Σπείρα: αρχέγονες χαράξεις – σύγχρονες προσεγγίσεις

Την Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014 και ώρα 20.00 εγκαινιάζεται στο Νομισματικό Μουσείο η περιοδική έκθεση: Σπείρα. Αρχέγονες χαράξεις – σ...

Την Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014 και ώρα 20.00 εγκαινιάζεται στο Νομισματικό Μουσείο η περιοδική έκθεση: Σπείρα. Αρχέγονες χαράξεις – σύγχρονες προσεγγίσεις, με μουσειακά αντικείμενα και δημιουργίες του εικαστικού Τάκη Στεφάνου.

Στην παρούσα έκθεση ο Τάκης Στεφάνου προτείνει μία ιδιαίτερη αφήγηση γύρω από τη σπείρα που συνομιλεί με απεικονίσεις της σε αντικείμενα του παρελθόντος, με ύλες φυσικές και ανθρωπογενείς, που παραπέμπουν σε αέναες διαδικασίες στοχασμού, μνήμης και μετασχηματισμού. Τα θέματά του είναι εννοιολογικές σειρές με τίτλους, που παραπέμπουν στο περιεχόμενο της βασικής προβληματικής του. Μέσα από τις μαθηματικές χαράξεις και την αόρατη γεωμετρία, θέλει να οριοθετήσει την πνευματικότητα που είναι το ζητούμενο στο έργο του. Ενδιαφέρεται για την πνευματικότητα του ανθρώπου στη διαρκή ροή από το παρελθόν στο παρόν και το μέλλον.

Από την αφετηρία του σχεδιασμού του ιωνικού κιονόκρανου, που προβάλλεται με τη μορφή της ρίζας του 4, η διαδρομή συνεχίζεται με τον Κύκλο με τη στάχτη και τις πέτρες και προχωράει στην Περιπλάνηση στη γεωμετρία του σύμπαντος, με τον τίτλο Mείον ένα – Nεύτων. Τα έργα αυτά ανήκουν στη σειρά 4=16+1, έργα που δίνουν ένα παράδειγμα πλανητικής διάρκειας, πνευματικότητας, τη βεβαιότητα της προοδευτικής εξέλιξης των κοινωνιών και του πολιτισμού, μια διατύπωση φιλοσοφικού στοχασμού του χρόνου και της προόδου, που επισημαίνει τα αθέατα βήματα του κόσμου.

Ρίζα του 4

Οι δύο σπείρες αναφέρονται με το όνομα του ρόδου, κόκκινο τριαντάφυλλο /μπλε τριαντάφυλλο, αναζητώντας στο πρώτο τη Χειρονομία και τη συνομιλία ως ωριμότητα στο χρόνο. Η δεύτερη σπείρα αναφέρεται επίσης στη Δυναμική περιέλιξη του χρόνου, και καταλήγει στο σημείο Συν – Πλην, όπου Mηδενίζεται η ένταση στο χώρο. Ο χώρος και ο χρόνος, για μια ακόμα φορά στην προβληματική του, χαράζουν έναν εικαστικό δρόμο με πολλές μορφές. Το ορατό και το λανθάνον ενώνονται στην έκφραση που θα υπηρετήσει την πρόσληψη της παγκοσμιότητας, της ισχύουσας αυτής αναλογίας μεταξύ Φύσης και ανθρώπου, του ανθρώπου ως μέρους της κοινωνίας και γι’ αυτό πολιτικού όντος.

Σπείρα – Μπλε Ρόδο

Σκοπός της έκθεσης είναι να παρουσιαστούν οι δημιουργίες του εικαστικού. σε μία «συνομιλία» με έργα της αρχαιότητας, τα οποία αποτέλεσαν πηγή έμπνευσής του. Με την περιοδική έκθεση «Σπείρα. Αρχέγονες χαράξεις – σύγχρονες προσεγγίσεις» σας καλούμε σε ένα εικαστικό ταξίδι στο χρόνο και στην τέχνη, με πυξίδα τη διαλεκτική σχέση εννοιών και σχημάτων, με κίνητρο την αισθητική απόλαυση που εκπορεύεται από το τάλαντο, το χάρισμα, ανώνυμων και επώνυμων δημιουργών, και με στόχο την τροφή της ψυχής και του πνεύματος που λιμοκτονούν και ασφυκτιούν στη σύγχρονη μιντιακή πραγματικότητα.

Η σπείρα ή έλικας, σε διάφορες τεχνικές και αποδόσεις, αποτέλεσε αγαπημένο διακοσμητικό μοτίβο στην Κεντρική Ευρώπη, τη Μεσόγειο, τη Βόρεια Αφρική, την Ανατολική Ασία κ.α., ήδη από την προϊστορική εποχή, ενώ υπάρχουν πολλές θεωρίες για το τι ακριβώς μπορεί να συμβολίζει. Μία από τις πολλές ερμηνείες, που απαντά επίσης στη γειτονική Αίγυπτο, συνδέει τη σπείρα με τον ηλιακό δίσκο και την πηγή της ζωής. Ένας ακόμα ιδιαίτερος συμβολισμός του μοτίβου συνδέεται με την απόδοση του κυματισμού του νερού και το συσχετισμό του με υδάτινες θεότητες. Εξαιτίας της επάλληλης ή συνεχιζόμενης κίνησης, το μοτίβο της σπείρας συχνά αντανακλά το καθολικό πρότυπο της ανάπτυξης και της εξέλιξης, καθώς συμβολίζει τη συνέχεια και την εναλλαγή στη ζωή και τη φύση.

Σπείρα – Kόκκινο Ρόδο

Χαρακτηριστικά δείγματα απεικόνισης του μοτίβου σε αγγεία παρουσιάζονται στην έκθεση, καλύπτοντας ένα χρονικό διάστημα από τα μέσα περίπου της 5ης χιλιετίας έως και τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., από τα όστρακα από νεολιθικά αγγεία με γραπτή διακόσμηση έως και τον αττικό ερυθρόμορφο καλυκωτό κρατήρα. Εκτός από την κεραμική, η σπείρα συναντάται σε τοιχογραφίες, όπως το σπάραγμα από το «Θησαυροφυλάκιο» του ανακτόρου της Θήβας, που, πιθανότατα, πλαισίωνε εικονιστική σκηνή, καθώς και σε άλλα υλικά, όπως το λίθινο γείσο από το Κάδμειο.

Η σπείρα αποτελεί κυρίαρχο εικονογραφικό θέμα σε ολόκληρο το Αιγαίο, ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. και απαντάται σε κυκλαδικά τηγανόσχημα σκεύη, χάλκινα κοσμήματα, στις βραχογραφίες της Νάξου και της Ηράκλειας, στις ανακτορικές τοιχογραφίες της Κρήτης, της Θήρας και της Ηπειρωτικής Ελλάδας, καθώς και σε πληθώρα αντικειμένων, όπως αγγεία, κοσμήματα, κομβία, χρυσά ελάσματα, χάντρες κλπ.

Συν – Πλην

Το μοτίβο της σπείρας συναντάται και σε αρχαία νομίσματα, ως δευτερεύον θέμα, όπως στη σπειροειδή διακόσμηση τρίποδα σε αργυρό στατήρα του Κρότωνα, τριαινών στα χαλκά νομίσματα της Κορίνθου ή του Ιέρωνος Β΄ των Συρακουσών, αλλά και στην απόδοση των φιδιών στα μαλλιά του Γοργόνειου στον αργυρό στατήρα της Νεάπολης. Σε άλλα νομίσματα η σπείρα χρησιμοποιείται για την απεικόνιση φιδιού στον αργυρό στατήρα των Οπουντίων Λοκρών, ή της ιερατικής βακτηρίας, lituus, των Ρωμαίων. Κατά τη νεότερη ιστορία του Ελληνικού Κράτους, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος εξέδωσε χάρτινα γραμμάτια, συχνά με παραστάσεις εμπνευσμένες από την Αρχαία Ελληνική τέχνη, με διακοσμητικό πλαίσιο αποτελούμενο από συνεχόμενο σπειροειδές μοτίβο.

Ο Τάκης Στεφάνου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945 και σπούδασε ζωγραφική και σκηνογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Έχει παρουσιάσει το έργο του σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια ζει ανάμεσα στην Αθήνα, το Παρίσι και τα Ιωάννινα, όπου διατηρεί το κύριο εργαστήριό του.

Μεταξύ των ετών 1997-2009 δίδαξε στις «Δημιουργικές Συναντήσεις» της Πινακοθήκης Ε. Aβέρωφ στο Mέτσοβο, στο Μεταπτυχιακό Τμήμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου στο Μέτσοβο και στο Εργαστήριο Ζωγραφικής του Τμήματος Πλαστικών Τεχνών και Επιστη μών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου παρέδωσε θεωρητικά μαθήματα τέχνης, ζωγραφικής και σκηνογραφίας, για την οποία είχε ήδη μαθητεύσει και στη Σχολή Θεάτρου.

Το γενικό συντονισμό και την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο Διευθυντής του Νομισματικού Μουσείου Δρ Γεώργιος Κακαβάς, ενώ τη μουσειoγραφική μελέτη και την εφαρμογή της υπογράφει ο μουσειογράφος Σταμάτης Ζάννος.

Η έκθεση λαμβάνει χώρα στην αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων του Α΄ ορόφου του Ιλίου Μελάθρου και η διάρκειά της θα είναι από τις 20 Ιουνίου έως τις 20 Οκτωβρίου 2014.

Πηγή: Art and Life, Δελτίο Τύπου