Η Μάχη του Μαραθώνα σηματοδοτεί μια από τις πλέον σημαντικές στιγμές της ελληνικής, αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας, αφού υπήρξε κατα...
Η Μάχη του Μαραθώνα σηματοδοτεί μια από τις πλέον σημαντικές στιγμές της ελληνικής, αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας, αφού υπήρξε καταλυτικός παράγοντας στη δημιουργία του Δυτικού Πολιτισμού. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι και σήμερα, οι πλέον βασικές της παράμετροι παρέμεναν άγνωστες.
Την Πέμπτη 10 Μαρτίου 2016 και ώρα 19:00 θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου "Μάχη του Μαραθώνα, Η ανατροπή" στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, οδός Σταδίου 13, Αθήνα) από τις εκδόσεις Μένανδρος και τους συγγραφείς Κ. Λαγό και Φ. Καρυανό.
Θα πραγματοποιηθούν επίσης ομιλίες από τους:
- Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη, Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας, π. Κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.
- Βασίλης Φίλιας, Καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών, π. Πρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου.
- Δημήτρης Αλευρομάγειρας, Αντιστράτηγος ε.α., Επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής Στρατού.
- Σπυρίδων Ζαγάρης, π. Δήμαρχος Μαραθώνα, πρέσβης φλόγας Μαραθωνίου Δρόμου, επίτιμος Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Δημάρχων για την Ειρήνη.
Θα απευθύνει χαιρετισμό η Γιώτα Τριγώνη, Γραμματέας του Υπουργείου Τουρισμού.
Την εκδήλωση θα συντονίσει η δημοσιογράφος Μαρία Νικόλτσιου.
Η μάχη του Μαραθώνα αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα γεγονότα της ελληνικής, και της παγκόσμιας ιστορίας. Παρά ταύτα, μέχρι σήμερα αγνοούσαμε βασικές παραμέτρους της, που για πρώτη φορά παρουσιάζονται τεκμηριωμένα στο βιβλίο αυτό. Έτσι, αποκαλύπτεται η θέση όπου οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς στρατοπέδευσαν πριν από τη μάχη. Τα κατάλοιπα της ελληνικής στρατοπέδευσης –με πιο σημαντικό ένα οχυρό με περίμετρο 300 μέτρων- βρίσκονται στο Όρος Αγριελίκι, νοτίως της πεδιάδας του Μαραθώνα.
 |
| Τμήμα της οχύρωσης του αθηναϊκού στρατοπέδου στο Αγριελίκι/ Μαραθώνος (το Στρατηγείον του) |
Τα αρχαία αυτά κατάλοιπα ήταν γνωστά στην επιστημονική κοινότητα και πριν την έκδοση του βιβλίου, αλλά είχαν λανθασμένα ταυτοποιηθεί ως «μυκηναϊκή ακρόπολη». Κάτω ακριβώς από την ελληνική στρατοπεδεία, στα όρια της Νέας Μάκρης με τον Μαραθώνα, βρίσκεται το πέρασμα της Μπρεξίζας, τμήμα του οποίου καταλαμβάνει το Μικρό Έλος (έλος Μπρεξίζας).
 |
| Το πεδίο της Μάχης: ο Τύμβος των Αθηναίων, και πίσω του ο χώρος του Μικρού Έλους και το πέρασμα της Μπρεξίζας |
Σύμφωνα με την έρευνά των συγγραφέων, το Μικρό Έλος –το οποίο πρόσφατες γεωλογικές μελέτες καταδεικνύουν ότι διαμορφώθηκε πολλούς αιώνες πριν από το 490 π.Χ.- υπήρξε καθοριστικό στην εξέλιξη της μάχης του Μαραθώνα. Μπροστά σε αυτό παρατάχθηκαν οι Έλληνες και μέσα σε αυτό διεξήχθη η πλέον αποφασιστική σύγκρουσή τους με τους Πέρσες. Στο ελληνικό στράτευμα που πολέμησε στον Μαραθώνα, εκτός από οπλίτες, υπήρχαν και πολλοί ελαφρά οπλισμένοι στρατιώτες (τοξότες, ακοντιστές, λιθοβόλοι κ.α.). Στο βιβλίο αναδεικνύεται για πρώτη φορά ο σημαντικός τους ρόλος στη μάχη, καθώς εξόντωσαν τις επίλεκτες περσικές δυνάμεις, και ιδίως το πανίσχυρο περσικό ιππικό, μέσα σε μια καλά στημένη παγίδα στη Μπρεξίζα. Η εξέλιξη της μάχης παρουσιάζεται σε επτά σχέδια στο βιβλίο, με την ελληνική παράταξη πάνω σε σημερινό οδικό χάρτη του Μαραθώνα.
 |
| Τμήμα της νότιας ζωφόρου του ναού της Αθηνάς Νίκης: μια πολύ ρεαλιστική απεικόνιση της Μάχης του Μαραθώνα (Μουσείο Ακρόπολης) |
Τα νέα δεδομένα που αποκαλύπτονται, φωτίζουν άγνωστες λεπτομέρειες του σχεδίου μάχης που εκπόνησε ο Μιλτιάδης. Τα πιο σημαντικά απ’ αυτά είναι η ελληνική στρατοπέδευση πριν από τη μάχη στο πιο στρατηγικό σημείο του Μαραθώνα, κάτι που οδήγησε στον αποκλεισμό των Περσών μέσα στην πεδιάδα του, και την επιλογή της Μπρεξίζας ως του πεδίου της μάχης. Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής, δηλαδή ένα στενό πέρασμα όπου κυριαρχούσε ένα έλος, ευνοούσαν σαφώς τους Έλληνες, αφού εξουδετέρωσαν τα πλεονεκτήματα του ισχυρότερου όπλου των Περσών που ήταν το ιππικό τους. Με βάση το σχέδιο μάχης του Μιλτιάδη, οι επίλεκτες περσικές δυνάμεις πεζικού και ιππικού στο κέντρο της παράταξης τους παρασύρθηκαν σε μια φυσική παγίδα, όπου εγκλωβίστηκαν και εξουδετερώθηκαν από τους Έλληνες.
 |
| Απεικόνιση σε αγγείο σκηνής από τη Μάχη του Μαραθώνα (Μουσείο Αρχαιοτήτων Βασιλείας) |
Γνωρίζουμε ότι αμέσως μετά το 490 π.Χ., οι θήτες, δηλαδή οι Αθηναίοι πολίτες της κατώτερης κοινωνικής τάξης, απέκτησαν σημαντική πολιτική δύναμη. Έτσι το πολίτευμα της Αθήνας έγινε πιο δημοκρατικό. Στο βιβλίο καταδεικνύεται ότι η εξέλιξη αυτή σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι οι θήτες πολέμησαν στη μάχη του Μαραθώνα, και μάλιστα είχαν αποφασιστικό ρόλο στην πιο κρίσιμη φάση της, όπου εξουδετερώθηκαν οι επίλεκτες περσικές δυνάμεις. Το πρώτο θύμα της πολιτικής αναβάθμισης των θητών, υπήρξε ο ίδιος ο Μιλτιάδης, ένα μόλις χρόνο μετά το θρίαμβό του στον Μαραθώνα. Αν και ήταν ο ιθύνων νους της νίκης, που είχε σαν αποτέλεσμα την ενίσχυση της δημοκρατίας, ο Μιλτιάδης ήταν ταυτόχρονα και ο ηγέτης των Αθηναίων αριστοκρατών και ο κύριος πολιτικός αντίπαλος των θητών. Το 489 π.Χ. ο Δήμος –δηλαδή, οι θήτες- δίκασε και καταδίκασε τον Μιλτιάδη με αφορμή την αποτυχημένη εκστρατεία του εναντίον της Πάρου. Επρόκειτο για την πρώτη περίπτωση στην αθηναϊκή δημοκρατία που ένας άρχοντας δικάστηκε από τον Δήμο.
Το βιβλίο διαφοροποιείται σημαντικά με ό,τι έχει δημοσιευθεί μέχρι σήμερα για τη Μάχη του Μαραθώνα, διευρύνοντας όχι μόνο τις γενικές, αλλά και τις ειδικές γνώσεις μας γι’ αυτή, με την παρουσίαση και τεκμηρίωση πολλών νέων και άγνωστων στοιχείων. Το κείμενό του επικεντρώνεται αποκλειστικά στις παραμέτρους της περίφημης Μάχης, με αναλυτικό κείμενο, πλούσια εικονογράφηση, πρωτότυπα σχέδια και χάρτες, καθώς και μοναδικές και αδημοσίευτες φωτογραφίες. Ανάμεσα στο φωτογραφικό υλικό του βιβλίου υπάρχει και η παλαιότερη λήψη (1870) του Τύμβου των Αθηναίων, καθώς και η φωτογραφία των σκελετών δύο Σπαρτιατών πολέμαρχων και ενός Σπαρτιάτη Ολυμπιονίκη. Οι συγγραφείς αποκαλύπτουν την έμμεση σχέση αυτών των Σπαρτιατών με μια βασική παράμετρο της Μάχης του Μαραθώνα.
 |
| Κράνος και κρανίο, που ίσως ανήκουν σε Έλληνα Μαραθωνομάχο (Μουσείο Οντάριο) |
Στα 15 κεφάλαια του βιβλίου φωτίζονται τα μυστήρια της Μάχης που απασχολούν τον σύγχρονο μελετητή, αλλά και τον μέσο αναγνώστη. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της εξαντλητικής έρευνας και εξέτασης τόσο των αρχαίων φιλολογικών και αρχαιολογικών πηγών, όσο και της εκτενέστατης σύγχρονης διεθνής βιβλιογραφίας, που περιλαμβάνει σχεδόν 800 βιβλία, άρθρα, ανακοινώσεις συνεδρίων και άλλες δημοσιεύσεις. Σημαντικό ρόλο στην τεκμηρίωση των απόψεων των συγγραφέων παίζουν και οι περισσότερες από 2.000 υποσημειώσεις του βιβλίου.
 |
| Χειρόγραφο του 15ου αι με τον Παυσανία (η μάχη του Μαραθώνα, όπως την κατέγραψαν οι αρχαίοι συγγραφείς) |
Μέσα από τα επιμέρους κεφάλαια ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει τη διαδοχή των γεγονότων, από την προετοιμασία της περσικής εκστρατείας μέχρι και την επαύριον της Μάχης του Μαραθώνα. Οι συγγραφείς καταγράφουν λεπτομέρειες για την επιστράτευση των Αθηναίων το 490 π.Χ., τη διοίκηση, τον εφοδιασμό τους, τη σύνθεση και συγκρότηση του στρατεύματός τους, την πορεία του από την Αθήνα στον Μαραθώνα, τον ρόλο των οπλιτών, αλλά και των ελαφρά οπλισμένων στρατιωτών στη Μάχη του Μαραθώνα. Επίσης, παρουσιάζουν τα αρχαιολογικά κατάλοιπα της περιοχής, έχοντας συμπεριλάβει στοιχεία ακόμη και από τις πιο πρόσφατες αρχαιολογικές, γεωλογικές και άλλες έρευνες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων στον Μαραθώνα.
 |
| Η Αναπαράστασή για τη Μάχη (σχέδιο 1 από 7) |
Τέλος, οι δύο συγγραφείς καταγράφουν αναλυτικά όλες τις δημοσιευμένες ομάδες αναπαραστάσεων της Μάχης, και παράλληλα παρουσιάζουν και τεκμηριώνουν την πλέον πρωτότυπη αναπαράστασή της.
Πηγή: Δελτίο Τύπου
Δεν υπάρχουν σχόλια