Ο Κεραμεικός σ' έναν τόμο

Η Αμφαρέτη εικονίζεται καθιστή σε κλισμό προς τα δεξιά. Το ειδώλιο πτηνού στο στηριγμένο στο ερεισίνωτο δεξί της χέρι προορίζεται για το...

Η Αμφαρέτη εικονίζεται καθιστή σε κλισμό προς τα δεξιά. Το ειδώλιο πτηνού στο στηριγμένο στο ερεισίνωτο δεξί της χέρι προορίζεται για το εγγονάκι της που το κρατά με το αριστερό χέρι στα γόνατά της.

Στη μικρή κοιλάδα του Ηριδανού, στην Αθήνα, στο «κάλλιστον προάστειον» του Θουκυδίδη, στον περίφημο δήμο των Κεραμέων, τον Κεραμεικό,  είναι αφιερωμένος ο νέος τόμος που έρχεται να προστεθεί στην πολύτομη εκδοτική σειρά «Ο Κύκλος των Μουσείων», με την επιμέλεια και αποκλειστική χρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Η παρουσίαση της έκδοσης έγινε χθες στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Εργαλείο και αφορμή για την σχεδιαζόμενη ανάπτυξη του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού φιλοδοξεί ν' αποτελέσει ο ομότιτλος τόμος με τον οποίο συνεχίζεται το εκδοτικό πρόγραμμα υπό τον γενικό τίτλο «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. 

Ο τόμος «Κεραμεικός» (σε κείμενα των αρχαιολόγων  Ελένης Μπάνου, προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών και Λεωνίδα  Μπουρνιά, υπεύθυνου του αρχαιολογικού χώρου και του μουσείου του Κεραμεικού) παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στις 8 Δεκεμβρίου παρουσία του Υπουργού και Αθλητισμού κυρίου Κώστα Τασούλα ο οποίος και απηύθηνε σύντομο χαιρετισμό.

  

Μιλώντας κατά την παρουσίαση του τόμου εκ μέρους του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση ο κ. Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου αναφέρθηκε στο εκδοτικό πρόγραμμα "Ο Κύκλος των Μουσείων"- το οποίο εγκαινιάστηκε το 1997 - επισημαίνοντας ότι θεμελιώδης στόχος του είναι η προβολή κάθε μουσείου και αρχαιολογικού χώρου με όρους υψηλής ποιότητας: επιστημονικά κείμενα, πλούσια εικονογράφηση και προσεγμένη εκδοτική παραγωγή. 

«Ο Κεραμεικός δεν περιλαμβάνει μόνο μια τοπική ιστορία πολλών αιώνων, αλλά βγάζει από τα σπλάχνα του τη βαρύτητα της κλασικής Ελλάδας και τη φιλοσοφία εν γένει του αρχαίου πνεύματος», τόνισε στην ομιλία του ο κ. Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του εκτελεστικού Συμβουλίου στο Κοινωφελές Ιδρυμα Λάτση. «Πράγματι έγιναν μεγάλες τελετές προς τιμήν της θεάς Αθηνάς και άλλων θεών, πράγματι μπήκαν οι πρώτες βάσεις τη Δημοκρατίας, πράγματι τιμήθηκαν επιφανείς Αθηναίοι πολιτικοί και πολίτες, αθλητές και ήρωες της εποχής, γλύπτες μεγαλούργησαν, μεγάλοι πολιτικοί λόγοι ακούστηκαν και σοροί πολιτών από τους λιμούς και τους πολέμους ενταφιάστηκαν ομαδικά», συνέχισε ο κ. Χρόνης. Στάθηκε στους αγνώστους που ετάφησαν εκεί, διαβάζοντας και ένα δικό του ποίημα για τον άγνωστο αντίπαλο του Δεξίλεω, που «ήταν επίσης νέος και όμορφος/ και ίσως όχι λιγότερο γενναίος./ Σίγουρα όμως αδικημένος».

Λεπτομέρεια σε οινοχόη της μορφής της Αμυμώνης και των σατύρων.

«Πέρα από την ευρεία λίστα δωρεάν διάθεσης του τόμου στην Ελλάδα σε υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, πανεπιστήμια, μουσεία και ερευνητικά κέντρα, υλοποιείτα  κι ένα ευρύτατο πρόγραμμα αποστολής σε σημαντικούς φορείς του εξωτερικού: από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης μέχρι το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Ντόχα κι από το Ερμιτάζ και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης μέχρι την Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας» είπε συγκεκριμένα ο κ. Χρόνης.

Η κα Μαριάννα Λάτση, στον πρόλογο του βιβλίου - μεταξύ άλλων - αναφέρει: 

«Η περιήγηση της σειράς “Ο Κύκλος των Μουσείων” στους χώρους που αναδεικνύουν τον αρχαίο πολιτισμό συνεχίζεται αδιάλειπτα εδώ και δεκατέσσερα χρόνια. Ο φετινός σταθμός μας είναι ο Κεραμεικός. Ένας τόπος κομβικός, πολυσύχναστος και αιωνόβιος, πέρα από το νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας υπήρξε αφετηρία για την πομπή της πιο λαμπρής γιορτής της πόλης κατά την αρχαιότητα, των Παναθηναίων, ενώ το τοπωνύμιο έμελλε να γίνει συνώνυμο μιας ολόκληρης τέχνης, της κεραμεικής.

Το Μουσείο και ο αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στο ευρύ κοινό. Το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση προσδοκά με την έκδοση να φωτίσει την ιστορία και να προκαλέσει χιλιάδες επισκέψεις φυσικές και ψηφιακές σε έναν χώρο που αποπνέει το μεγαλείο και τη διαχρονικότητα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού».

«Ακόμη ένα πετράδι στο λαμπρό περιδέραιο των προσφορών του Ιδρύματος Λάτση» χαρακτήρισε ο υπουργός Κώστας Τασούλας τον συγκεκριμένο τόμο, που ανήκει στη σειρά «Κύκλος των Μουσείων». Όπως είπε, τα 38 στρέμματα του Κεραμεικού περιέχουν «χιλιάδες στρέμματα γνώσεων, ιστορίας και συναισθήματος». Ανέφερε υπαινικτικά ότι ο χώρος θα επεκταθεί σύντομα (ευχής έργον, αληθινά, θα ήταν να περιλάβει και το αμαξοστάσιο του ΗΛΠΑΠ που βρίσκεται δίπλα).

Ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού,  Κωνσταντίνος Τασούλας, τόνισε: 

«Ο Κεραμεικός συνοψίζει όλα τα σημαντικά της Αθήνας. Τον “έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών, τα δύσκολα και τα ανεκτίμητα εύγε”, αλλά και τις “ευτελείς συνήθειες, και  μικροπρέπειες, και αδιαφορίες” που έφεραν στην εξουσία τους Κλέωνες. Αυτόν τον Κεραμεικό αναδεικνύει η παρούσα, υψηλής ποιότητος, έκδοση που είναι γόνιμη σύμπραξη δύο διακεκριμένων δημοσίων λειτουργών - αρχαιολόγων και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, που συνεχίζοντας την βαρύτιμη εκδοτική του σειρά “Ο Κύκλος των Μουσείων” προσφέρει στη χώρα μια πολύτιμη παρακαταθήκη ιστορίας και γνώσης».

     
Από την πλευρά του ο κ. Μπουρνιάς είπε πως ο τόμος δεν συνιστά οδηγό του Κεραμεικού. «Θελήσαμε να παρουσιάσουμε ένα έργο που ενώ βασίζεται σε έγκυρη και πρόσφατη επιστημονική έρευνα, όμως παραμένει εύληπτο, ένα έργο που, θέλουμε να ελπίζουμε, διατηρεί κάποιο ενδιαφέρον για τους ειδικούς επιστήμονες αλλά παραμένει ελκυστικό και για το ευρύ κοινό» ανέφερε συγκεκριμένα προσθέτοντας πως επιδίωξη των συγγραφέων ήταν να προβληθούν κατά το δυνατόν μνημεία όχι πολύ γνωστά.

Ο ταφικός περίβολος του Κοροίβου με την περίφημη στήλη της Ηγησούς στην Οδό των Τάφων.

Στην προσπάθεια της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων για την αναμόρφωση του χώρου του Κεραμεικού την τελευταία δεκαετία αναφέρθηκε η κυρία Ελένη Μπάνου. Στις σχετικές δράσεις μεταξύ άλλων  εντάσσονται η ανάταξη-ενίσχυση των αναλημμάτων του Ηριδανού ποταμού και η αντιμετώπιση της παθολογίας μνημείων στον Κεραμεικό, η μελέτη συντήρησης-ανάδειξης του επιτυμβίου ναϊσκου του Αγάθωνος αλλά και η μελέτη επανέκθεσης του Μουσείου με την παρουσίαση για πρώτη φορά στο κοινό σημαντικών άγνωστων γλυπτών στις αποθήκες. Η τελευταία αυτή μελέτη θα είναι έτοιμη εντός του α' τριμήνου του 2015 και εφόσον ληφθούν οι σχετικές εγκρίσεις η δράση θα αρχίσει να εφαρμόζεται εντός του έτους.

        

«Η Εφορεία κρίνει απολύτως απαραίτητη την εξεύρεση και δημιουργία κατάλληλου χώρου στάθμευσης για τα τουριστικά λεωφορεία πλησίον του Κεραμεικού καθώς και την βελτίωση των παρεχόμενων προς τους επισκέπτες υπηρεσιών» είπε η κυρία Μπάνου. «Για παράδειγμα - συνέχισε- ένα ωραίο πωλητήριο και αναψυκτήριο που σχεδιάζεται για να ενταχθεί αρμονικά στον χώρο θα κρατήσει τον επισκέπτη περισσότερη ώρα στην μικρή αυτή όαση του Κεραμεικού και θα ξεχάσει προσωρινά την πολύβουη καθημερινότητα».

Συγχαρητήρια προς τους συναδέλφους τους και προς το Κοινωφελές Ίδρυμα εξέφρασαν η Νικολέττα Βαλάκου, τέως διευθύντρια Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Όλγα Σακαλή, και η Δέσποινα Κουτσούμπα, μέλος του ΔΣ.

Ταύρος και Κούρος

Επιτύμβιες στήλες, γλυπτά, αγγεία ή θραύσματα αγγείων, όστρακα ταπεινά με τεράστια ιστορική σπουδαιότητα, όλα περιγράφονται με τρόπο θαυμαστό στον τόμο «Κεραμεικός» Αλλα τα γνωρίζουμε καλά και άλλα όχι. Ο ταύρος που κυριαρχεί σε αίθουσα του Μουσείου του Κεραμεικού είναι γνωστότερος από τον Κούρο, που βρέθηκε σχετικά πρόσφατα και από τον «ήρεμο λέοντα». Ο οποίος έχει ένα μαρμάρινο δίδυμο αδελφό, που όμως δεν εκτίθεται, γιατί δεν είναι σε αντίστοιχη κατάσταση.

Λευκές λήκυθοι, χαρακτηριστικές για τα νεκροταφεία της Αθήνας, σμίγουν με τα ταπεινά λυχνάρια των πρώτων χριστιανικών αιώνων, τα οποία κοσμούνται μονάχα με ένα σταυρό. Το ταπεινό με το μεγάλο, το περίτεχνο με το απλό. Το τέλειο ανάγλυφο και μαζί τα άφθονα όστρακα (κομμάτια αγγείων) με το όνομα του Θεμιστοκλή, για τον οστρακισμό του, από την κοίτη του Ηριδανού. Μερικά από αυτά και άλλα ευρήματα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό μέσα από την καταγραφή τους στον τόμο, καθώς βρίσκονται σε αποθήκες.

Η έκδοση

Ο τόμος «Κεραμεικός» αριθμεί συνολικά 330 σελίδες και εικονογραφήθηκε με 405 φωτογραφίες του Σωκράτη Μαυρομμάτη. Τη γενική φροντίδα της έκδοσης είχε η κα Ειρήνη Λούβρου των εκδόσεων «Ολκός», ο σχεδιασμός και η καλλιτεχνική επιμέλεια έγιναν από τον Δημήτρη Καλοκύρη ενώ η εκτύπωση πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία Φωτόλιο & Typicon Α.Ε.. Η τυπογραφική διόρθωση πραγματοποιήθηκε από τον Παντελή Μπουκάλα ενώ η μετάφραση στην αγγλική γλώσσα  από την κα Ντέμπορα Καζάζη.

Πηγή: Το Βήμα, Ναυτεμπορική, Αγγ. Κώττη, Έθνος