Πλούτος αρχαιολογικών ευρημάτων

Διμήνι, Μυκηναϊκός οικισμός. Οικίες κατά μήκος του κεντρικού δρόμου (Αρχαίο Β. Αδρύμη). Οι καρποί των μακροχρόνιων ερευνών που έχουν δ...

Διμήνι, Μυκηναϊκός οικισμός. Οικίες κατά μήκος του κεντρικού δρόμου (Αρχαίο Β. Αδρύμη).

Οι καρποί των μακροχρόνιων ερευνών που έχουν διεξαχθεί σε διάστημα δύο και πλέον αιώνων καταγράφονται στην πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών με τίτλο «Αρχαίες πόλεις της Θεσσαλίας και περίοικων περιοχών», που εκδόθηκε πρόσφατα με δαπάνες της Περιφερειακής Ενότητας Δήμων (ΠΕΔ) Θεσσαλίας.

Σημαντικά τεκμήρια, ιστορικά στοιχεία που σκιαγραφούν μια διαδρομή χιλιάδων χρόνων και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, συνθέτουν μια σπάνια έκδοση, η οποία απευθύνεται σε όλους, φιλίστορες, ερευνητές και φίλους του πολιτισμού, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Το οδοιπορικό στην αρχαιολογική γνώση περικλείει όλες τις γνωστές και άγνωστες αρχαιολογικές θέσεις της Θεσσαλίας, συμπεριλαμβανομένης της Μαγνησίας και πλαισιώνεται από όλες τις βιβλιογραφικές καταγραφές, οι οποίες συνθέτουν μια ολοκληρωμένη εικόνα στον αναγνώστη-ερευνητή.

«Ο τόμος «Αρχαίες πόλεις της Θεσσαλίας» που εκδίδεται με πρωτοβουλία της ΠΕΔ Θεσσαλίας, φιλοδοξούμε να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη αποτύπωση των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στη Θεσσαλική γη και διαμόρφωσαν τη συνείδηση των κατοίκων της περιοχής στην πορεία των ετών, από τους πρώιμους μέχρι τους νεώτερους ιστορικούς χρόνους. Αποτελεί δε, συνέχεια του δίτομου έργου «Ιστορία της Θεσσαλίας» που εξέδωσε το 2006 η ΕΤΕΔΚ Θεσσαλίας.

Το έργο έχει διττό στόχο : αφενός να προσφέρει άρτια πληροφόρηση για τα σημαντικά γεγονότα της Θεσσαλικής ιστορίας και για τις πόλεις της και αφετέρου να αποτελέσει το εφαλτήριο για την περαιτέρω ανάλυση και εξειδίκευσή τους από τον αναγνώστη, που θα ενδιαφερθεί να μυηθεί στο μεγαλείο της ιστορικής αναζήτησης, της επαφής με τα ήθη και έθιμα, με τα έργα των προγόνων μας» σημειώνει μεταξύ άλλων στο προλογικό του σημείωμα ο Ρίζος Κομήτσας, πρόεδρος ΠΕΔ Θεσσαλίας και δήμαρχος Κιλελέρ.

Η ιδέα της δημιουργίας του συγκεκριμένου τόμου ήταν αποτέλεσμα αγαστής συνεργασίας μεταξύ του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και της Διεύθυνσης Αρχείων, Μουσείων και Βιβλιοθηκών του ΔΟΕΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ Βόλου».

Όπως επισημαίνει στο σημείο αυτό η Έλσα Νικολάου, αναπληρώτρια προϊσταμένη του Α.Ι.Θ.Σ «η ίδρυση των πόλεων στην αρχαία Θεσσαλία δεν αποτελεί αιφνίδιο και αυτόνομο γεγονός, αλλά προϊόν μακράς διεργασίας και δραστηριότητας των ανθρώπων που κατοίκησαν σε αυτήν χιλιάδες χρόνια πριν.

Η παρούσα έκδοση αποτελεί μια πρώτη δημοσίευση μέρους ενός ερευνητικού προγράμματος που εκπονεί το επιστημονικό προσωπικό του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών από την ίδρυση της Υπηρεσίας, με σκοπό την αποδελτίωση και συγκέντρωση της ελληνικής και ξενόγλωσσης Θεσσαλικής βιβλιογραφίας αρχαιολογικού ενδιαφέροντος καθώς και ενός δεύτερου ερευνητικού προγράμματος που άρχισε το 2012 και αφορά στην ψηφιοποίηση των δημοσιευμένων δεδομένων των αρχαιολογικών χώρων της Θεσσαλίας».

Ιστορική περιήγηση

Οι Θεσσαλικές πόλεις έχουν τεθεί στο επίκεντρο της αρχαιολογικής έρευνας επί σειρά ετών, ενώ τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν έρθει στο φως, σε χερσαίο και νησιωτικό πεδίο, μαρτυρούν τον σημαίνοντα ρόλο που διαδραμάτισαν από αρχαιοτάτων χρόνων. Αιγίνιον, Τρίκκη, Πέλιννα, Ιθώμη, Γόμφοι, Κιέριον, Φάρσαλος, Λάρισα, Κραννών, Σκοτούσσα, Φερραί (Βελεστίνο), Νεολιθικός οικισμός Σέσκλου, Νεολιθικός οικισμός Διμηνίου, Ιωλκός, Μυκηναϊκός οικισμός Διμηνίου, Μυκηναϊκός οικισμός στα Πευκάκια, Κάστρο Παλαιών, Ορμίνιον, Αμφαναί, Παγασαί, Δημητριάς, Αρχαία πόλη στις Γλαφυρές, Μεθώνη, Κορόπη, Σηπιάς, Τρίκερι, Μελίβοια, Ευρυμεναί, Φάλαννα, Γόννοι, Αργιθέα, Πύρασος, Φθιώτιδες Θήβες, Αλος, Φυλάκη, Βοίβη και πολλές ακόμη αρχαίες πόλεις αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους στο πέρασμα του χρόνου.

Θεοτόκος. Ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής και στο βάθος ο ναός της Παναγίας.(Χουρμουζιάδης και άλλοι 1982)

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστορική καταγραφή των αρχαίων πόλεων της Θεσσαλίας, ταυτόχρονα δε και των αρχαίων πόλεων που ήκμασαν στο μυχό του Παγασητικού Κόλπου. Η περιήγηση στη «χώρα των Μαγνήτων» έχει μεγάλη σημασία αν αναλογιστεί κανείς ότι υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης από τη Μέση Παλαιολοθική Περίοδο, σύμφωνα με τα ευρήματα που έχουν έρθει στο φως στις αναβαθμίδες του Πηνειού ποταμού και στα σπήλαια της Κάρλας και του Πηλίου.

Άγνωστες πόλεις

Η περιήγηση στις αρχαιολογικές θέσεις της Μαγνησίας, αρχίζει από τους νεολιθικούς οικισμούς του Σέσκλου και του Διμηνίου, οι οποίοι αποτέλεσαν «λόγω της ανασκαφικής τους έρευνας σε μεγάλη έκταση, ένα εξαιρετικό παράδειγμα νεολιθικής κατοίκησης, με τη μοναδική οργάνωση του οικιστικού τους χώρου, με περιοχές κατανεμημένης εργασίας και παραγωγής, με οικίες εξοπλισμένες με τροφοπαρασκευαστικούς και εργαστηριακούς χώρους, καθώς και με καθορισμένους κοινόχρηστους χώρους», επισημαίνει μεταξύ άλλων η κ. Βασιλική Αδρύμη-Σισμάνη επίτιμη διευθύντρια του Υπουργείου Πολιτισμού.

Αξίζει παράλληλα να σημειωθεί ότι η κ. Αδρύμη καταγράφει άγνωστες στο ευρύ κοινό αρχαιολογικές θέσεις όπως η Λακέρεια και η Άμυρος, που εντοπίζονται κοντά στο βόρειο άκρο της λίμνης Βοιβηίδας. Οι Κορακαί, μια αρχαία μαγνητική πολίχνη, η οποία αναφέρεται από το Σκύλακα μεταξύ Μεθώνης και Σπαλαύθρων. Αγνωστη παραμένει επίσης η ακριβής θέση της αρχαίας πόλης Θαυμακία, ενώ έχουν διατυπωθεί προτάσεις ότι η πιθανή της θέση θα μπορούσε να βρίσκεται κοντά στην περιοχή Πλατανιάς ή και βορειότερα.

Επίσης οι Μύραι, ήταν αρχαία πόλη στα βόρεια της Μαγνησίας, αλλά δεν έχει εντοπιστεί η ακριβή της θέση. Έχουν προταθεί, ωστόσο, διάφορες πιθανές θέσεις, όπως στις εκβολές του Πηνειού και το σημερινό Τσάγεζι, αλλά και νοτιότερα, όπως στη θέση της Θεοτόκου. Επίσης «οι Αφέται, είναι αρχαία μαγνητική πόλη που αναφέρεται από τις πηγές. Η θέση της παραμένει άγνωστη, ενώ για την ταύτισή της έχει προταθεί η θέση στον Αλογόπορο και στο Μικρό του Πλατανιά» υπογραμμίζει η κ. Αδρύμη.

Η έκδοση του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και της ΠΕΔ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι αναδεικνύει το σύνολο των αρχαίων πόλεων της Θεσσαλίας, αρκετές από τις οποίες είναι ταυτόσημες και με την προϊστορική περίοδο. Στους στόχους και τις προθέσεις των ιθυνόντων του αρχαιολογικού ινστιτούτου, είναι, σημειωτέον, η μελλοντική έκδοση ανάλογων πονημάτων για τα Βυζαντινά και τα νεότερα χρόνια, προκειμένου να καταγραφούν και να αναδειχθούν όλα τα ιστορικά μνημεία της Θεσσαλίας, προς όφελος των μεταγενέστερων.

Πηγή: Γ. Υδραίου, Ταχυδρόμος