Λάμψη, ομορφιά και μυστήριο από γυναίκες 3000 ετών

Χρυσά περικάρπια. Χάρμα αισθήσεων και όχι μόνον οφθαλμών οι Πριγκίπισσες της Μεσογείου. Καθώς είναι στολισμένες μ΄ όλα τα βαρύτιμα κ...

Χρυσά περικάρπια.

Χάρμα αισθήσεων και όχι μόνον οφθαλμών οι Πριγκίπισσες της Μεσογείου. Καθώς είναι στολισμένες μ΄ όλα τα βαρύτιμα κοσμήματά τους μοιάζει να θέλουν μιλήσουν και ν΄ αφηγηθούν χιλιάδες ιστορίες από τη ζωή τους, αιώνες πριν. 


Κι ο επισκέπτης λίγο ακόμη και θ΄ ακούσει το θρόισμα του χρυσοποίκιλτου πέπλου τους, γιατί μόνον τέτοια μπορούσε να φορούν. Στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, που υποδέχθηκε τις πολύτιμες καλεσμένες του από την Αττική, την Κρήτη, τη Μακεδονία, την Κύπρο την Κάτω Ιταλία και την Ετρουρία αυτές οι Πριγκίπισσες, 24 τον αριθμό μεταφέρουν άγνωστες και συχνά μυστηριώδεις συνήθειες μακρινών εποχών, επιδεικνύουν τον πλούτο τους δείχνοντας ταυτόχρονα την τέχνη και τη φαντασία των καλλιτεχνών αλλά κυρίως δηλώνοντας την εξαίρεσή τους από τις άλλες, απλές γυναίκες και την ανάδειξή τους σε ένα κατ΄ εξοχήν ανδροκρατούμενο κόσμο. 

Χρυσό περίαπτο από την Ελεύθερνα της Κρήτης.

Μέσα στο σκοτεινό αθηναϊκό τοπίο η λάμψη, η ομορφιά, ακόμη και το μυστήριο της έκθεσης «Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην αυγή της Ιστορίας», που εγκαινιάζεται την Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου έρχονται να προσφέρουν απόλαυση και να δώσουν μία νότα αισιοδοξίας: Γιατί ακόμη και με συνθήκες σαν  τις  υπάρχουσες μπορεί να γίνουν σπουδαία καλλιτεχνικά γεγονότα σαν αυτό.

«Δεν κατεβάζουμε τον πήχη, γιατί αν γίνει αυτό θα υπάρξει συρρίκνωση και η συρρίκνωση οδηγεί στη μιζέρια. Αν όμως η νέα γενιά συνηθίσει σε χαμηλό επίπεδο, δεν υπάρχει μέλλον», είπε χαρακτηριστικά ο διευθυντής του μουσείου καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης για το τόλμημα μιας τέτοιας διοργάνωσης σε χαλεπούς καιρούς. Θα επιθυμούσε βέβαια κι άλλες πριγκίπισσες από άλλα σημεία της Μεσογείου αλλά όπως είπε «πώς να δανειστείς πλέον αρχαία από την Αίγυπτο ή τη Συρία, όσο και αν οι συνάδελφοι αρχαιολόγοι  ήταν πρόθυμοι να τα δώσουν; Αλλά και πώς να απευθυνθείς στην Ισπανία και τις Βαλεαρίδες ή στην Νότια Ιταλία όταν υπάρχει αυτή η οικονομική κατάσταση;»

Χρυσές ταινίες σε μορφή πλοκάμου
 από την πριγκίπισσα της Ελεύθερνας.

Η Αρχόντισσα από το Λευκαντί της Εύβοιας, η «Εύπορη Αθηναία» από την Αρχαία Αγορά, οι Πριγκίπισσες της Οινωτίας, η «Μικρή Πριγκίπισσα», οι Αριστοκράτισσες - Ιέρειες από την Ελεύθερνα, ετρούσκες πριγκίπισσες από την περιοχή της Τοσκάνης, η «Ιέρεια της Σίνδου» και η «Δέσποινα των Αιγών» είναι μερικές από τις πρωταγωνίστριες της έκθεσης, που χρονολογικά κυμαίνονται από τον 10ο π. Χ. ως τον 5ο π. Χ. αιώνα. 

Πρόκειται βεβαίως για ταφικά σύνολα, τα οποία παρουσιάζονται με τρόπο, που να αναπαριστούν τις ίδιες τις νεκρές με όλη την εξάρτησή τους και πλαισιωμένες από τα πολύτιμα κτερίσματά τους. Σε ειδικές προθήκες εξάλλου έχουν τοποθετηθεί ο ξύλινος θρόνος της μικρής πριγκίπισσας από την ταφή στο Βερούκιο της Ιταλίας μαζί με τα ξύλινα έπιπλά της, καθώς και τα μοναδικά κοσμήματα της βασίλισσας Σιρόλο - Νουμάνα. Ακόμη και αναπαραστάσεις γυναικών έχουν σχεδιαστεί, προκειμένου να κατανοήσει ο επισκέπτης τη χρήση των κοσμημάτων, που παρουσιάζονται στην έκθεση.

Σχεδιαστική αναπαράσταση γυναίκας της Οινωτρίας
με τα ενδύματα και τα κοσμήματα από
 τον τάφο της περιοχής της Μπασιλικάτα.

Οπως είπε η γενική γραμματέας Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη «Ο κόσμος των νεκρών, του επέκεινα, μας βοηθά να κατανοήσουμε τον εδώ κόσμο» επισημαίνοντας πόσο παράξενο είναι, να «γνωρίζουμε σήμερα τον κόσμο των ζωντανών της αρχαιότητας μέσα από τον κόσμο των νεκρών».

Οπως φαίνεται μάλιστα από τα εκθέματα συχνά κρύβονται μικροί θησαυροί και νοήματα, που ξεφεύγουν με την πρώτη ματιά. Ετσι στην πρώτη αίθουσα, όπου βρίσκεται η Αρχόντισσα των Αιγών ο τρίδυμος πέλεκυς παραπέμπει ως σύμβολο σε θυσιαστικές πρακτικές δηλώνοντας ότι η «πριγκίπισσα» αυτή μπορεί να ήταν και ιέρεια.

Οι οβελοί και οι κρατευτές, δηλαδή οι σούβλες και οι ψησταριές, έστω και σε μικρογραφική μορφή δίπλα από την Αρχόντισσα από την Μπολόνια (δεύτερη αίθουσα), καθώς και οι αγγειοστάτες (για το κρέμασμα των αγγείων του συμποσίου) στην πέμπτη αίθουσα στη μεγάλη βιτρίνα με τις ετρούσκες πριγκίπισσες φανερώνουν την εξάπλωση διατροφικών συνηθειών από την Ανατολική Μεσόγειο και την Ελλάδα στην Ετρουρία τον 8ο και 7ο Αι. π. Χ.

Αλλες φορές πάλι, όπως στην Εύπορη Αθηναία (πρώτη αίθουσα) το πώμα της πήλινης πυξίδας (κασετίνας) με τα πέντε ωοειδή εξάρματα ίσως δηλώνει, ότι η οικογένειά της ανήκε στην πιο πλούσια, αριστοκρατική τάξη της Αθήνας, αυτή των πεντακοσιομέδιμνων, καθώς τα εξάρματα έχουν ερμηνευθεί ως σιροί, δηλαδή σιταποθήκες. 

Σχεδιαστική αναπαράσταση της ιέρειας της Σίνδου.

Και τέλος υπάρχει η πριγκίπισσα από την Ανκόνα της Ιταλίας, που η πλούσια «αρματωσιά» της και τα κτερίσματα που την συνόδευαν στην ταφή δείχνουν ότι μπορεί και να ήταν μάγισσα! Από αυτήν άλλωστε εμπνεύστηκε ο Παζολίνι για το κοστούμι της Μήδειας, που την ερμήνευσε η Μαρία Κάλλας. Και μία επισήμανση όμως για το τέλος: Η λέξη πριγκίπισσα που χρησιμοποιεί ο κ. Σταμπολίδης προερχόμενη από την λατινική «princeps» χρησιμοποιείται στην έκθεση «με την έννοια του πρώτου σε μία κοινωνία», όπως λέει.

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 10 Απριλίου 2013 και τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Καρόλου Παπούλια και του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας κυρίου Giorgio Napolitano.



Πηγή: Μαρία Θερμού, "Το Βήμα"