Αμφίπολη, «φρένο» σε παραλήρημα και φήμες

Η είσοδος στον τρίτο θάλαμο φανέρωσε θολωτή οροφή σε κατάσταση οριακής ισορροπίας. Η αισιοδοξία ότι ο τρίτος θάλαμος στο ταφικό μνημ...

Η είσοδος στον τρίτο θάλαμο φανέρωσε θολωτή οροφή σε κατάσταση οριακής ισορροπίας.

Η αισιοδοξία ότι ο τρίτος θάλαμος στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης θα προσφέρει καινούργιες εντυπωσιακές εκπλήξεις κάμπτεται, ενώ ψυχραιμία συνιστάται προς όλες τις πλευρές.

«Ακούω μόνο την ανασκαφέα της Αμφίπολης και τα ευρήματά της. Αυτό το εύρημα έχει παγκόσμια σημασία, πολύ πέρα από τα στενά μας σύνορα. Και γι’ αυτό πρέπει να είμαστε σοβαροί και λιγομίλητοι» είπε χθες το μεσημέρι στους δημοσιογράφους ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, στην εκδήλωση για τον επαναπατρισμό σπάνιου χειρόγραφου του 12ου αιώνα. Καλά πληροφορημένος, εξήγησε πως οι στερεωτικές εργασίες στο ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά θα συνεχιστούν έως και την Πέμπτη, ενώ η ανασκαφική ομάδα όπως και αρχαιολόγοι του υπουργείου Πολιτισμού, τις τελευταίες τρεις ημέρες εξηγούν πως αυτός ο θάλαμος είναι ο μεγαλύτερος «μπελάς» ώς τώρα.

«Τα προβλήματα στον τρίτο θάλαμο είναι σοβαρά». Με αυτά τα λόγια στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού έδιναν το μήνυμα για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει από το περασμένο Σάββατο η διεπιστημονική ομάδα στην Αμφίπολη. Ήταν όμως κι ένα μήνυμα για φρενάρισμα στο παραλήρημα των τελευταίων ημερών και τις φήμες περί αποκάλυψης νέων εντυπωσιακών ευρημάτων στο μνημείο στον λόφο Καστά.

Όσο η υπερβολή έχει αναδείξει την ανασκαφή σε ριάλιτι αρχαιολογία, ο Δήμος Αμφιπόλεως τοποθέτησε νυχτερινό φωτισμό και σύστημα ασφαλείας και οι επιστήμονες εξηγούν ότι θα αργήσουν αφού η είσοδος στον τρίτο θάλαμο δεν αποκάλυψε τον ένοικο ή τους ενοίκους του τάφου. Αντιθέτως, τους φανέρωσε θολωτή οροφή σε κατάσταση οριακής ισορροπίας. Οι λίθοι της δείχνουν βαθιές ρωγμές, προβλήματα παρατηρούνται στη θόλο στην οποία διαπιστώθηκε σημαντική απώλεια μάζας του υλικού. Τα μέλη της ομάδας που μπήκαν από την οπή του διαφραγματικού τοίχου είδαν πως το ύψος του αμμώδους χώματος βρίσκεται χαμηλότερα απ’ ό,τι στους προηγούμενους δύο θαλάμους, επίσης ότι υπάρχουν πολλά αμμώδη φυσικά ιζήματα με απολιθώματα από όστρακα που προέρχονται από το φυσικό έδαφος του λόφου Καστά. Ακόμη η θόλος είναι κατασκευασμένη από πωρόλιθο όπως και στους προηγούμενους χώρους, στους τρεις κατακόρυφους τοίχους επαναλαμβάνεται η ίδια μορφή μαρμάρινης επικάλυψης με ορθοστάτες, στέψη και ιωνικό επιστύλιο, ενώ το επίχρισμα των πωρόλιθων είναι πάλι κόκκινου χρώματος.

Τα προβλήματα στη θολωτή στέγη οι ειδικοί τα αποδίδουν στην έντονη καταπόνηση που προκάλεσαν οι μεγάλου ύψους επιχώσεις που σχηματίζουν τον τύμβο. Τίποτα, λοιπόν, δεν μπορεί να προχωρήσει με ασφάλεια αν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας για την αντιστήριξη-υποστύλωση του θαλάμου.

Μάχη με τα χώματα και τον χρόνο

Οι μηχανικοί έχουν τον πρώτο λόγο στην Αμφίπολη, δίνοντας μάχη με τα χώματα. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου ανέφερε σε άτυπη συζήτηση με τους δημοσιογράφους ότι οι επόμενες ανακοινώσεις για την πορεία της ανασκαφής πρόκειται να γίνουν, «εκτός απροόπτου», Πέμπτη ή Παρασκευή.

Μέχρι τότε θα συνεχίζονται οι υποστυλώσεις και δεν θα γίνουν καν αποχωματώσεις, παρά μόνο αν χρειαστεί να βγει ελάχιστο χώμα ώστε να πατήσει καλύτερα κάποιο υποστύλωμα. Αλλιώς, θα κατασκευάζονται σκαλωσιές και πατάρια, προκειμένου και να στηρίζονται οι τοίχοι και ο θόλος και να προστατεύονται οι εργαζόμενοι από τυχόν πτώσεις. Η κατάσταση του τρίτου θαλάμου δεν εμπνέει ανησυχίες κατάρρευσης, όπως διευκρινίστηκε, ωστόσο το γεγονός ότι ο θόλος βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας, επιτάσσει, σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία, αυξημένα μέτρα ασφάλειας.

Αυτό έγινε και χθες. Συνεχίστηκαν τα έργα, ώστε οι κατασκευές να είναι ισχυρές και να αντέχουν σε κάθε περίπτωση. Οι ανασκαφείς θα εφαρμόσουν όλα τα μέτρα που πρότεινε η διεπιστημονική ομάδα, καθώς το διακύβευμα είναι διπλό: και για το μνημείο και για τους εργαζόμενους σε αυτό. Αυτή τη στιγμή, η ανασκαφική ομάδα δεν είναι σε θέση να απαντήσει αν ο τρίτος θάλαμος είναι ο κυρίως ταφικός θάλαμος, επειδή είναι γεμάτος χώμα και δεν φαίνεται τίποτα εκτός από το άνω μέρος των τοίχων.

Το ερώτημα αν βρέθηκε πόρτα στον τρίτο θάλαμο έμεινε αναπάντητο. «Μπορεί να καταστράφηκε ή μπορεί να μην είχε» απαντούν αρχαιολόγοι, ενώ στην παρατήρηση των γεωλόγων της ομάδας ότι τα αμμώδη φυσικά ιζήματα που περιέχουν απολιθώματα από όστρακα μαρτυρούν «ότι η επίχωση παραμένει αδιατάρακτη», άλλοι επιστήμονες επιμένουν πως: «πρέπει να χρονολογηθούν» και ότι «η διαδικασία χρονολόγησης μπορεί να είναι μεγαλύτερη της ανασκαφής».

Δεν είναι δυνατόν να δοθεί απάντηση ούτε ως προς το αν ο τρίτος τοίχος είχε θύρωμα ή όχι, αν δεν βρεθεί και εξεταστεί το άνω μέρος του περιθυρώματος, που έχει σπάσει. Και αυτό επειδή σε εκείνο ακριβώς το σημείο, θα υπήρχαν τα στροφεία, τα «έμβολα» εκείνα που θα επέτρεπαν το άνοιγμα της πόρτας.

Οι αποχωματώσεις

Έτσι, προς το παρόν δεν γνωρίζουμε καθόλου αν έχουμε θυραίο άνοιγμα ή αν έχουμε πόρτα με θυρόφυλλα, μαρμάρινα που έχουν πέσει ή ξύλινα που έχουν καταστραφεί με την πάροδο των αιώνων. Αυτό θα το διαπιστώσουν όταν καταφέρουν να αποχωματώσουν τον θάλαμο, κάτι όμως που θα απαιτήσει χρόνο. Υπενθυμίζουμε πως οι αποχωματώσεις πρέπει, σύμφωνα με τους στατικούς, να γίνονται παράλληλα από τους δύο θαλάμους, για να μην πιέζεται ιδιαίτερα κάποιος τοίχος και πέσει, αλλά τα χώματα να παραλαμβάνουν τα φορτία και τις ωθήσεις.

Επίσης δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει κάποια παράσταση ή κάποιο γλυπτό στο θύρωμα από την μπροστινή πλευρά του τρίτου διαφραγματικού τοίχου. Ωστόσο, «με αυτό το μνημείο, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τίποτα» όπως τόνισε η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη κατά την άτυπη συζήτηση με δημοσιογράφους.

Για το ίδιο το μνημείο, στις φωνές που αμφισβητούν τη χρονολόγησή του, η ομάδα της κ. Περιστέρη εμμένει στην άποψη ότι «δεν χρονολογείται σε καμία περίπτωση μετά το 300 π.Χ.». Η ίδια η ανασκαφέας σε επιστολή τηςαπάντηση στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, ζητεί: «Ως συνάδελφος αρχαιολόγος και υπεύθυνη ανασκαφέας, πρι ν προβεί τ ε σε ανακοινώσεις που αφορούν την ανασκαφική μου έρευνα στην παραπάνω θέση, να φροντίζετε να επικοινωνείτε προηγουμένως μαζί μου έτσι ώστε να έχετε τη σωστή εικόνα της ανασκαφής».

Όσο οι επιστήμονες δίνουν τις δικές τους ερμηνείες ή κοντράρονται μεταξύ τους, πληροφορίες αναφέρουν πως οι ανασκαφικές εργασίες θα ξεκινήσουν πάλι από την ερχόμενη εβδομάδα εκτός αν απαιτηθούν νέες υποστυλώσεις.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή, Αγγ. Κώττη, Έθνος