Στις Καρυάτιδες και στα βάθρα στα οποία στέκονται έχουν στρέψει την προσοχή τους για τη χρονολόγηση του τάφου οι ανασκαφείς Πρόσθετε...
 |
| Στις Καρυάτιδες και στα βάθρα στα οποία στέκονται έχουν στρέψει την προσοχή τους για τη χρονολόγηση του τάφου οι ανασκαφείς |
Πρόσθετες πληροφορίες για ασφαλέστερη χρονολόγηση του τάφου αναζητούν οι ανασκαφείς στον λόφο Καστά της Αμφίπολης.
Μέχρι στιγμής δεν έχουν βρει κινητά αντικείμενα και νομίσματα εντός του μνημείου, κάτι που θα τους βοηθούσε. Έτσι, έχουν στρέψει την προσοχή τους στις Καρυάτιδες και κυρίως στα βάθρα επάνω στα οποία στέκονται. Ελπίζουν ότι με την πλήρη αποκάλυψη αυτών των βάθρων θα λάβουν λεπτομερείς πληροφορίες που θα τους επιτρέψουν να δουν κατά πόσον τα βάθρα και ο περίβολος έχουν κατασκευαστεί την ίδια περίοδο.
Η μελέτη του προφίλ κάθε βάθρου, ακόμη και εκείνου που φέρει απλώς μία επίστεψη ή ένα κυμάτιο, μπορεί να δώσει τη δυνατότητα σε έναν καλό αρχαιολόγο να εκτιμήσει με σχετική ακρίβεια τον τάφο. Πολύ δυσκολότερο είναι να χρονολογήσει κάποιος ένα γλυπτό, όπως είναι οι ιστάμενες στα βάθρα Καρυάτιδες του λόφου Καστά.
«Ο αείμνηστος δάσκαλός μου Γιώργος Δεσπίνης στις παραδόσεις του στο πανεπιστήμιο μας έλεγε "τα αγάλματα είναι τα πιο δύσκολα να τα χρονολογήσεις. Υπάρχουν λεπτομέρειες στα ιμάτια, στις πτυχώσεις, στο στιλ, ακόμη και στα μάτια που μόνο αν τα χαϊδέψεις μπορείς να καταλάβεις ποιας εποχής είναι"», μας έλεγε χθες γνωστός αρχαιολόγος. «Αν δεν καθαριστούν οι λεγόμενες Καρυάτιδες, ώστε να μας επιτρέψουν να τις χαϊδέψουμε και να διακρίνουμε τα εργαλεία με τα οποία σμιλεύτηκαν, δεν μπορεί κανείς να αναγνωρίσει την εποχή τους και το χέρι που τα έπλασε», πρόσθεσε.
«Σημασία έχει επίσης τι ακριβώς κρατούσαν στα χέρια τους αυτές οι κόρες που δεν σηκώνουν κάτι, ένα επιστήλιο, ένα θριγκό σαν αυτές του Ερεχθείου για να θεωρούνται Καρυάτιδες», σύμφωνα με τον ίδιο.
Χθες, η ανασκαφική ομάδα συνέχισε τις αποχωματώσεις μπροστά και πίσω από τις δύο Καρυάτιδες και το ίδιο αναμένεται να γίνει και σήμερα, έως ότου αποκαλυφθούν τα δάπεδα των δύο θαλάμων. Και αυτά είναι δυνατόν να δώσουν πρόσθετες πληροφορίες για την εποχή κατά την οποία κατασκευάστηκαν. Επίσης, μόνο στα δάπεδα θα βρεθούν οποιαδήποτε κινητά ευρήματα υπάρχουν σε αυτό το σημείο - εφόσον υπάρχουν.
Τι θα εύχονταν να βρουν; Ασφαλώς κεραμική, ενδεχομένως κάποια αγγεία προσφορών ή κάτι άλλο που πιθανώς έπεσε από τους εργάτες που δούλευαν εκεί κατά την αρχαιότητα, που δίνουν πάντα ασφαλή χρονολόγηση. Για κάθε σοβαρό αρχαιολόγο σημασία έχει η «ανάγνωση» της στρωματογραφίας των χωμάτων εντός του μνημείου, η οποία δεν απεικονίζεται στις φωτογραφίες που έχουν δοθεί έως τώρα στη δημοσιότητα.
Η ενδελεχής έρευνα των δαπέδων θα συνεχιστεί σε όλους τους θαλάμους. Οι αρχαιολόγοι προκειμένου να χρονολογήσουν ξεκινούν από τις στρωματογραφικές αποτυπώσεις, περνούν στο ίδιο το μνημείο, στα υλικά και στον τρόπο κατασκευής του και συνεχίζουν με τα δάπεδα, τη γραπτή ή γλυπτή διακόσμηση και τα κινητά ευρήματα.
 |
| Όταν οι ανασκαφείς είδαν το χώμα να έχει κατακλύσει τον θάλαμο που «φυλούσαν» οι σφίγγες, διατυπώθηκε η θεωρία ότι η ποταμίσια άμμος δεν είχε εισχωρήσει από κάποιο σημείο, αλλά είχε τοποθετηθεί για λόγους προστασίας |
Στην περίπτωση του τάφου της Αμφίπολης είναι πιθανόν οι Καρυάτιδες να έχουν κατασκευαστεί από Αθηναίο καλλιτέχνη. Ίσως όμως προέρχονται και από ντόπιο εργαστήριο της περιοχής. Και στις δύο περιπτώσεις δεν γνωρίζουμε και δεν έχουμε χρονολογήσει την παραγωγή τους. Έτσι, θα πρέπει να εξεταστούν παράλληλα αγάλματα και να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή και σε πρόσθετα στοιχεία όπως το ένδυμα, τα υποδήματα, τα βάθρα.
Θεωρείται δύσκολο έως απίθανο να υπάρχει επιγραφή με το όνομα του καλλιτέχνη (το περίφημο «διά χειρός...» των αρχαίων).
Αποχωμάτωση και υποστύλωση
Οι εργασίες θα συνεχιστούν στους ίδιους άξονες, της αποχωμάτωσης και της υποστύλωσης. Οι ανασκαφείς έχουν εντολές από τη γενική γραμματέα να λάβουν εξαντλητικά μέτρα προστασίας του μνημείου και των εργαζομένων σε αυτό. Το γεγονός ότι το μνημείο είναι μοναδικό, όπως και η φύση των εδαφών πάνω από τον τύμβο (πρόκειται για τεχνητές επιχώσεις) μπορεί να συντελέσει σε υποχωρήσεις χωμάτων ή του θόλου, κάτι που σε καμία περίπτωση οι αρχαιολόγοι δεν θέλουν να επιτρέψουν να συμβεί. Παρ' όλα ταύτα, κίνδυνοι υπάρχουν.
Ο γεωφυσικός δρ Λάζαρος Πολυμενάκος, που έχει κάνει σεισμική τομογραφία στον λόφο Καστά το 1997-98 επί εφορείας Χάιδως Κουκούλη-Χρυσανθάκη, επισημαίνει κάποιους από αυτούς. Όπως τονίζει, το τεχνητό επίχωμα που περιβάλλει τη σήραγγα «έχει μειωμένη ικανότητα αυτοϋποστήριξης σε σχέση με αντίστοιχο υλικό που θα είχε αποτεθεί με φυσικές διεργασίες». Ο κ. Πολυμενάκος επισημαίνει ότι «το τεχνητό επίχωμα που περιβάλλει τη σήραγγα έχει μειωμένη ικανότητα αυτοϋποστήριξης σε σχέση με αντίστοιχο υλικό που θα είχε αποτεθεί με φυσικές διεργασίες. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαστάσεις του επιχώματος αλλά και η πολυπλοκότητα των εδαφικών συνθηκών στο εσωτερικό του λόφου είναι πρωτόγνωρες για τα ανασκαφικά δεδομένα, θεωρώ ότι τα επόμενα στάδια προχώρησης της ανασκαφής θα πρέπει να σχεδιαστούν με ιδιαίτερη προσοχή, αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμη επιστημονική πληροφορία».
Προτείνει ιδιαίτερη προσοχή, «λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαστάσεις του επιχώματος αλλά και η πολυπλοκότητα των εδαφικών συνθηκών στο εσωτερικό του λόφου είναι πρωτόγνωρες για τα ανασκαφικά δεδομένα».
Παγίδες στους τυμβωρύχους είχαν στήσει οι κατασκευαστές
Παγίδες για τον αρχαίο τυμβωρύχο είχαν φροντίσει να στήσουν οι κατασκευαστές του τάφου της Αμφίπολης, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους. «Οι κατασκευαστές είχαν λάβει μέτρα πρόνοιας για να αποφύγουν την τυμβωρυχία» υπογράμμισε με δηλώσεις της στον τηλεοπτικό σταθμό Ant1 η γενική γραμματέας Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Πρόσθεσε μάλιστα πως η ανάγκη υποστύλωσης «οφείλεται όχι στο ότι δεν είναι σε καλή κατάσταση, αλλά στο ότι από την κατασκευαστική του δομή ήταν επιχωσμένο με ποταμίσια άμμο», σε μια προσπάθεια αποτρεπτική για σύληση.
Η κ. Μενδώνη είπε πάντως πως «η ανασκαφή θέλει τον χρόνο της» και μάλιστα πρόσθεσε χαρακτηριστικά: «Δεν ξέρουμε ακόμα τι κρύβεται στον τρίτο θάλαμο, για να πάμε στον τέταρτο».
Η ανασκαφή είναι μία αυστηρά επιστημονική διαδικασία, είπε και συμπλήρωσε: «Δεν... μπορείς να τη βιάσεις, μπορείς όμως να την επιταχύνεις, λαμβάνοντας κάποια συγκεκριμένα μέτρα προστασίας για τους εργαζόμενους και για το μνημείο».
Η άποψη ότι έγιναν συγκεκριμένες κινήσεις εξ αρχής ώστε να αποτραπεί η σύληση, εκφράστηκε από τις πρώτες ημέρες, όταν οι ανασκαφείς είδαν στον πρώτο θάλαμο το χώμα να έχει κατακλύσει τα πάντα. Τότε διατυπώθηκε η θεωρία ότι η ποταμίσια άμμος δεν είχε εισχωρήσει από κάποιο σημείο, αλλά είχε τοποθετηθεί επί τούτω.
Στη συνέχεια, διαπιστώθηκε πως γεμάτοι με άμμο ήταν μέχρι ένα μεγάλο ύψος και οι δύο επόμενοι θάλαμοι.
Μέχρι τότε, φαινόταν, από τις τρύπες περίπου 60 εκατοστών που εντοπίσθηκαν στα τύμπανα του δεύτερου και του τρίτου θαλάμου, ότι κάποιος ή κάποιοι είχαν κάνει απόπειρες κατά την αρχαιότητα για να εισέλθουν.
Ωστόσο, οι αρχαιολόγοι δεν έχασαν τις ελπίδες τους. Το ηθικό τους αναπτερώθηκε μόλις βρήκαν μια μικρή τρύπα στον τέταρτο τοίχο, και μάλιστα στην αντίθετη θέση από ό,τι στους άλλους δύο. Ως φαίνεται, ο τυμβωρύχος έφτασε μέχρις εκεί, έσπασε την πέτρα, είδε αδιέξοδο, δηλαδή χώματα από τις εξωτερικές επιχώσεις και έφυγε.
Πώς το ξέρουν ότι έφυγε χωρίς να συλήσει τον τάφο; Επειδή ο ταφικός θάλαμος, ο τέταρτος στη σειρά, είναι υπόγειος.
Αρα, εφόσον ο τρίτος θάλαμος ήταν γεμάτος χώμα, δεν θα ήταν δυνατόν να φτάσει σε τέτοιο βάθος, πάνω από 6 μέτρα, και να ψάξει.
Αν και όπως τα ίδια τα στοιχεία φανερώνουν κάποια μικρή αναμόχλευση χωμάτων έγινε, αυτό συνέβη στα επάνω στρώματα και δεν ήταν δυνατόν να συνεχιστεί.
Επίσης, ο σφραγιστικός τοίχος που κτίστηκε μπροστά από τις Καρυάτιδες, φαίνεται πως εφόσον ισχύει αυτή η περίπτωση, δεν έγινε μονάχα για λόγους προστασίας του τάφου αλλά και για λόγους αντιστήριξης των χωμάτων που συσσωρεύθηκαν από τους κατασκευαστές.
Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι ο αρχιτέκτονας του τάφου της Αμφίπολης εμπνεύστηκε από τον τρόπο που προστάτευαν τους δικούς τους τάφους οι Αιγύπτιοι μηχανικοί.
Επιμένει η Όλγα Παλαγγιά ότι ο τάφος είναι του 1ου αιώνα π.Χ.
Αρνητική στο ενδεχόμενο να είναι μακεδονικός ο τάφος στην Αμφίπολη εμφανίστηκε η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας Όλγα Παλαγγιά μιλώντας το πρωί στο Mega.
«Ο τάφος είναι του 1ου αιώνα π.Χ., Έλληνες το έχουν κάνει το μνημείο, είναι ελληνικό, απλά το χρηματοδότησαν οι Ρωμαίοι. Και αν δεν κατασκευάστηκε τον πρώτο αιώνα τότε σίγουρα κατασκευάστηκε μέχρι το 280 π.Χ, ή την περίοδο που ήταν οι Ρωμαίοι στην Ελλάδα» δήλωσε η κ. Παλαγγιά.
«Οι Μακεδονικοί τάφοι σφραγίζονται όλοι από μία μεγάλη πόρτα, μέχρι στιγμής στην Αμφίπολη δεν έχουμε βρει καμία πόρτα», συμπλήρωσε η κ. Παλαγγιά, ως επιχείρημα στην άποψή της ότι ο τάφος είναι μεταγενέστερος της μακεδονικής περιόδου.
«Πριν μπει στον τάφο η κυρία Περιστέρη, χωρίς να έχει κανένα στοιχείο, δήλωσε ότι ήταν ο Δεινοκράτης ο δημιουργός του τάφου», πρόσθεσε η κ. Παλαγγιά αφήνοντας σαφείς αιχμές κατά της επικεφαλής της αρχαιολογικής ομάδας που συνεχίζει τις ανασκαφές στον τάφο της Αμφίπολης, Κατερίνας Περιστέρη.
Η κυρία Παλαγγιά, ανέφερε επίσης ότι ο τάφος «βαπτίζεται» μακεδονικός για πολιτικούς λόγους.
«Πολιτικός ο λόγος, που δηλώνουν όλοι ότι είναι μακεδονικός ο τάφος, η κυρία Περιστέρη εξαρτάται από την κυβέρνηση, μόνο σε αυτή την ανασκαφή έχει γίνει τόσο ντόρος», δήλωσε και πρόσθεσε: «Αν είχε βρεθεί ο τάφος στην Πελοπόννησο δεν θα γινόταν τόσο ντόρος» τονίζοντας, ωστόσο, την σπουδαιότητα του τάφου.
«Το μνημείο αυτό είναι καταπληκτικό, αλλά αν δεν ήταν στα εδάφη της Μακεδονίας, σας λέω δεν θα γινόταν τόσο χαμός».
«Στην Πελοπόννησο υπάρχει μία ανακάλυψη που είναι μεγαλύτερη της Αμφίπολης» σημείωσε η κ. Παλαγγιά. «Το παλάτι του Μενελάου. Το ξέρει κανείς; Εκεί η επιστημονική ομάδα ασχολείται με την δουλειά και δεν έχει καλέσει πολιτικούς».
Τέλος, η αρχαιολόγος έκανε και την πρόβλεψη της σχετικά με «ένοικο» του τάφος, «Είναι πολυάνδριο, δηλαδή είναι θαμμένοι πολλοί. Επίσης, οι τρεις πύλες που έχουν βρεθεί χωρίς πόρτες δείχνουν ότι το μνημείο ήταν επισκέψιμο, όλοι οι Μακεδονικοί τάφοι έχουν μια πόρτα μαρμάρινη, εδώ προς το παρόν δεν έχουμε βρει τίποτα».
Πηγή: Αγγ. Κώττη, Έθνος, Το Βήμα , Ν. Κοντράρου-Ρασσιά, Ελευθεροτυπία
Δεν υπάρχουν σχόλια