Μελέτη αποκατάστασης για τον Πύργο Χειμάρρου στη Νάξο

Πράσινο φως από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο Ο Πύργος Χειμάρρου, χαρακτηριστικό τοπόσημο του νησιού της Νάξου μαζί με την «Πορτά...

Πράσινο φως από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο

Ο Πύργος Χειμάρρου, χαρακτηριστικό τοπόσημο του νησιού της Νάξου μαζί με την «Πορτάρα», θα αποκατασταθεί, μέσα από την υποδειγματική μελέτη του πολιτικού μηχανικού δρ. Κ. Ζάμπα, που πήρε το «πράσινο φως» και τα εύσημα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ). 

Σύμφωνα με την παρουσίαση της μελέτης, το μνημείο εξωτερικά βρίσκεται σε καλή κατάσταση, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και εσωτερικά. Ο Πύργος Χειμάρρου υπέστη σωστική επέμβαση το 2001, γεγονός που απέτρεψε την ετοιμορροπία του εσωτερικού του.

Ωστόσο, χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση και συγκεκριμένα στερέωση και ανακατασκευή των ερειπωμένων τμημάτων, επανατοποθέτηση λιθόπλινθων από το διάσπαρτο υλικό που υπάρχει γύρω του, προστασία από βροχές και κεραυνούς, ενώ θα τοποθετηθούν στέγη και πατώματα. Σημειώνεται ότι ο Πύργος ήταν τριώροφος, με μία σκάλα με μαρμάρινα πακτωμένα στον τοίχο σκαλοπάτια να οδηγούν ακτινωτά προς τα πάνω. 

Το 2011, το μνημείο κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος, μαζί με δύο παραπλήσιους βυζαντινούς ναούς, τμήμα της αρχαίας οδού και κομμάτια του τετράγωνου περιτειχίσματος του Πύργου.

Ο Πύργος

Ο Πύργος βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Νάξου, στη μέση περίπου του δρόμου ανάμεσα στο Ζα, το ψηλότερο βουνό της Νάξου και τη θάλασσα, σ’ ένα ύψωμα που ορίζεται από τους δύο χειμάρρους, το Χείμαρρο ανατολικά και τα Πετρόνια δυτικά.

Ο κυκλικός πύργος Χειμάρρου της Νάξου είναι ένα από τα τρία πιο ψηλά ιστάμενα μνημεία αυτού του τύπου, καθώς σώζεται στο εντυπωσιακό ύψος των 15 μέτρων (με αρχικό τα 17 μ.). Χτίστηκε στα τέλη 4ου με αρχές του 3ου αιώνα π.Χ., με χρήση αμυντική, όπως και δεκάδες παρόμοια κτίρια στα νησιά του Αιγαίου. Χτίστηκε πάνω στο λατομείο του και το εξαιρετικό αποτέλεσμα δείχνει την υψηλή ποιότητα της αρχαίας λιθοτεχνίας.

Παρόμοιοι Πύργοι είναι ευρύτατα διαδεδομένοι στο Αιγαίο, από τους περισσότερους όμως δεν διακρίνονται παρά μόνο τα θεμέλια, ενώ ο Πύργος του Χειμάρρου σώζεται στο εντυπωσιακό ύψος των 15 σχεδόν μέτρων. Η κάτοψή του είναι κυκλική, με εξωτερική διάμετρο 9,20μ. και εσωτερική 7,12μ.. Οι τοίχοι έχουν πάχος 1,10μ. και είναι διπλοί, κτισμένοι με ντόπιο μάρμαρο χωρίς συνδετικό υλικό.

Η εσωτερική επένδυση αποτελείται από πέτρες διαφόρων μεγεθών που μόνο στη οριζόντια πλευρά έχουν δουλευτεί. Στη νότια πλευρά υπάρχει η θύρα, και ακριβώς από πάνω της, αλλά σε ύψος 10μ. από το έδαφος, δηλαδή στον δεύτερο όροφο, είναι το μοναδικό παράθυρο του Πύργου. Τα μόνα άλλα ανοίγματα είναι υδρορρόες και πολεμίστρες (τοξοθυρίδες) που εξωτερικά διακρίνονται σαν στενές σχισμές ενώ εσωτερικά φαρδαίνουν αρκετά, ώστε να δίνουν χώρο στους τοξότες να κινηθούν.

Παρόμοιοι Πύργοι, άλλοτε κυκλικοί κι άλλοτε ορθογώνιοι, αφθονούν στο Αιγαίο. Στην ίδια τη Νάξο υπάρχουν κι άλλοι, με καλύτερα σωζόμενο τον Πύργο της Πλάκας. Στη Σίφνο, όπου έγινε μια αρκετά προσεκτική έρευνα, έχουν καταγραφεί πάνω από πενήντα, στην Κέα εβδομηντατρείς, και άλλοι έχουν εντοπιστεί στην Κύθνο, τη Σέριφο, την Αμοργό, τη Μύκονο, την Πάρο, την Τήνο. 

Δεν έχουν ακόμα μελετηθεί διεξοδικά κι έτσι η ακριβής χρονολόγηση και η χρήση τους δεν είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένη. Γενικά, επικρατούσε η άποψη ότι αποτελούσαν οχυρά καταφύγια του πληθυσμού στα ταραγμένα ελληνιστικά χρόνια. Σύμφωνα με κάποιον μελετητή, ο Πύργος του Χειμάρρου ήταν βάση μιας μικρής στρατιωτικής μονάδας και καταφύγιο για τους κατοίκους των γύρω οικισμών και των ζώων τους.

Πηγή: Ναυτεμπορική, Έθνος