Το πιο μικρό μαμούθ που έζησε στα Γρεβενά

Ο νεογιλός χαυλιόδοντας του μωρού μαστόδοντα Mammut borsoni στη συλλογή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Μηλιάς Δίπλα στους μεγαλύτε...

Ο νεογιλός χαυλιόδοντας του μωρού
μαστόδοντα Mammut borsoni
στη συλλογή του Μουσείου
Φυσικής Ιστορίας της Μηλιάς

Δίπλα στους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες του μαστόδοντα mammut borsoni στον κόσμο, ένας νεογιλός, ο μικρότερος στον πλανήτη, βρίσκεται εδώ και μία εβδομάδα στα εκθέματα του Μουσείου Φυσικής ιστορίας της Μηλιάς Γρεβενών. 


Το μικροσκοπικό απολίθωμα, που είχε παραδώσει στους ερευνητές ο κ. Θωμάς Τζημόπουλος πριν από τρία χρόνια, ταυτίστηκε πρόσφατα από τον επιστημονικό συνεργάτη του Μουσείου Μηλιάς Ντικ Μολ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Ρότερνταμ, φέρνοντας νέα στοιχεία στην παλαιοντολογική έρευνα για τον τρόπο ζωής των μαστόδοντων που ζούσαν στην περιοχή των Γρεβενών πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια.

Σύμφωνα με τον ερευνητή Μολ είναι το μοναδικό απολίθωμα από έναν τόσο νεαρό μαστόδοντα που βρέθηκε ώς σήμερα.

Το μήκος του δεν ξεπερνάει τα 4 - 5 εκατοστά, αλλά το δείγμα του έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς προέρχεται από νεογέννητο μαστόδοντα του είδους mammut borsoni που πέθανε περίπου δύο μήνες μετά τη γέννησή του.


«Ενώ εργαζόμουνα πάνω στον προσδιορισμό νέων απολιθωμένων οστών και δοντιών από την περιοχή της Μηλιάς, ξεχώρισα ένα δείγμα, μήκους 4-5 εκατοστών. Αυτό το μικροσκοπικό απολίθωμα είχε παραδοθεί στο Μουσείο το 2009 από τον κ. Θωμά Τζημόπουλο, ο οποίος το είχε ανακαλύψει στη θέση Μηλιά 9. Η αναγνώριση του δείγματος δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Ο Ντικ Μολ, επιστημονικός συνεργάτης του Μουσείου της Μηλιάς, κατάφερε, μέσα σε μεγάλο ενθουσιασμό, να προσδιορίσει το δείγμα. Αυτό το μικρό απολίθωμα ήταν ένας νεογιλός χαυλιόδοντας από ένα νεογέννητο μαστόδοντα, του είδους Mammut borsoni, ο οποίος πέθανε περίπου δύο μήνες μετά τη γέννησή του. Σύμφωνα με τον Ν. Μολ, αυτή είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτεται ένα τέτοιο μοναδικό απολίθωμα από ένα τόσο νεαρό μαστόδοντα. Το νέο αυτό δείγμα θα ρίξει άπλετο φως στη μελέτη της ανάπτυξης και του τρόπου ζωής -την ηθολογία και τη βιολογία- των μαστόδοντων, οι οποίοι ζούσαν πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή» τόνισε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ευαγγελία Τσουκαλά, επιστημονική υπεύθυνη των παλαιοντολογικών ερευνών και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Μηλιάς Γρεβενών.

«Προς το παρόν μπορούμε να πούμε κάποια πράγματα για τη μορφολογία του. Οτι δηλαδή, ενώ στους ανθρώπους το νέο δόντι βγαίνει από κάτω προς τα πάνω, εδώ φαίνεται ότι το νέο δόντι έσπρωχνε από πίσω προς τα μπρος για να πάρει τη θέση του, μια ιδιομορφία όλων των προβοσκιδοτών. Αυτό που μπορούμε επίσης να πούμε είναι ότι πριν τρία εκατομμύρια χρόνια έζησε σε μια περιοχή που έμοιαζε με ζούγκλα, είχε άφθονη βλάστηση και νερά και θερμό κλίμα. Κάπως σαν τον τελευταίο παράδεισο», πρόσθεσε η κ. Τσουκαλά.

Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας μητέρας με το μικρό της μαστόδοντα Mammut borsoni
από τη ζωγράφο Δήμητρα Λαμπρέτσα

Ο νεογιλός χαυλιόδοντας προέρχεται από ένα μωρό μαστόδοντα, το οποίο, όπως εικάζουν οι επιστήμονες, αν ήταν αρσενικό και είχε ζήσει, στην ενηλικίωσή του οι χαυλιόδοντες θα ξεπερνούσαν τα τέσσερα μέτρα όπως τα απολιθωμένα ευρήματα για τα οποία η Μηλιά κατέχει όχι μόνο στο Ρεκόρ Γκίνες αλλά και μία από τις σημαντικότερες παλαιοντολογικές θέσεις στον παγκόσμιο χάρτη.


Η ανασκαφική της συλλογή από την 17χρονη έρευνα περιλαμβάνει τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες μήκους 4,39 μέτρων και 5,02 μαστόδοντα μαμούθ borsoni και άλλα λείψανα, μεταξύ αυτών την κάτω γνάθο από τις πληρέστερες του είδους στην Ευρώπη και οστά σκελετών απολιθωμένων ζώων.

Τη μοναδικότητα του ευρύματος επιβεβαιώνει και ο Μολ, ο οποίος διευκρίνισε: «Εργάζομαι με την κ. Τσουκαλά και την ταλαντούχα ομάδα της από το 2007 και όταν εντοπίσαμε τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες του μαστόδοντα Mammut borsoni στον κόσμο -μήκους πέντε μέτρων που έχουν καταγραφεί και στο βιβλίο Γκίνες- ήταν εκπληκτικό, επειδή ήταν τόσο τεράστιοι, που έκαναν ακόμα και τους λίγους ανά τον κόσμο ειδικούς να αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν ενας μαστόδοντας να φέρει τόσο μεγάλους και βαρείς χαυλιόδοντες. Το συγκεκριμένα είναι ένα μοναδικό εύρυμα, που δεν έχει καταγραφεί όμοιο του ποτέ πριν. Είναι ο μοναδικός μικρότερος χαυλιόδοντας ενός μωρού-μαστόδοντα Mammut borsoni στον κόσμο. Μελετώντας ευρύματα σαν και αυτό είναι σαν να διαβάζουμε τα βιβλία του παρελθόντος. Το μωρό πρέπει να ήταν περίπου δυο μηνών και απ' όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω δεν έτρωγε παρά θήλαζε από τη μητέρα του, προφανώς πολλά λίτρα γάλα. Αν το μωρό ήταν αγόρι, θα μπορούσε μεγαλώντας να έχει χαυλιόδοντες ίσους με τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες που έχουν βρεθεί στον κόσμο -αυτούς στη Μηλιά- και ενδεχομένως και μερικά εκατοστά μεγαλύτερους. Το σημαντικό είναι ότι έχουμε βάλει τη Μηλιά στο χάρτη της ''παλαιοντολογικής κοινότητας''».

Τα σπάνια ευρήματα προέρχονται από τους προϊστορικούς γίγαντες ύψους 3,5 μέτρων και βάρους 6 τόνων, οι οποίοι όπως συμπεραίνει η επιστημονική ομάδα με επικεφαλής την κ. Ευαγγελία Τσουκαλά, καθηγήτρια του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, κυκλοφορούσαν πριν από 2,5 - 3 εκατομμύρια χρόνια στη ζούγκλα της Μηλιάς ανάμεσα σε επικίνδυνα θηρία μαχαιρόδοντες (τεράστια αιλουροειδή), αρκούδες, μαστόδοντες (anancus,) ρινόκερους, γαζέλες, ιππάρια, ελάφια και αγριόχοιρους. Η έκθεση των ευρημάτων ήδη προσελκύει πάνω από 25.000 επισκέπτες ετησίως. Φιλοξενείται σε αίθουσα της πρώην κοινότητας όπου θα παραμείνει ώσπου η Μηλιά αποκτήσει ένα σύγχρονο πολυδύναμο κέντρο παλαιοντολογίας, που θα προωθεί την έρευνα και τη γνώση.

Η προγραμματική σύμβαση για την ίδρυσή του με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ υπογράφηκε τον περασμένο Απρίλιο ανάμεσα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τον Δήμο Γρεβενών και την Αναπτυξιακή Γρεβενών. Το κτίριο, 3.000 τ.μ., υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια για να στεγάσει ευρήματα, ομοιώματα των προϊστορικών ζώων, αναπαραστάσεις του «επίγειου παραδείσου», εργαστήρια συντήρησης απολιθωμάτων και παραγωγής εκμαγείων, ώστε να αποτελέσει διεθνές κέντρο των ερευνητών παλαιοντολόγων και γεωλόγων.


Πηγή: Γ. Μυρτσιώτη, Εφημερίδα "Καθημερινή", Γ. Σωτηροπούλου, Εφημερίδα "Αγγελιοφόρος"