιηθεί κατά την αρχαιότητα. Η  παρουσία  του  όμως σε  παραποτάμια  θέση μπορεί, κατά τον Αντριου Πάουελ   της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του  Wessex, να  σημαίνει,  ότι  ήταν τελετουργικός.

Ανασκαφή σε στρώματα της Προϊστορικής εποχής και η αποκάλυψη μίας ταφής

Κατά τη διάρκεια της Μέσης Εποχής του Χαλκού, που αρχίζει περί το 1400 π.Χ. μεγάλες  μετατροπές έγιναν στο σημερινό Ολυμπιακό Πάρκο.  Οι  άνθρωποι άρχισαν να χωρίζουν την παραγωγική γεωργική γη σε τετράγωνα, το καθένα από τα οποία περιβαλλόταν  από τάφρους και ενδεχομένως  από φράκτες.  Μια γενικότερη εικόνα της ζωής   έδωσε  εξάλλου η ανακάλυψη οκτώ κυκλικών σπιτιών  της Εποχής του Χαλκού και επτά της Εποχής του Σιδήρου.  Υπήρχαν επίσης πολλές ταφές, μεταξύ των οποίων δύο   της Υστερης Εποχής   του Χαλκού (1000 π.Χ.), μία ταφή   του 1ου π.Χ. - 1ου μ.Χ αιώνα  και τρεις αχρονολόγητες.


 Στη  Ρωμαϊκή  εποχή η περιοχή βρισκόταν  τρία μίλια βορειοανατολικά του Londinium (Λονδίνο),  πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Britannia Superior  ενώ διασχιζόταν από  έναν  δρόμο   που συνέδεε το Londinium με το Camulodunum (σημερινό Κόλτσεστερ).  Παρ΄ ότι  όμως  αυτός ο δρόμος  θα  ήταν, μαζί με το ποτάμι ζωτικής  σημασίας  ανένα ίχνος του δρόμου  δεν βρέθηκε. Οι αρχαιολόγοι όμως βρήκαν  κάποια  ρωμαϊκά  κατάλοιπα όπως  οι ελαφρές,  ξύλινες κατασκευές, μία από τις οποίες μπορεί να ήταν  ένας μικρός μόλος. Εντόπισαν  επίσης  ρωμαϊκούς αμφορείς και κεραμικά οικοδομικά υλικά  ( 50 μ.Χ.-  160 μ.Χ.)  καθώς και ένα φθαρμένο νόμισμα του Κωνσταντίνου Β΄(337 μ.Χ. έως 340 μ.Χ.)


Την ιστορία της μετατροπής της περιοχής στην  βιομηχανική καρδιά του Λονδίνου αφηγείται εξάλλου η  ανασκαφή στο Temple Mills, μία περιοχή με  δύο  νερόμυλους που  υπήρχαν  από τον 12ο  αιώνα ως  τα τέλη του 16ου  όταν συνενώθηκαν με ένα βυρσοδεψείο, ένα  μπαρουτοποιείο (μέχρι να  ανατιναχθεί), μύλους για το άλεσμα καλαμποκιού και ελαιοκράμβης  και επιπλέον  βαφεία υφασμάτων και εργοστάσια χρωμάτων. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, η εκβιομηχάνιση της Lea Valley εντάθηκε  περισσότερο με  την εγκατάσταση διαφόρων  βιομηχανιών όπως χαρτιού, πίσσας, εκτυπωτικών  μονάδων  και παρασκευής  χημικών. Φθάνοντας στον 19ο  αιώνα  ένα ταχύπλοο, ελαφρύ, λεπτό και γρήγορο, που  βρέθηκε κοντά στο  ποτάμι μαρτυρεί την έναρξη μιας  νέας  εποχής.


Και τα  ευρήματα  κλείνουν  με την  Μάχη του Λονδίνου,  αφού κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το «East End» βομβαρδίστηκε βαριά. Κι  αυτό, γιατί ήταν το πρώτο μέρος του Λονδίνου που έπρεπε  να  διασχίσουν τα εχθρικά αεροσκάφη, που πετούσαν δυτικά από τη ναζιστική Γερμανία. Οι ανασκαφείς  βρήκαν  έτσι μία  αντιαεροπορική εγκατάσταση  κοντά στο Temple Mills, με τέσσερις πλατφόρμες για  όπλα, ένα δωμάτιο που πιθανώς χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση άκαπνης πυρίτιδας, ένα περιοδικό πυρομαχικών, καθώς και ένα κέντρο διοίκησης. Οι κατασκευές αυτές χρονολογούνται από το 1938 ενώ μεταξύ 1941 και 1943 ένας σταθμός ραντάρ χτίστηκε στην περιοχή μαζί με άλλες εγκαταστάσεις,  όπως ένα  πυροβολείο.


Σήμερα  πάντως  είναι άγνωστο  πόσοι  από  τους  αθλητές  και το κοινό που  συγκεντρωθούν  στο Ολυμπιακό  Πάρκο του Λονδίνου για τους Αγώνες θα γνωρίζουν αυτή την ιστορία.




Πηγή: Μ. Θερμού, Εφημερίδα "Το Βήμα"