«Έτος προθύμων και δυναμένων»

Έως τις 8 Ιανουαρίου 2017 συνεχίζεται η σπουδαία έκθεση σύγχρονης ελληνικής τέχνης «Genii Loci. Ελληνική τέχνη από το 1930 έως σήμερα», σ...

Έως τις 8 Ιανουαρίου 2017 συνεχίζεται η σπουδαία έκθεση σύγχρονης ελληνικής τέχνης «Genii Loci. Ελληνική τέχνη από το 1930 έως σήμερα», στο Κρατικό Μουσείο Μανέζ στην Αγία Πετρούπολη, μια έκθεση με 140 έργα.

Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2016, Κρατικό Ιστορικό Μουσείο, Μόσχα. Σε ειδική επίσημη τελετή, παρουσία του προέδρου της ελληνικής Βουλής Νίκου Βούτση και του Α΄ αντιπροέδρου της ρωσικής Κρατικής Δούμας Ιβάν Μέλνικοφ, τέθηκε συμβολικά το τέλος του Έτους Ελλάδας - Ρωσίας. 

Παρόντες, ο υπουργός Πολιτισμού της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντιμίρ Μεντίνσκι και, από ελληνικής πλευράς, ο ειδικός εκπρόσωπος του Έλληνα πρωθυπουργού για το Ετος Ελλάδας στη Ρωσία, πρέσβης ε.τ. Ηλίας Κλης, εκπρόσωπος του ειδικού εκπροσώπου του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας για το Έτος Ρωσίας στην Ελλάδα, πρέσβη Μιχαήλ Εφίμοβιτς Σβιντκόι, ο Ελληνας πρέσβης στη Μόσχα Ανδρέας Φρυγανάς και στελέχη της πρεσβείας με τον μορφωτικό σύμβουλο Δημήτρη Γιαλαμά, πρόσωπα που, μαζί με τον γενικό πρόξενο στην Αγία Πετρούπολη Παναγιώτη Μπεγλίτη, συνέβαλαν καθοριστικά στην επιτυχή διοργάνωση του έτους.

Για περίπου ένα χρόνο, τα... cargo μεταξύ Ελλάδας - Ρωσίας δεν σταμάτησαν να μεταφέρουν πολύτιμα έργα τέχνης, παντός είδους και πάσης εποχής. Στις 11 Μαρτίου 2016, με την εγκατάσταση των Σκυθικών Θησαυρών του Ερμιτάζ στο Μουσείο της Ακρόπολης, παρουσία του αντιπροέδρου της Ρωσίας Σεργκέι Πριχόντκο, ο οποίος αντάλλαξε επισήμως το αμοιβαίο πρόγραμμα του έτους με τον τότε υπουργό Πολιτισμού Αρ. Μπαλτά, και στις 7 Απριλίου 2016, με την εγκατάσταση της Κόρης της Ακρόπολης στο Ερμιτάζ, σημειώνονται οι δύο «εκκινήσεις» του «2016 - Έτους Ελλάδας στη Ρωσία και Ρωσίας στην Ελλάδα». Ο πρέσβης ε.τ. Ηλίας Κλής, ο διπλωμάτης που συντόνιζε το Ετος Ελλάδας στη Ρωσία εκ μέρους του πρωθυπουργού, το συμπυκνώνει γλαφυρά στην «Κ»: «Ήταν ένα έτος χωρίς ίδιο προϋπολογισμό· το εξαιρετικά αξιόλογο ελληνικό πρόγραμμα στη Ρωσία ήταν των προθύμων και των δυναμένων». Και συμπληρώνει: «Σε πολλές περιπτώσεις υπήρξαν έναυσμα μελλοντικής συνεργασίας μεταξύ των εταίρων που τις διοργάνωσαν».

Την άποψη, ασφαλώς, φαίνεται ότι συμμερίζεται και ο Ρώσος ομόλογός του, πρέσβης Μιχαήλ Εφίμοβιτς Σβιντκόι, ειδικός εκπρόσωπος του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο Ετος Ρωσίας στην Ελλάδα, με τον οποίον επικοινώνησε η «Κ». «Μόλις σήμερα, στο περιθώριο της έξοχης έκθεσης “Θεοί και Ηρωες των Αρχαίων Ελλήνων”, στο Κρατικό Ιστορικό Μουσείο, στην Κόκκινη Πλατεία, οι πρόεδροι του ρωσικού και του ελληνικού Κοινοβουλίου ολοκληρώνουν και τυπικά το έτος», αναφέρει ο κ. Σβιντκόι, κάνοντας, ταυτόχρονα, θερμή αναφορά στις διμερείς σχέσεις των δύο λαών στο πέρασμα των αιώνων και μέχρι βέβαια τον Ιωάννη Καποδίστρια, υπουργό των Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας.

«Το έτος θεωρήθηκε πρόκληση βεβαίως και για το μέλλον. Οι Έλληνες συνεργάτες μας, παρ’ όλες τις πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες της χώρας, ανταποκρίθηκαν τα μέγιστα», προσθέτει ο κ. Σβιντκόι.

Φαίνεται πως μάλλον εκπέμπουν στην ίδια συχνότητα οι δύο ομόλογοι, οι κ. Κλης και Σβιντκόι. «Χαίρομαι επειδή η εμπειρία του Ετους 2016 αξιοποιείται με την υιοθέτηση της ιδέας θεματικών ελληνορωσικών ετών στη συνέχεια, με πρώτο το Ελληνορωσικό Ετος Τουρισμού, που θα ακολουθήσει», αναφέρει ο κ. Κλης, συμπληρώνοντας: «Η αξιοποίηση της εμπειρίας του Ετους 2016 πραγματοποιείται με την εφεξής καθιέρωση σταθερής πρακτικής ελληνορωσικών ετών με συγκεκριμένο θεματικό περιεχόμενο», περιγράφοντας, παράλληλα, μια μεγάλη σειρά μνημονίων συνεργασίας, που έχουν ήδη υπογραφεί, στο οικονομικό, τεχνολογικό, εκπαιδευτικό (π.χ., δημιουργία αυτόνομου Τμήματος Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ, με αναδιάρθρωση του οικείου Τμήματος Σλαβικών Σπουδών) και, βεβαίως, τουριστικό πεδίο.

Εκτός από την Κόρη της Ακρόπολης, το ρωσικό κοινό εξοικειώθηκε –ακόμη περισσότερο, σε πολλές περιπτώσεις– με το ελληνικό πολιτιστικό στίγμα, ανά τους αιώνες, με εμβληματικές εκθέσεις στις δύο ρωσικές μητροπόλεις. Σπουδαία μουσεία, όπως το Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης ή το Κρατικό Ιστορικό Μουσείο και το Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας, έκαναν ένα πλήρες ιστορικό πέρασμα, που θύμιζε τη μαγική τελετή έναρξης του Δ. Παπαϊωάννου και της ομάδας του στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004.

Από την αρχαία Ελλάδα, όπου νεότερος θησαυρός ήταν μια Αφροδίτη με σταυρό στο μέτωπο, και τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων –πρωτοβουλία της Περιφέρειας Αττικής–, στο Βυζάντιο, με νεότερο έκθεμα πίνακα του Ελ Γκρέκο, και από εκεί στη νεοελληνική τέχνη, όπου τα έργα εκτείνονται από τον Κόντογλου έως τον Φαϊτάκη του 2015 –με πρωτοβουλία, μάλιστα, δύο διευθύνσεων του ΥΠΠΟΑ–, και στις ατομικές εκθέσεις του Χρήστου Μποκόρου –πρωτοβουλία του Μουσείου Μπενάκη, συμπληρωματική της νομισματικής του έκθεσης–, του Αλέκου Φασιανού και του Νίκου Φλώρου, κάτοικοι και επισκέπτες των ρωσικών μητροπόλεων επένδυσαν χρόνο, όπως λένε έγκυρες πληροφορίες, στην επανεπιβεβαίωση, αφενός, των ήδη βαθέων σχέσεων των δύο χωρών και, αφετέρου, στη συνάντηση με τη νεοελληνική τέχνη.

Δυσκολίες και ευτράπελα

Πηγές που έχουν παρακολουθήσει στενά τις εξελίξεις, πάντως, αναφέρουν στην «Κ» ότι, παρά τις πρώτες δυσκολίες υπηρεσιακής συνεννόησης με ρωσικούς οργανισμούς, το Ετος Ελλάδας στη Ρωσία κρίνεται επιτυχές, τουλάχιστον στον βαθμό που οι δύο πλευρές συνεργάστηκαν αποτελεσματικά και που όλες οι εκδηλώσεις αγκαλιάστηκαν από το ρωσικό κοινό. Οπωσδήποτε, βέβαια, δεν έλειψαν και οι στιγμές που έφεραν τους εμπλεκομένους σε αγωνιώδη αμηχανία, όπως συνέβη κατά το στήσιμο έκθεσης βυζαντινών θησαυρών στη Ρωσία, όπου ένας εκ των τεχνικών... απλώς πήρε υπό μάλης μία βυζαντινή εικόνα για να τη μεταφέρει, αφήνοντας τους παρισταμένους εμβρόντητους.

Επίσης, μικρό πανικό προκάλεσε το συμβάν με δύο μεταφορείς των έργων της σπουδαίας έκθεσης «Genii Loci», με τα 140 έργα από όλα τα κρατικά μουσεία και από ιδιωτικές συλλογές. Σε έλεγχο εγγράφων, Ρώσοι αστυνομικοί διαπίστωσαν πως ο ένας μεταφορέας παρέδωσε για έλεγχο τα χαρτιά του άλλου, δημιουργώντας αναστάτωση· τελικά, όμως, όλα έληξαν αισίως, και με την παρέμβαση του Ελληνα γενικού προξένου στην Αγία Πετρούπολη, Παναγιώτη Μπεγλίτη.

Οι ίδιες πηγές σημειώνουν στην «Κ» ότι το Έτος Ελλάδας - Ρωσίας ήταν, ίσως, ο μοναδικός τομέας του ΥΠΠΟΑ όπου ο συντονισμός λειτούργησε... ρολόι, χάρις στα στελέχη που ενεπλάκησαν στο μεγάλο αυτό πρότζεκτ. Και βέβαια, η ελληνική ομογένεια στη Ρωσία είχε τη δική της συμβολή στο έτος, με φεστιβάλ κινηματογράφου, συνέδρια, παραστάσεις, σχολικούς διαγωνισμούς, επιχειρηματικές επαφές, συχνά με τη συνδρομή της Γ.Γ. Απόδημου Ελληνισμού.

​​Έναν πολύ ενημερωμένο online «οδηγό» για το Ετος Ελλάδας στη Ρωσία μπορείτε να βρείτε εδώ: www.elru2016.gr.

Εκθέσεις που ολοκληρώθηκαν, εκθέσεις που συνεχίζονται

Στη Ρωσία: Κόρη της Ακρόπολης (Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη). Μηχανισμός Αντικυθήρων (Κρατικό Μουσείο Αρχιτεκτονικής, Μόσχα). «Το Βυζάντιο στο πέρασμα των αιώνων» (Ερμιτάζ). «Οι δύο όψεις του νομίσματος – Ιστορίες και σώματα: Χαράσσοντας την ανθρώπινη μορφή από την αρχαιότητα έως τους πρώιμους νεώτερους χρόνους» (Μουσείο Πούσκιν, Μόσχα, Μουσείο Μπενάκη, ΚΙΠΚΕ). Η τεχνική του ψηφιδωτού των αρχαίων Μακεδόνων (Πανεπιστήμιο Λεμονόσοφ, Μόσχα). «Οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι στην καθημερινότητα» του Αλέκου Φασιανού (Κρατικό Μουσείο Ιστορίας της Θρησκείας, Αγία Πετρούπολη). «Imperial Russia» του Νίκου Φλώρου (Καθεδρικός Ναός Αγίου Ισαάκ, Αγία Πετρούπολη). «Τα στοιχειώδη» του Χρήστου Μποκόρου (Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μόσχα). «Oταν η τέχνη γίνεται ιερή» (αργυροχοΐα των Ιωαννίνων – «Νέα Ιερουσαλήμ», Μόσχα). Η Ελλάδα τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της Μόσχας.

Στην Ελλάδα: Σκυθικοί Θησαυροί (Μουσείο Ακρόπολης). «Ελληνικές Χάρτινες Εικόνες, Οδός Επικοινωνίας Ελλάδας-Ρωσίας» (Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, Κρατικό Μουσείο Ιστορίας της Θρησκείας, Αγία Πετρούπολη). Εκθεση της Πινακοθήκης Τρετιακόφ (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αθήνα). Φεστιβάλ Feel Russia (Ζάππειο). Εβδομάδα Ρωσικού Κινηματογράφου (Αθήνα, Θεσσαλονίκη). Μπαλέτα Μοϊσέγεφ (Ηρώδειο). «Οιδίπους Τύραννος» (συμπαραγωγή θεάτρου Βανγκτάνγκοβ της Μόσχας και Εθνικού Θεάτρου – Επίδαυρος, Ηρώδειο, Μόσχα, Αγία Πετρούπολη). Η Ρωσία τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Εκθεση και στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.

Οι... αποκλειστικότητες:  «Ανάληψη» του Αντρέι Ρουμπλιόφ (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αθήνα). «Ο μαγικός κόσμος του Θεάτρου Μπολσόι στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών» (έως 12/2/2017).

Συνεχίζονται: «Genii Loci. Ελληνική τέχνη από το 1930 έως σήμερα» (Κρατικό Μουσείο Μανέζ, Αγία Πετρούπολη – έως 8/1/2017). «Θεοί και ήρωες των Αρχαίων Ελλήνων» (Κρατικό Ιστορικό Μουσείο, Μόσχα – έως 15/2/2017). «Αιγαίον – Η γένεση ενός αρχιπελάγους» (Πάρκο VDNH, Μόσχα – έως 10/3/2017). «Ερμιτάζ, πύλη στην Ιστορία» (Βυζαντινό Μουσείο – έως 26/2/2017). «Oταν η τέχνη γίνεται ιερή» (αργυροτεχνία των Ιωαννίνων – Μουσείο Αργυροτεχνίας ΠΙΟΠ, Ιωάννινα, από 22/12/2016 έως 31/3/2017). «Τα στοιχειώδη» του Χρήστου Μποκόρου (Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα – έως 29/1/2017).

Πηγή: Δ. Αθηνάκης, Καθημερινή