Ο σκεπτόμενος της Χαναάν

Ο Σκεπτόμενος κατά την αποκάλυψή του. Μία σημαντική ανακάλυψη ανακοινώθηκε προχτές 23/11/2016 από την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ. Πρό...

Ο Σκεπτόμενος κατά την αποκάλυψή του.

Μία σημαντική ανακάλυψη ανακοινώθηκε προχτές 23/11/2016 από την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ. Πρόκειται για ένα πήλινο ανδρικό ειδώλιο, το οποίο αποτελεί τμήμα αγγείου και πιο συγκεκριμένα μίας πρόχου. 

Το εύρημα αποκαλύφθηκε σε ανασκαφές που διενεργούνται από την Αρχή στη Yehud, ένα προάστιο της πόλης του Τελ Αβίβ κατά την τελευταία μέρα της φετινής ανασκαφικής περιόδου. Στην ανασκαφή  συμμετείχαν και μαθητές σχολείου, οι οποίοι ήταν ιδιαιτέρως ενθουσιασμένοι με την ανακάλυψη.

Σύμφωνα με τους Ισραηλινούς αρχαιολόγους το αγγείο αποτελεί ένα τυπικό δείγμα της Μέσης Εποχής του Χαλκού (2200-1500 π.Χ.) στην Παλαιστίνη και χρονολογείται περίπου στα 1800-2000 π.Χ. Η ιδιαιτερότητα του αγγείου έγκειται στην παρουσία της πήλινης ανδρικής μορφής, η οποία επικολλήθηκε στο άνω τμήμα του αγγείου μετά την κατασκευή του. Ο λαιμός της πρόχου λειτούργησε ως βάση για τη διαμόρφωση του πάνω μέρους του αγαλματιδίου, ενώ τα πόδια, τα χέρια και το πρόσωπο προστέθηκαν στη συνέχεια. Είναι άγνωστο αν αυτό συνέβη από τον ίδιο τον κεραμέα ή από διαφορετικό τεχνίτη.

Το ειδώλιο έχει ύψος 18 εκ. και απεικονίζει μία ανδρική καθιστή μορφή, η οποία με το δεξί χέρι στηρίζει το πρόσωπό της σε στάση περισυλλογής. Η κατασκευή της μορφής αποτυπώνει με μοναδικό τρόπο τις λεπτομέρειες του σώματος, αλλά και τα εκφραστικά χαρακτηριστικά του προσώπου. Κοντά στο χώρο εύρεσής του εντοπίστηκαν και άλλα αντικείμενα, όπως αγγεία, αιχμές βελών, ξίφη, αλλά και οστά προβάτων, και μάλλον ενός γαϊδουριού. Ο Gilad Itach, επικεφαλής των ανασκαφών, πιθανολογεί πως πρόκειται για ένα σύνολο ταφικών προσφορών, πιθανότατα προς τιμήν ενός σημαίνοντος προσώπου της εκεί κοινότητας. Στην αρχή της χρονιάς βρέθηκε ένα σύνολο 94 τάφων κοντά στο σημείο που βρέθηκε ο «σκεπτόμενος», οι οποίοι χρονολογούνται και αυτοί στη Μέση Εποχή του Χαλκού.

Ο σκεπτόμενος της Χαναάν μετά τη συντήρηση.

Δεν είναι εύκολο να ερμηνεύσει κάποιος αυτή τη μορφή με την εκπληκτική στάση της. Ποιο να ήταν, άραγε, το μήνυμα που ήθελε ο αγγειοπλάστης να σκεφτεί ο θεατής του αγγείου και τι αντιλαμβάνονταν οι άνθρωποι εκείνης της κοινότητας βλέποντάς το και πολύ περισσότερο ο/η κάτοχός του; Η μελέτη της τυπολογίας του και η εύρεση παραλλήλων όχι απαραίτητα στο χώρο της Παλαιστίνης (αφού δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι αντίστοιχο), αλλά σε αυτόν των γειτονικών περιοχών ίσως δώσει κάποιες ενδιαφέρουσες ερμηνείες.

Η περίοδος της Μέσης εποχής του Χαλκού έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις πιο μεγάλες και σκοτεινές περιόδους της ιστορίας της Παλαιστίνης και έχουν διατυπωθεί πολλές ερμηνείες και απόψεις από τους μελετητές. Η εποχή χαρακτηρίζεται για τις επιδράσεις από γειτονικούς λαούς, όπως οι Αιγύπτιοι, οι Μεσοποτάμιοι ακόμη και οι Μινωίτες, με ποικίλες εμπορικές σχέσεις, ανάπτυξη νέων τύπων κεραμικής, εκτεταμένη χρήση του χαλκού και καλλιέργεια της αμπέλου. Οι άνθρωποι της περιόδου φαίνεται πως διέθεταν έναν ανεπτυγμένο βαθμό ιδεολογίας και, όπως αποδεικνύεται από τα ταφικά τους έθιμα πίστευαν σε κάποιο είδος μεταθανάτιας ζωής.

Ο χώρος της ανασκαφής στη Yehud 

Το πρόσφατο εύρημα του «σκεπτόμενου» άνδρα φαίνεται πως συνηγορεί προς την επίρρωση της ύπαρξης μίας ανεπτυγμένης ιδεολογίας κάποιου τύπου σε αυτή την περίοδο, ενώ δεν είναι δυνατόν να μη μας παραπέμπει σε παρόμοιους διαχρονικούς τύπους, όπως ο Σκεπτόμενος της Θεσσαλίας της Νεολιθικής εποχής ή ακόμη και του Ροντέν στη σύγχρονη εποχή. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο άνθρωπος δεν εφησύχαζε ποτέ και πουθενά από τις απαρχές του κόσμου και οπωσδήποτε τον απασχολούσαν πάντοτε προβλήματα, άλλοτε σημαντικά και άλλοτε λιγότερο, τα οποία δεν δίσταζε να αποτυπώνει και στην τέχνη του. Τέτοιου είδους ευρήματα, τέτοιες καλλιτεχνικές δημιουργίες πάντοτε θα αποτελούν τροφή για σκέψη ανά τους αιώνες για τον άνθρωπο.

ΥΓ. Ευχαριστίες στη Μαρία Θερμού που εντόπισε πρώτη την είδηση της ανακάλυψης

Πηγή: Β. Παπαναστασοπούλου, Archaiologia Online

Φωτογραφίες: The Archaeology News Network