Πλούτωνας και Περσεφόνη στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης Με ταλέντο, ευστροφία και με γνώση μιας μεγάλης καλλιτεχνικής παράδοσης ήταν ο καλλ...
 |
| Πλούτωνας και Περσεφόνη στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης |
Με ταλέντο, ευστροφία και με γνώση μιας μεγάλης καλλιτεχνικής παράδοσης ήταν ο καλλιτέχνης (ψηφοθέτης) της παράστασης του ψηφιδωτού δαπέδου που αποκαλύφθηκε ολόκληρο στον δεύτερο χώρο πίσω από τις Καρυάτιδες στον τύμβο Καστά.
Αυτή την εικόνα δίνει μιλώντας στο «Έθνος» η αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ., που έχει «ειδικευτεί» στην ερμηνεία παραστάσεων, Ελένη Μανακίδου, αναφορικά με τον δημιουργό της παράστασης, την οποία περιγράφει ως «εντυπωσιακή, μοναδική για μακεδονικό τάφο και ξεχωριστή από κάθε άποψη».
Σύμφωνα με την κ. Μανακίδου, το θέμα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα είναι γνωστό και με μεγάλη εικονογραφική παράδοση και όπως εξηγεί, «δίνει εσχατολογικό περιεχόμενο στο μνημείο, αποδεικνύει δηλαδή ότι πρόκειται πέρα από κάθε αμφιβολία για ταφικό μνημείο».
«Ο Ερμής είναι προηγητής, προηγείται δηλαδή του άρματος με τον Πλούτωνα και την απαχθείσα, δεν θα χρησιμοποιούσα τον όρο ψυχοπομπός, που ακούγεται και διαβάζεται τελευταία, γιατί το ζευγάρι Πλούτωνα - Περσεφόνης είναι και γαμήλιο, έχει αποτυπωθεί και σε γαμήλιες παραστάσεις, ας μην ξεχνάμε ότι ο μύθος θέλει τον Πλούτωνα να έχει κλέψει την Περσεφόνη επειδή την αγαπούσε και ήθελε να είναι μαζί της για κάποιους μήνες στον Άδη. Αλλά ο Ερμής είναι προηγητής, έτσι κι αλλιώς, στο άρμα που μεταφέρει το ζευγάρι», λέει.
Το θέμα του μύθου είναι γνωστό, αγαπημένο, πολυεμφανιζόμενο στην αρχαιότητα, ακόμη από τους αρχαϊκούς χρόνους.
 |
| Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Θησέα στην «Οικία της Ελένης» |
«Η αρπαγή της Περσεφόνης εικονίζεται σε πολλά είδη της τέχνης, σε αγγεία, έργα μικροτεχνίας, ενώ είναι γνωστό και στη μεγάλη πλαστική», αναφέρει η κ. Μανακίδου και συγκρίνει την εξαιρετική παράσταση του ψηφιδωτού δαπέδου του τύμβου Καστά, με ανάλογες που βρέθηκαν σε οικίες στην Πέλλα και συγκεκριμένα με αυτό στην «Οικία της Ελένης», που έχει ως θέμα την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Θησέα.
Σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Α.Π.Θ., στο δάπεδο της «Οικίας της Ελένης», που οικοδομήθηκε την περίοδο 325-300 π.Χ., η αρπαγή της Περσεφόνης εικονίζεται επίσης με έντονα χρώματα, χρησιμοποιήθηκαν γκρίζες και κόκκινες ψηφίδες και η όλη παράσταση έχει βάθος και προοπτική, η διαφορά ωστόσο είναι πως τα άλογα εκεί είναι τέσσερα.
«Παρότι έχουμε στον τύμβο Καστά μια εξαιρετική παράσταση ψηφιδωτού δαπέδου με την αρπαγή της Περσεφόνης, δυστυχώς μπορεί να μη μάθουμε ποτέ τον καλλιτέχνη. Οι ψηφοθέτες δεν έβαζαν ποτέ την υπογραφή τους στα έργα τους. Αν επρόκειτο για εντοίχια έργα μνημειακής ζωγραφικής, ίσως και να γνωρίζαμε, παρότι και εκείνοι δεν έβαζαν υπογραφή, ωστόσο μπορούμε από συγκρίσεις να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Στα ψηφιδωτά όμως αυτό είναι πολύ δύσκολο, γιατί οι καλλιτέχνες της εποχής εκείνης είναι λίγοι και δύσκολα θα βρούμε το όνομά του», μας είπε η κ. Μανακίδου. Περιγράφοντας την παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχαιολογίας σημειώνει ότι «ο ψηφοθέτης έδωσε τον καλύτερο εαυτό του. Δημιούργησε μία σύνθεση στην οποία απέδωσε εξαιρετικά τις μορφές, το βάθος του φόντου και τα χρώματα. Το μπλε στο μάτι του αλόγου, το κόκκινο στη ζώνη της Περσεφόνης, τα μαλλιά της, όλα αποδόθηκαν με μοναδικό τρόπο και έδωσαν μια παράσταση με προοπτική, σχεδόν τρισδιάσταση, για δάπεδο μακεδονικού τάφου».
Άλλωστε, όπως επισημαίνει, «πάντα οι μακεδονικοί τάφοι μάς εκπλήσσουν και είναι συναρπαστική εμπειρία να τους ανασκάπτει κανείς. Θεωρώ τους συναδέλφους στην Αμφίπολη πολύ τυχερούς για την εμπειρία που βιώνουν καθημερινά».
Η ίδια έχει μακρά ανασκαφική εμπειρία ξεκινώντας από το 1984 στην ανασκαφή στο βαπτιστήριο στην Αγχίαλο Μαγνησίας και αργότερα στις πανεπιστημιακές ανασκαφές στο Δίον, στην Παλαιόπολη της Ανδρου και στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης, ενώ υπογράφει μια σημαντική έκδοση με παρατηρήσεις στην εικονογραφία παραστάσεων με άρματα.
Μενδώνη: Έχουν βρεθεί τμήματα από το ψηφιδωτό και μεμονωμένες ψηφίδες στον τύμβο της Αμφίπολης
«Έχουν βρεθεί αρκετά τμήματα που έχουν αποκοπεί από το ψηφιδωτό που αποκαλύφθηκε στον Τύμβο Κάστα της Αμφίπολης καθώς και μεμονωμένες ψηφίδες», σύμφωνα με όσα δήλωσε την Παρασκευή η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Μιλώντας στον Σκάι η κ. Μενδώνη δήλωσε αισιόδοξη πως οι αρχαιολόγοι και οι συντηρητές στην Αμφίπολη θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό το εντυπωσιακό ψηφιδωτό που αποκαλύφθηκε στο δεύτερο θάλαμο του Τύμβου Καστά, αλλά τόνισε ότι «θα χρειαστεί αρκετός χρόνος».
Η κ. Μενδώνη επεσήμανε πως η παράσταση του ψηφιδωτού, που απεικονίζει την αρπαγή της Περσεφόνης, δεν είναι σπάνια στην τέχνη των αρχαίων χρόνων, καθώς έχει βρεθεί σε πολλές αγγειογραφίες, αλλά «τώρα την έχουμε και σε ψηφιδωτή μορφή», συμπλήρωσε.
Παράλληλα, προσέθεσε πως τα ως τώρα ευρήματα επιβεβαιώνουν τις αρχικές εκτιμήσεις των ερευνητών πως ο τάφος χρονολογείται από το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ.
Από κόσκινο κάθε φτυαριά στον τρίτο θάλαμο
Το μοναδικό ψηφιδωτό πλύθηκε προχθές το πρωί με ειδική μέθοδο, φωτογραφήθηκε και ξεκίνησαν οι εργασίες προστασίας του, ώστε να προετοιμαστεί το επόμενο βήμα, που είναι η τελική φάση αποχωμάτωσης στον τρίτο, ταφικό θάλαμο, που προβλέπεται να ξεκινήσει σήμερα, Σάββατο.
Το έργο επικαλύπτεται με φύλλα φελιζόλ, πάνω από αυτά θα τοποθετηθεί ξύλινη επένδυση και σε ύψος 40 εκατ. πάνω από αυτή θα μπει δάπεδο πρόσβασης στον τρίτο θάλαμο, το οποίο θα στηριχτεί στην τρίτη σειρά αντιστήριξης. Η αποκάλυψη του ψηφιδωτού έφερε πίσω κατά οκτώ ημέρες το ανασκαφικό έργο, διάστημα στο οποίο οι εργασίες στον τρίτο θάλαμο είχαν σταματήσει και η ανασκαφική ομάδα είχε επικεντρωθεί στο να φέρει στο φως το εντυπωσιακό εύρημα.
Το χρονοδιάγραμμα του ενός μήνα (έως το τέλος Οκτωβρίου) που είχε ανακοινώσει η κ. Περιστέρη φαίνεται πως παίρνει παράταση, η οποία θα εξαρτηθεί από τα μυστικά που «κρύβει» ο τρίτος θάλαμος. «Δεν χτίζουμε ένα σπίτι, να μας πει ο μηχανικός πότε ακριβώς θα τελειώσουμε. Αυτήν τη στιγμή δεν τρέχουμε. Η ίδια η ανασκαφή μας οδηγεί», επισήμανε η αρχαιολόγος.
Η απομάκρυνση της αμμώδους επίχωσης στον τρίτο θάλαμο θα ξεκινήσει εκ νέου από αύριο. Κάθε φτυαριά από τον συγκεκριμένο χώρο θα περνάει από ψιλό κόσκινο και θα ερευνάται εξονυχιστικά, όπως τονίστηκε από την Α. Παναγιωταρέα.
Στο μεταξύ, αίσθηση προκάλεσε η διάψευση από την Κ. Περιστέρη πως ο γεωλόγος της ανασκαφής έχει στείλει δείγμα χώματος από το μνημείο σε εξειδικευμένο εργαστήριο της Ελβετίας. «Δεν ξέρω αν πήγε διακοπές, πάντως δείγματα δεν υπάρχουν στην Ελβετία», είπε, προκαλώντας αμηχανία προς στιγμή και την έκπληξη της κ. Μενδώνη. Η τελευταία διευκρίνισε, πάντως, παρεμβαίνοντας πως η ανάλυση του δείγματος δεν σχετίζεται με τη χρονολόγηση του μνημείου, αλλά με έρευνα για το γεωπεριβάλλον της περιοχής.
Μουσείο Αμφίπολης - 500 επισκέπτες κάθε μέρα
Έξι τουριστικά λεωφορεία από τη Βουλγαρία έφτασαν χθες το μεσημέρι στο Μουσείο της Αμφίπολης, μεταφέροντας επισκέπτες από τη γειτονική χώρα, ενώ εκεί βρίσκονταν άλλα δύο από τον Άλιμο. Σύμφωνα με την κ. Παναγιωταρέα, οι επισκέπτες έχουν φτάσει τους 500 τις καθημερινές και διπλασιάζονται τα Σαββατοκύριακα.
Θαυμασμό για το ψηφιδωτό της Αμφίπολης εκφράζει ο ξένος Τύπος
Στην Αμφίπολη είναι στραμμένο το βλέμμα των ξένων μέσων ενημέρωσης που εκφράζουν τον θαυμασμό τους για το εντυπωσιακό ψηφιδωτό με το άρμα που βρέθηκε στον δεύτερο θάλαμο του τύμβου Καστά.
«Τεράστιο ψηφιδωτό βρέθηκε σε αρχαίο ελληνικό τάφο» είναι ο τίτλος του BBC, το οποίο αναφέρει ότι ο τάφος στην Αμφίπολη πιστεύεται ότι είναι ο μεγαλύτερος που έχει βρεθεί στην Ελλάδα.
Το BBC αναφέρεται στην περίοδο από την οποία προέρχεται ο τύμβος (τον 4ο αιώνα π.Χ.) λέγοντας ότι συνδέεται με την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Το βρετανικό δίκτυο αναφέρει ότι οι ανακαλύψεις στην Αμφίπολη έχουν προκαλέσει ενθουσιασμό στους Έλληνες και ένα κύμα εθνικής υπερηφάνειας.
Για ένα «λεπτομερές και σε μεγάλο βαθμό ανέπαφο» ψηφιδωτό κάνει λόγο ο Guardian, τονίζοντας ότι το εύρημα μπορεί να αποτελεί ένα ακόμα δείγμα ότι ο τύμβος Καστά αποτελεί μακεδονικό βασιλικό τάφο.
Στην ανακάλυψη αναφέρεται και το NBC που αναδημοσιεύει το κείμενο του Associated Press, ενώ «επιβλητικό» χαρακτηρίζει το ψηφιδωτό το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Επιβεβαιώνει αυτό το τεράστιο ψηφιδωτό ότι η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου κείται μέσα στον μυστηριώδη τάφο στην Ελλάδα; Εντυπωσιακό δάπεδο αποτελεί ένδειξη ότι μέλος της βασιλικής οικογένειας είναι θαμμένο στον επόμενο θάλαμο» αναφέρει η Daily Mail σε δημοσίευμά της αναφερόμενο στη θεωρία που θέλει τον τάφο να έχει χτιστεί για την Ολυμπιάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια