Η κάτω γνάθος και τα πέντε δόντια ενός ανθρώπου που όπως φαίνεται ήταν από τους πρώτους ανθρώπους στον πλανήτη. Σε μια σπάνια σύγκλιση...
 |
| Η κάτω γνάθος και τα πέντε δόντια ενός ανθρώπου που όπως φαίνεται ήταν από τους πρώτους ανθρώπους στον πλανήτη. |
Σε μια σπάνια σύγκλιση νέων δεδομένων, η ανακάλυψη δύο σχεδόν άθικτων γνάθων ρίχνει φως σε ένα από τα μυστήρια της ανθρώπινης εξέλιξης: την προέλευση του γένους Homo.
Οι δύο κάτω γνάθοι -η μία αποκατεστημένο αντίγραφο κρίσιμου δείγματος που ανακαλύφθηκε πριν από 50 χρόνια και η δεύτερη, άρτι ανασκαφείσα από αφιλόξενη περιοχή της Αιθιοπίας- αποδεικνύουν ότι η εξέλιξη του είδους μας ξεκίνησε στην Ανατολική Αφρική.
Το νέο αιθιοπικό απολίθωμα μεταθέτει επίσης την άφιξη του γένους Homo στην περιοχή κατά μισό σχεδόν εκατομμύριο χρόνια στο παρελθόν, δηλαδή στα 2,8 εκατομμύρια χρόνια πριν από την εποχή μας. Η χρονολογία αυτή είναι πολύ κοντινή σε εκείνη της τελευταίας γνωστής εμφάνισης του αυστραλοπιθήκου afarensis, του δίποδου ανθρωποειδούς με τον μικρό εγκέφαλο, ο σκελετός του οποίου έγινε παγκοσμίως διάσημος με το όνομα «Λούσι». Από μεγάλη μερίδα του επιστημονικού κόσμου η «Λούσι» θεωρείται απευθείας πρόγονος του δικού μας γένους. Η νέα γνάθος, που ονομάσθηκε LD 350-1, ανακαλύφθηκε τον Ιανουάριο του 2013, 15 χλμ. από το σημείο όπου είχε εντοπισθεί ο σχεδόν άθικτος σκελετός της «Λούσι», το 1974.
Προηγούμενα ευρήματα
Η περιοχή του Αφάρ, μέρος της κοιλάδας του Ριφτ στην Αν. Αφρική, έχει προσφέρει πολλά, μοναδικά ευρήματα απολιθωμάτων ανθρωποειδών, όπως τμήμα του σκελετού άλλου πλάσματος ηλικίας 2,3 εκατ. ετών, που ονομάσθηκε Αρντι το 1994.
Το νέο απολίθωμα προκαλεί τον ενθουσιασμό των παλαιοανθρωπολόγων χάρη στους λεπτούς του τραπεζίτες, τη μορφολογία της οδοντικής σειράς και το μικρό πάχος των οστών της γνάθου, όλα γνωρίσματα της γνάθου του κατοπινού είδους Homo. Το εμπρόσθιο τμήμα της γνάθου, όμως, εμφανίζει πιο πρωτόγονη μορφολογία, όπως το μικρό πιγούνι, γνώρισμα των αυστραλοπιθήκων afarensis.
Η επιστημονική αξία της αιθιοπικής γνάθου ενισχύεται σημαντικά όταν συνδυασθεί με την ανακατασκευασμένη γνάθο του Homo habilis, που ανακαλύφθηκε από το ζεύγος Λούι και Μαίρη Λίκι στην Τανζανία το 1964. Δίπλα στη γνάθο και τα λίγα θραύσματα οστών του 1964, οι Λίκι είχαν ανακαλύψει τα αρχαιότερα καταγεγραμμένα -την εποχή εκείνη- εργαλεία, που χρονολογήθηκαν στα 2 εκατ. χρόνια και έδωσαν το όνομα habilis (επιδέξιος) στο ανθρωποειδές.
Η τελευταία ανακάλυψη στην Αιθιοπία προσφέρει έτσι ένα ακόμη στάδιο στην ελλιπή κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης, πριν από τον habilis στην πορεία προς τον σύγχρονο άνθρωπο.
Στοιχεία διαβίωσης
Η τοποθεσία, όπου εντοπίσθηκε η γνάθος LD 350-1, λέγεται Λέντι Γκεράρου και αποτελούσε τη μακρινή εκείνη εποχή μείγμα λειμώνων, με λίγους θάμνους. Η σημερινή άνυδρη περιοχή θύμιζε δηλαδή πριν από 2,8 εκατομμύρια χρόνια τη σημερινή ημι-ερημική Σερενγκέτι. Η πανίδα που ενδημούσε εκεί, κάνει τους παλαιοανθρωπολόγους να εκτιμούν ότι το ανθρωποειδές και τα ζώα που αυτό κυνηγούσε αναγκάσθηκαν να μετοικήσουν στο αχανές και ξηρό τοπίο εξαιτίας άγνωστου σε εμάς φαινομένου κλιματικής αλλαγής. Ένα τέτοιο φαινόμενο μπορεί να έγινε αίτιο εξελικτικών μεταβολών σε πολλά ζωικά είδη, καθώς και στο ανθρωποειδές της μελέτης.
«Διαπιστώνουμε την ερημοποίηση και την ξηρασία της περιοχής από άλλα ζωικά και φυτικά ευρήματα. Είναι ωστόσο πολύ νωρίς να αποδώσουμε την καταγωγή του ανθρώπου σε κάποιο φαινόμενο κλιματικής αλλαγής», λέει η επικεφαλής της μελέτης, Κέι Ριντ.
Παρά τα μοναδικά στοιχεία που μας προσφέρει η νέα ανακάλυψη, το απολίθωμα δεν μπορεί να μας δώσει παρά λίγα στοιχεία για το μυστηριώδες πλάσμα, λέει ο Έρικ Ντέλσον του Κολεγίου Λίμαν στη Νέα Υόρκη.
«Δεν έχουμε κεφάλι, κανένα εργαλείο δεν εντοπίσθηκε και δεν βρήκαμε κανένα άκρο του ανθρωποειδούς. Δεν γνωρίζουμε δηλαδή αν βάδιζε διαφορετικά απ’ ό,τι ο αυστραλοπίθηκος afarensis. Το απολίθωμα καλύπτει μεγάλα κενά, ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την αξία του, αλλά δεν μας έχει δώσει ακόμη πλήρη σκελετό. Δεν είναι μία Λούσι. Αυτό είναι το πρόβλημά μας. Πάντα θέλουμε περισσότερα», λέει ο δρ Λίμαν.
Άλλοι επιστήμονες, όπως ο καθηγητής Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, χαρακτήρισαν πολύ σημαντική την ανακάλυψη, επεσήμαναν όμως πως είναι πιθανό ότι, πριν από περίπου 2 εκατ. χρόνια, στην Αφρική είχαν εκ παραλλήλου εξελιχτεί -και σε άλλες περιοχές όπως η Νότια Αφρική- διαφορετικά ανθρώπινα είδη που ανήκαν στην ευρύτερη οικογένεια του Ηomo. Από αυτά, τελικά μόνο ένα επιβίωσε και, με ενδιάμεσα στάδια τον «επιδέξιο» άνθρωπο (Homo habilis) και στη συνέχεια τον «όρθιο» άνθρωπο (Homo erectus), εξελίχτηκε τελικά στον σημερινό σύγχρονο άνθρωπο (Homo sapiens).
Δεν λείπουν και οι πιο επιφυλακτικοί, όπως ο Πιέρ Σαρντέν του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Ιατρικών Ερευνών της Γαλλίας, που περιμένουν να βρεθεί ένα πιο πλήρες απολιθωμένο κρανίο, προτού οριστικά εντάξουν το νέο εύρημα στο γένος Homo. Κανείς πάντως επιστήμονας δεν μπορεί να είναι ακόμη σίγουρος πώς έμοιαζε ο πρώτος Homo και πώς συμπεριφερόταν.
Πηγή: Καθημερινή, Το Βήμα, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια