Ήταν άντρας ή γυναίκα; Επιβάτης ή πλήρωμα; Ποια η ηλικία του; Πότε θα δοθούν απαντήσεις για τον νεκρό του Ναυαγίου των Αντικυθήρων; Η ...
Ήταν άντρας ή γυναίκα; Επιβάτης ή πλήρωμα; Ποια η ηλικία του; Πότε θα δοθούν απαντήσεις για τον νεκρό του Ναυαγίου των Αντικυθήρων; Η αρμόδια έφορος στο The TOC και ο επικεφαλής καταδυόμενος αρχαιολόγος Μπρένταν Φόλεϊ, που εκπροσωπεί το Woods Hole, στην «Κ».
Είχε καταιγίδα όταν η ρωμαϊκή ορκάς (το βαρέων ιστιοφόρο χωρητικότητας περίπου 300 τόνων) βυθίστηκε ανοικτά από τη βραχώδη ακτή των Αντικυθήρων κάπου εκεί μεταξύ 87- 63 π.Χ αποτελώντας μέχρι σήμερα ένα από τα πιο διάσημα ναυάγια όλων των εποχών. Η βύθισή της θα πρέπει να ήταν βίαιη και το φορτίο που μετέφερε καταπλάκωσε και εγκλώβισε τους επιβαίνοντες σ' αυτήν αν αναλογιστεί κανείς τι «μαρτυρούν» τα νέα ευρήματα που πρόσφατα ανακοινώθηκαν και μέχρι σήμερα ήταν βυθσιμένα στη σιωπή στον πάτο της θάλασσας:
Ο νεκρός καταπλακώθηκε. Αυτό μαρτυρούν, όπως μαθαίνουμε, τα σπασμένα οστά. Μεταξύ αυτών, κρανίο, μεγάλα και μικρότερα οστά ανθρώπου που ναυάγησε. Τη μεγάλη σημασία των ευρημάτων υπογραμμίζει το ότι είναι από τις λίγες φορές που έχει εντοπιστεί σκελετικό υλικό σε ναυάγιο και η πρώτη φορά που εντοπίζεται κρανίο στο συγκεκριμένο ναυάγιο.
«Είναι πολύ λίγες φορές που έχει βρεθεί σκελετικό υλικό σε ναυάγια και στο συγκεκριμένο ναυάγιο είναι ο πέμπτος σκελετός. Οι άλλοι τέσσερις σκελετοί είχαν εντοπισθεί στα ναυάγια του 1900 -1901 αλλά και το 1976 όταν την έρευνα έκανε ο Ζακ Υβ Κουστώ. Ναί, είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται κρανίο», επιβεβαιώνει στο TheTOC η προϊσταμένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, Αγγ. Σίμωσι.
Όπως μας πληροφορεί η ίδια, το ναυάγιο των Αντικυθήρων ήταν ένα βίαιο γεγονός. Τι το αποδεικνύει; «Το συγκεκριμένο σκελετικό υλικό βρέθηκε μέσα σε ανασκαφική τομή - δεν ήταν επιφανειακό εύρημα. Φαίνεται ότι από πάνω του έπεσαν πολλά πράγματα. Δείχνει ότι κατά κάποιο τρόπο το πλοίο "μπατάρισε", ξεκίνησε να παίρνει μια κλίση και μετά βυθίστηκε».
Τα ευρήματα αυτά (τα οποία ανασύρθηκαν στη δεύτερη ανασκαφική περίοδο στο διάσημο Ναυάγιο των Αντικυθήρων, που διεξήχθη από τις 28 Αυγούστου μέχρι τις 14 Σεπτεμβρίου) θα σταλούν σε εξιδικευμένα εργαστήρια προκειμένου να γίνουν οι προγραμματιζόμενες ανθρωπολογικές και γενετικές (DNA) αναλύσεις που θα δώσουν στοιχεία για τον νεκρό που εντοπίστηκε: Ήταν άντρας ή γυναίκα, ποιά ήταν η ηλικία του, ποιές ήταν οι διατροφικές του συνήθειες και γενικά ο τρόπος της ζωής του; Οι απαντήσεις που θα δοθούν θα προσφέρουν πολλές πολύτιμες πληροφορίες για το Ναυάγιο αλλά και την εποχή του.
«Οι απαντήσεις που θα πάρουμε θα μας φωτίσουν σε πολλά ζητήματα: Αν, για παράδειγμα, ο νεκρός αποδειχτεί ότι ήταν γυναίκα, δεν θα συμπεριλαμβανόταν στο πλήρωμα αλλά θα ήταν επιβάτης. Κάτι τέτοιο δείχνει ότι τα εμπορικά πλοία κατά την αρχαιότητα, εκτός από εμπορική δραστηριότητα, μετέφεραν κι ανθρώπους», μας λέει η κυρία Σίμωσι.
Οι έρευνες διεξήχθησαν σε δυο φάσεις. Η πρώτη τον Ιούνιο του 2016 (με ευρήματα όπως χρυσό δαχτυλίδι και μαρμάρινα κομμάτια αγαλμάτων) και τον Σεπτέμβριο του 2016 με τα προαναφερθέντα ευρήματα, αλλά και την καταπειρατειρία - το βυθόμετρο.
«Οι έρευνες θα συνεχιστούν και το 2017 σε μικρά χρονικά διαστήματα. Η περιοχή είναι δύσκολη να προσεγγιστεί: έχει κυματισμούς και ισχυρούς ανέμνους», μας πληροφορεί η κυρία Σίμωσι. «Η έρευνα είναι συνεργατική και γίνεται μαζί με το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Woods Hole. ΄Ολα αυτά τα νέα στοιχεία μας ενθαρρύνουν να προχωρήσουμε...»
Πότε αναμένεται να δώσουν απαντήσεις οι ανθρωπολογικές και γενετικές (DNA) εξετάσεις; «Σε σύνομο χρονικό διάστημα. Θα προσπαθήσουμε όσο το δυνατό συντομότερα να μάθουμε. Να πούμε σε ένα μήνα... Θα γίνουν ανακοινώσεις», απαντά η κυρία Σίμωσι.
Ο επικεφαλής καταδυόμενος αρχαιολόγος Μπρένταν Φόλεϊ, που εκπροσωπεί το Woods Hole, υπογραμμίζει στην «Κ»: «Είναι πολύ σπάνιο να ανευρεθούν ανθρώπινα σκελετικά υπολείμματα σε αρχαίο ναυάγιο. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα έχουμε βρει από τουλάχιστον πέντε διαφορετικά άτομα στα Αντικύθηρα μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για μεγάλο πλοίο με πολλούς επιβάτες και πλήρωμα. Αν ήταν μικρό το πλοίο, δεν θα είχαν παγιδευτεί εκεί κατά τη βύθιση, θα μπορούσαν να έχουν πηδήσει στη θάλασσα. Για να διατηρηθούν τα οστά, σημαίνει πως κάτι τους καταπλάκωσε πολύ γρήγορα, που πρέπει να ήταν το φορτίο του πλοίο», λέει ο Φόλεϊ, που πιστεύει ότι το σκαρί που κατευθυνόταν στη Ρώμη ήταν φορτωμένο με τη λεία από την Ελλάδα αλλά και σιτηρά. Το εύρημα κάνει τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι το ναυάγιο μπορεί να έγινε κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σύμφωνα με τον Αμερικανό που ζει στη Σουηδία, οι νέες τεχνικές DNA μπορούν να βοηθήσουν τους αρχαιολόγους να βρουν το φύλο, την ηλικία και το βιοτικό επίπεδο μέσα από τις διατροφικές συνήθειες του ανθρώπου που έχασε τη ζωή του στο αρχαίο ναυάγιο. Έτσι θα μάθουμε αν ήταν άνδρας ή γυναίκα (έχει βρεθεί ήδη μια εκπρόσωπος του ασθενούς φύλου το 1976), την ηλικία και την κοινωνική θέση που είχε, συνεπώς θα καταλάβουμε αν ανήκε στο πλήρωμα ή ήταν επιβάτις.
Τα ευρήματα του Ναυαγίου των Αντικυθήρων του δεν αποτελούν ένα κλειστό σύνολο, αφού το φορτίο του χρονολογείται από τον 4ο έως και τον 1ο αι. π.Χ. και υποδεικνύει την πρώτη γνωστή εμπορία έργων τέχνης του δυτικού κόσμου με φορτηγό πλοίο.
Σημαντικό εύρημα από την τελευταία φετινή «σοδειά»θεωρείται και η ανεύρεση μιας μολύβδινης καταπειρατηρίας, βάρους 50 κιλών. Πρόκειται για αντικείμενο σχήματος ημισφαιρικού, με κωδωνόσχημη τομή λόγω της κοίλανσης στο εσωτερικό της βάσης του. Βάσει των χαρακτηριστικών του, το αντικείμενο ταυτίζεται με βολίδα για τη μέτρηση του βάθους του θαλάσσιου βυθού και τον έλεγχο της φύσης του. Τη δειγματοληψία από τον βυθό εξυπηρετούσε η κοίλανση στη βάση με τους ήλους από σίδερο ή χαλκό, που παγίδευαν λασπώδη άμμο, λίθους και ιζήματα, αποκαλύπτοντας την ιδιαίτερη χρησιμότητα του αντικειμένου για την περίπτωση ελιγμών ή αγκυροβολίας.
Αυτό το ταπεινό εργαλείο θεωρείται ζωτικής σημασίας για την ασφαλή ναυσιπλοΐα κατά την αρχαιότητα. Οι παλαιότερες καταπειρατηρίες χρονολογούνται τουλάχιστον από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Στο ναυάγιο έχει βρεθεί ακόμα μία καταπειρατηρία κατά τις έρευνες των ετών 1900-1901.
Xρονικό της ανακάλυψης
Τον Οκτώβριο του 1900, μια ομάδα σπογγαλιέων υπό τον Δημήτριο Κοντό αποφάσισε να κρυφτεί από έντονη καταιγίδα κατά την επιστροφή του σπογγαλιευτικού από την Τυνησία στο νησί Αντικύθηρα. Όντας εκεί άρχισαν καταδύσεις για σπόγγους στην ακτογραμμή του νησιού.
Ο πρώτος που είδε το ναυάγιο στα 45 μέτρα ήταν ο Ηλίας Σταδιάτης, ο οποίος έδωσε σήμα για ανάδυση. Περιέγραψε τη σκηνή και επειδή υπήρξαν αμφιβολίες καταδύθηκε ο ίδιος ο Κοντός, για να επιστρέψει στην επιφάνεια με το μπρούντζινο χέρι ενός αγάλματος. Περιμένοντας την καταιγίδα να κοπάσει, οι δύτες περισυνέλεξαν όσα περισσότερα τέχνεργα μπορούσαν από το ναυάγιο.
Μαζί με το υπουργείο παιδείας και το βασιλικό πολεμικό ναυτικό οι σπογγαλιείς ανέλκυσαν σειρά τεxνέργων. Ο θάνατος ενός δύτη και η παράλυση άλλων από τη νόσο των δυτών έδωσε τέλος στην επιχείρηση το καλοκαίρι του 1901. Χρειάστηκαν 75 χρόνια για να επανέλθει στο ναυάγιο ο Γάλλος αξιωματικός Ζακ Υβ Κουστώ το φθινόπωρο του 1976, και να ανακτήσει περισσότερα.
Το 2012 ο ενάλιος αρχαιολόγος Μπρένταν Π. Φόλεϊ του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole στις ΗΠΑ πήρε άδεια από την ελληνική κυβέρνηση να διεξάγει σειρά καταδύσεων γύρω από τις βαθιές ξέρες των Αντικυθήρων. Μια νέα αποστολή ονομάστηκε «Επιστροφή στα Αντικύθηρα» και προγραμματίστηκε για το 2014. Στις έρευνες συμμετείχε η, αξίας 1,5 εκατομμυρίου, στολή που έχει δυνατότητα παραμονής πολλών ωρών έως και 300 μέτρα στο βυθό της θάλασσας. Exosuit.
Η έρευνα των Αντικυθήρων τελεί υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας και η χρηματοδότηση της έγινε από πόρους που εξασφάλισε το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Woods Hole.
Πηγή: Κ. Λυμπεροπούλου, The TOC , Μ. Πουρναρά, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια