Οι Καρχηδόνιοι δολοφονούσαν τα παιδιά τους;

Καρχηδονιακός τάφος (Tophet) στο Salambo Νέα μελέτη επιβεβαιώνει την επιμονή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, σύμφωνα με την οποία οι ...

Καρχηδονιακός τάφος (Tophet) στο Salambo

Νέα μελέτη επιβεβαιώνει την επιμονή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, σύμφωνα με την οποία οι Καρχηδόνιοι σκότωναν τα δικά τους βρέφη και τα ενταφίαζαν μαζί με θυσιασμένα ζώα και επιτύμβιες στήλες σε ειδικά νεκροταφεία προκειμένου να ευχαριστήσουν τους θεούς.

«Αυτό είναι κάτι που το απορρίπταμε ως μαύρη προπαγάνδα, διότι στη σύγχρονη εποχή οι άνθρωποι απλά δεν θέλουν να το πιστεύουν», είπε η Josephine Quinn, λέκτορας Αρχαίας Ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η οποία είναι πίσω από τη μελέτη σε συνεργασία με συναδέλφους τους σε διεθνές επίπεδο, οι οποίοι προσπαθούν να απαντήσουν σε μια από τις πιο πικρές ερωτήσεις της κλασικής αρχαιολογίας.

«Αλλά όταν βάζεις μαζί όλα τα στοιχεία - αρχαιολογικά, επιγραφικά και φιλολογικά - είναι συντριπτικά και, πιστεύουμε πλέον, πειστικά: οι Καρχηδόνιοι σκότωναν τα παιδιά τους, με αποδεικτικά στοιχεία τις επιγραφές, όχι μόνο ως προσφορά για μελλοντικές χάρες από τους θεούς, αλλά για να τηρήσουν μια υπόσχεση που είχε ήδη πραγματοποιηθεί. Αυτό δεν ήταν μια κοινή εκδήλωση, θα πρέπει να πραγματοποιούταν μεταξύ μελών της κοινωνικής ελίτ, επειδή η καύση των νεκρών ήταν αρκετά δαπανηρή και έτσι ήταν το τελετουργικό της ταφής. Η πράξη τους αυτή μπορεί ακόμη να θεωρούταν ως φιλανθρωπική πράξη για το καλό του συνόλου της κοινότητας».

Οι αντιρρήσεις για το θέμα δημιουργήθηκαν όταν τα νεκροταφεία γνωστά και ως Ταφέθ (αγγλικός όρος: tophets) – από την βιβλική αφήγηση του τόπου μιας θυσίας –  ανασκάφηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα στα περίχωρα της Καρχηδόνας στη σημερινή Τυνησία, και στη συνέχεια και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους  των Καρχηδονίων στη Σικελία και τη Σαρδηνία. Οι τάφοι περιείχαν μικροσκοπικά αποτεφρωμένα οστά προσεκτικά συσκευασμένα σε αγγεία, θαμμένα κάτω από επιτύμβιες πλάκες που ευχαριστούσαν τους θεούς. Μια από αυτές φέρει ανάγλυφη απεικόνιση που έχει ερμηνευθεί ως ιερέας που κουβαλάει το σώμα ενός μικρού παιδιού. Κάποιοι αρχαιολόγοι και ιστορικοί ερμήνευσαν τα ευρήματα ως αποδείξεις των βρεφικών θυσιών: άλλοι επέμεναν ότι αποδεικνύεται ο σεβασμός που έτρεφαν για τα παιδιά που πέθαναν πριν ή αμέσως μετά τη γέννηση τους.

Η Quinn και οι συνεργάτες της, μια ομάδα αρχαιολόγων και ιστορικών από την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες, οι οποίοι δημοσιεύουν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Antiquity - όπου και έχει διατυπωθεί το παραπάνω επιχείρημα εδώ και αρκετά χρόνια - απορρίπτουν εντελώς την τελευταία αυτή θεωρία.

«Οι επιγραφές είναι κατηγορηματικές: ο χρόνος και η επαναλαμβανόμενη εξήγηση ότι οι θεοί «άκουσαν τη φωνή μου και με ευλόγησαν». Δεν μπορεί να είναι σύμπτωση ότι τόσα πολλά παιδιά πέθαναν ακριβώς στην κατάλληλη στιγμή για να γίνει η προσφορά. Και σε κάθε περίπτωση ένα νεκρό παιδί αποτελεί μια αρκετά αδύναμη προσφορά προς τους θεούς, εάν ήδη ανησυχούν ότι θα την απορρίψουν. Στη συνέχεια, υπάρχει το γεγονός ότι τα ζώα από τις ταφές, τα οποία ήταν πέρα από κάθε αμφισβήτηση θυσιασμένα, βρέθηκαν θαμμένα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, μερικές φορές μέσα στις ίδιες λάρνακες με τα οστά των παιδιών».

Αν και βρέθηκαν εκατοντάδες ταφικά ερείπια, υπάρχουν σήμερα πολύ λίγα για να εκπροσωπούν όλους τους βρεφικούς θανάτους της Καρχηδόνας. Σύμφωνα με την Quinn, υπήρχαν ίσως 25 τέτοιες ταφές κάθε χρόνο, για μια πόλη με πληθυσμό που έφτανε πιθανότατα τα 500.000 άτομα.

Ο ρωμαίος ιστορικός Διόδωρος και άλλοι αρχαίοι ιστορικοί έχουν καταγράψει αριθμητικές λίστες θυσιών των παιδιών των Καρχηδονίων: «Υπήρχε στην πόλη τους μια χάλκινη εικόνα του Κρόνου, που εκτείνει τα χέρια του, με τις παλάμες προς τα πάνω και με κλίση προς το έδαφος, έτσι ώστε κάθε ένα από τα παιδιά να τοποθετείτε πάνω σε αυτά και στην συνέχεια να πέφτουν σε ένα είδος ανοιχτού λάκκου με φωτιά».

Ο Διόδωρος έχει καταγράψει ότι ορισμένοι πολίτες που αγόραζαν παιδιά από φτωχούς συμπολίτες τους προκειμένου να τα εκτρέψουν ειδικά για τη θυσία, πίστευαν ότι στην συνέχεια τους βρήκαν συμφορές επειδή δεν θυσίασαν δικούς τους απογόνους.

Η αντιπαράθεση για το θέμα συνεχίζεται για χρόνια, με τους επιστήμονες να φθάνουν συχνά σε αντίθετα συμπεράσματα από τα ίδια τα θραύσματα των οστών: πριν από τέσσερα χρόνια μια ομάδα επιστημόνων δημοσίευσε ένα άρθρο υποστηρίζοντας ότι τα αποτεφρωμένα λείψανα δεν δείχνουν θυσία βρέφους.

Τώρα για το ίδιο θέμα με την έρευνα της Quinn, το περιοδικό Antiquity δημοσιεύει ένα νέο άρθρο με τα ίδια οστά, επιμένοντας ότι η προηγούμενη μελέτη που βασίστηκε στα καμένα οστά του βρέφους ήταν λανθασμένη, και ως εκ τούτου, υπερεκτίμησε κατά πολύ τον αριθμό των βρεφών που πέθανε πριν από τη γέννηση αντί αυτών που δολοφονήθηκαν σε παιδική ηλικία.

Η Quinn δήλωσε ότι πολλοί από τους ακαδημαϊκούς συναδέλφους της ήταν συγκλονισμένοι από τα συμπεράσματά της.

«Η αίσθηση ότι κάποιο απόλυτο ταμπού σπάει είναι πολύ ισχυρή. Ήταν εντυπωσιακό το πόσο συχνά οι συνεργάτες μου, όταν με ρωτούσαν το θέμα που δούλευα, αντιδρούσαν με τρόμο λέγοντας, «Ω, όχι , αυτό δεν είναι απλά δυνατό, κάπου θα πρέπει να έχουμε κάνει λάθος»». Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι είμαστε πολύ κοντά στον αρχαίο κόσμο, ότι ήταν πραγματικά όπως εμείς - η αλήθεια είναι, φοβάμαι, ότι δεν ήταν».

Πηγή: Past Horizons