Αγώνας δρόμου για την αποκατάσταση του τεμένους Βαγιαζήτ

Το καμένο μνημείο. Τεράστια είναι η καταστροφή στο σπουδαίο οθωμανικό τέμενος Βαγιαζήτ, στο κέντρο του Διδυμοτείχου, από τη μεγάλη πυρκ...

Το καμένο μνημείο.

Τεράστια είναι η καταστροφή στο σπουδαίο οθωμανικό τέμενος Βαγιαζήτ, στο κέντρο του Διδυμοτείχου, από τη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε χθες τις πρώτες πρωινές ώρες. Από τα ξημερώματα χθες το ιστορικό τέμενος Βαγιαζήτ, κατά πολλούς το ιστορικότερο στην Ευρώπη, μοιάζει με κουφάρι στο κέντρο της πόλης του Διδυμοτείχου.

 Ως εκ θαύματος οι τοίχοι του τεμένους άντεξαν το χαλύβδινο φορτίο που επικάθισε πάνω τους αλλά και τις τρομακτικές θερμοκρασίες που αναπτύχθηκαν και έτσι οι αρμόδιοι αισιοδοξούν ότι θα μπορέσουν με πολλαπλάσιο οικονομικό κόστος και σε μεγάλο βάθος χρόνου να επισκευάσουν τις ζημιές.

Αγώνα δρόμου δίνουν η Πυροσβεστική Υπηρεσία, καθώς και υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Πολιτισμού, για να σώσουν τον ύψους 22 μέτρων κυλινδρικό μιναρέ, ο οποίος είναι καλυμμένος με μεταλλική σκαλωσιά που έχει λιώσει και σε ενδεχόμενη κατάρρευσή της, θα τον παρασύρει μαζί της.

Ως προς το πώς ξέσπασε η φωτιά, η Πυροσβεστική Υπηρεσία διεξάγει έρευνα και αναμένεται να εκδώσει το πόρισμά της υπό την πίεση της τοπικής κοινωνίας, που προσδοκούσε την περάτωση των εργασιών αναστήλωσης για τουριστική αξιοποίηση του σπουδαίου αυτού θρησκευτικού και πολιτιστικού μνημείου, αλλά και, όπως ήταν αναμενόμενο, της τουρκικής πλευράς, λόγω προεκλογικής περιόδου.

Σήμερα θα γίνει ευρεία σύσκεψη στελεχών του υπουργείου Πολιτισμού και αρχαιολόγων στο Διδυμότειχο και όλοι μαζί θα επιχειρήσουν να μπουν μέσα στο τέμενος για να δουν από κοντά το μέγεθος της καταστροφής. Φήμες ότι θα καταφθάσει στο Διδυμότειχο ο Ταγίπ Ερντογάν για να επιθεωρήσει εκ του σύνεγγυς το βαριά πληγωμένο ιστορικό τζαμί –και να «εξαργυρώσει» την παρουσία του προεκλογικά– διέτρεχαν την πόλη, χωρίς να επιβεβαιώνονται από πουθενά, ενώ κατά την επίσκεψή στον χώρο ο Τούρκος πρόξενος στην Κομοτηνή Αλί Ριζά Ακτζί, αφού υπογράμμισε τη θρησκευτική και πολιτιστική αξία του τεμένους, δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να βοηθήσει εφόσον της ζητηθεί στην αναστήλωσή του.

Πυρκαγιά ξέσπασε χθες τα ξημερώματα στο σπουδαίο οθωμανικό τέμενος Βαγιαζήτ, στο Διδυμότειχο. Οι υπηρεσίες δίνουν μάχη για να σωθεί ο 22 μέτρων μιναρές αλλά και να υπάρξει αμέσως αποκατάσταση όλου του μνημείου και να αποδοθεί στο κοινό.

«Είναι πρόωρο να πούμε οτιδήποτε για τα αίτια της φωτιάς, τα δεδομένα είναι ότι δεν υπάρχουν ίχνη παραβίασης σε κανένα σημείο του μνημείου, ενώ η φωτιά πρέπει να έκαιγε στο εσωτερικό αρκετή ώρα πριν γίνει αντιληπτή», δήλωσε στο «Έθνος» ο διοικητής της Περιφερειακής Διοίκησης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, αρχιπύραρχος Ναθαναήλ Ρήγας, προσθέτοντας ότι έχουν καταστραφεί εκτός από τη μεγάλων διαστάσεων ξύλινη στέγη, όλη η εσωτερική ξύλινη επένδυση.

Πληροφορίες του «Έθνους» αναφέρουν ότι νεαρός φοιτητής κατέθεσε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία ότι περνώντας γύρω στη 1 τα ξημερώματα από την περιοχή, είδε μια μεγάλη λάμψη μέσα στο τέμενος Βαγιαζήτ, αλλά θεώρησε ότι είχαν μπει προβολείς φωτισμού και δεν έδωσε σημασία. Έτσι όταν στις 3 τα ξημερώματα ειδοποιήθηκε η Πυροσβεστική, η πυρκαγιά έκαιγε ήδη για αρκετή ώρα.

Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν στην «Κ» ότι της μεγάλης πυρκαγιάς που ξέσπασε στις 3.10 τα ξημερώματα της Τετάρτης είχε προηγηθεί άλλη μικρότερη το μεσημέρι της Τρίτης, την οποία έσβησε όχημα της αστυνομίας. «Στο τζαμί γίνονταν εργασίες αναστήλωσης, δούλευαν πυρετωδώς. Φαίνεται ότι υπέβοσκε κάπου η φωτιά και φούντωσε αργότερα», λέει η Μαριάνθη Κιντίδου, που εργάζεται σε ζαχαροπλαστείο απέναντι από το τζαμί. Και άλλοι γείτονες επιβεβαιώνουν ότι προηγήθηκε μικρότερη φωτιά, ενώ ο Θανάσης Κάργας, που έτυχε να περάσει στη 1 μετά τα μεσάνυχτα μπροστά από το τζαμί, καταθέτει ότι «μέσα έφεγγε κάτι σαν φωτιά, αλλά δεν έδωσα σημασία». Δύο ώρες μετά η φωτιά θα φθάσει στη μοναδική ξύλινη οροφή, όπου γίνονταν οι εργασίες αναστήλωσης, και θα την αποτεφρώσει.

Οι φλόγες θα πυρακτώσουν και θα λιώσουν μεγάλο μέρος του μεταλλικού στεγάστρου και το υπόλοιπο θα επικαθίσει στους τοίχους δημιουργώντας στους πάντες την αίσθηση ότι θα καταρρεύσει. Έντρομοι οι ένοικοι των γύρω οικοδομών εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, καθώς σε ακτίνα εκατό μέτρων οι υψηλές θερμοκρασίες δεν επέτρεπαν την παραμονή ανθρώπων, ενώ έσπασαν από τη ζέστη και τα τζάμια καταστημάτων στην περιοχή.

Σύμφωνα με καταγγελίες γειτόνων, το τέμενος στο οποίο γίνονταν επί χρόνια αλλά σε ρυθμούς χελώνας αναστηλωτικές εργασίες, ήταν ξέφραγο αμπέλι, καθώς οι αρμόδιοι «είχαν τοποθετήσει έναν φύλακα ο οποίος δεν εμφανιζόταν ποτέ…». Προς το μεσημέρι η Πυροσβεστική έσβησε τη φωτιά, όμως ο κίνδυνος να καταρρεύσει το εναπομείναν μεταλλικό στέγαστρο παρέμενε και γι’ αυτό οι Αρχές δεν επέτρεπαν την πρόσβαση σε κοντινή απόσταση.

«Οι διαδικασίες θα κινηθούν ταχύτατα και το μνημείο θα αποκατασταθεί πλήρως και θα αποδοθεί στο κοινό», μας είπε η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, και συμπλήρωσε ότι το έργο της αποκατάστασης έχει ήδη ενταχθεί στο νέο ΕΣΠΑ 2013-2020, με 5 εκατ. ευρώ.

Το τέμενος πριν από την καταστροφή

Άμεση αποκατάσταση της ζημιάς στο τέμενος Βαγιαζήτ ζητούν οι αρχαιολόγοι

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει τη βαθύτατη θλίψη του για την καταστροφή από πυρκαγιά του τεμένους Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο και ζητά να ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες για την αποκατάσταση της ζημιάς που προκλήθηκε.

Πρόκειται για το σημαντικότερο ισλαμικό μνημείο της Ευρώπης που αποπερατώθηκε επί του σουλτάνου Μεχμέτ Α' (1413-1421) και εγκαινιάστηκε το 1420.

«Ζητάμε την άμεση αποκατάσταση της ζημιάς που προκλήθηκε από την πυρκαγιά στο μνημείο και αναμένουμε τα αποτελέσματα της έρευνας των αρμόδιων αρχών για τα αίτια της πυρκαγιάς και την απόδοση των σχετικών ευθυνών» σημειώνει ο ΣΕΑ.

Τη στατικότητα του Βαγιαζήτ θα εξετάσουν σήμερα ειδικοί

Στον μιναρέ επικεντρώνονται τώρα οι ανησυχίες των ειδικών από το υπουργείο Πολιτισμού που εξέτασαν το Τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο, μετά από την πυρκαγιά, η οποία κατέστρεψε ολοσχερώς την ξύλινη στέγη του. Για να κατορθώσουν να μελετήσουν το συγκεκριμένο τμήμα, αλλά και το εσωτερικό του Βαγιαζήτ, ομάδα μηχανικών παρέμεινε στην όλη και θα πραγματοποιήσει νέα αυτοψία σήμερα το πρωί.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του Liberal.gr, οι ανησυχίες για τον μιναρέ και τη στατικότητά του, προέκυψαν από το γεγονός ότι το τμήμα αυτό του Τεμένους είχε επενδυθεί με σκαλωσιές, προκειμένου να διεξαχθούν τα έργα αναστήλωσης. Οι ακραίες θερμοκρασίες που αναπτύχθηκαν με τη φωτιά, ίσως έχουν δημιουργήσει πρόβλημα στα μεταλλικά στοιχεία και αυτά με τη σειρά τους στην τοιχοδομία. Εάν δημιουργήθηκε και πόσο μεγάλο είναι αυτό, θα το διαπιστώσουν οι μηχανικοί το πρωί.

Η αποκατάσταση του τεμένους, έργο ενταγμένο στο ΕΣΠΑ 2007-13, «έτρεχε» από το 2012 έως το 2014 σχετικά ικανοποιητικά και έκτοτε βάλτωσε.

Ίσως τότε να υπάρχει δυνατότητα να εισέλθουν και στο κτήριο, και να δουν ποια είναι η κατάσταση των ξύλινων επενδύσεων και όλων των άλλων μοναδικών και πολύτιμων στοιχείων που είχαν απομείνει. Η πυροσβεστική δεν επέτρεψε χθες να μπει κανείς, επειδή πρέπει πρώτα να χαμηλώσει η θερμοκρασία, που ήταν ακόμα υψηλή, αλλά και να διαπιστωθεί πως δεν είναι επικίνδυνη η είσοδος λόγω κινδύνου πτώσης αντικειμένων ή δομικών υλικών. Πάντως, οι υψηλές θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με το νερό που αναγκάστηκε να ρίξει η Πυροσβεστική, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αισιοδοξίας ως προς το τι έχει συμβεί στο εσωτερικό.

Περιμένουμε να μας πείτε την αιτία της πυρκαγιάς, λέει το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών για το τέμενος Βογιαζήτ

Ανακοίνωση για την καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε στο τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο- το μεγαλύτερο τέμενος στα Βαλκάνια και το πρώτο που κατασκευάστηκε από τους Οθωμανούς σε ευρωπαϊκό έδαφος, εξέδωσε το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών. Η Άγκυρα δηλώνει πως αναμένεται από τις ελληνικές αρχές να καθορίσουν τα αίτια εκδήλωσης της φωτιάς, πέρα των αρχικών εκτιμήσεων που έκαναν λόγο για σπίθα οξυγονοκόλλησης κατά τη διάρκεια των εργασιών αναστήλωσης του τεμένους που πραγματοποιούνται με χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού και επρόκειτο να ολοκληρωθούν εντός του έτους. Βέβαια το γεγονός πως η φωτιά εκδηλώθηκε περί τις 3 τα ξημερώματα της Τετάρτης, ίσως να αποδυναμώνει αυτή την εκδοχή αν και από την πρώτη στιγμή αποκλείστηκε το ενδεχόμενο εμπρησμού.

Παράλληλα, το Υπουργείο δηλώνει πως είναι έτοιμο να συνεισφέρει με όλα τα μέσα για την αποκατάσταση και διατήρηση του τεμένους.

Η ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών:

«Με λύπη πληροφορηθήκαμε ότι το Çelebi Sultan Mehmet Mosque στο Διδυμότειχο, που χτίστηκε το 1420 και οι εργασίες αποκατάστασης από τις ελληνικές αρχές ξεκίνησαν το 2016, υπέστη σοβαρές ζημιές ως αποτέλεσμα φωτιάς που ξέσπασε τα ξημερώματα της 22ας Μαρτίου. Περιμένουμε από τις ελληνικές αρχές να καθορίσουν τα αίτια της πυρκαγιάς.

Είναι πολύ σημαντικό το τέμενος, που αποτελεί ένα από τα πιο ξεχωριστά δείγματα της κοινής μας πολιτιστικής κληρονομιάς με την Ελλάδα, να αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή και να διατηρηθεί για τις μελλοντικές γενιές.

Η κοινή μας πρόθεση να διατηρήσουμε αμοιβαία τα πολιτιστικά μνημεία στην Τουρκία και την Ελλάδα αποτυπώνεται στις συμφωνίες που υπεγράφησαν κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών.

Ευθυγραμμιζόμενη με αυτή την κοινή πρόθεση, η Τουρκία είναι έτοιμη να συνεισφέρει με όλα τα μέσα για την αποκατάσταση και διατήρηση του τεμένους ως ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό μνημείο».

Η ιστορία του τεμένους Βαγιαζήτ 

Το τέμενος Βαγιαζήτ είναι ένα μοναδικό οθωμανικό μνημείο, «πολύ σημαντικό όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη», μας λέει ο λέκτορας Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης του ΑΠΘ, Πασχάλης Ανδρούδης, επισημαίνοντας ιδιαίτερα τις τοιχογραφίες και κυρίως αυτήν της ουράνια πόλης, έργο Δυτικού ζωγράφου. Η ιδιαιτερότητά του, σύμφωνα με τον κ. Ανδρούδη, είναι πως πρόκειται για το μοναδικό σουλτανικό τέμενος, καθώς όλα τα υπόλοιπα έχουν ανεγερθεί από Οθωμανούς αξιωματούχους.

Η ανέγερσή του ξεκίνησε από τον σουλτάνο Βαγιαζήτ τον Γιλντιρίμ (Κεραυνό), αλλά ολοκληρώθηκε από τον γιο του Μεχμέτ Α' το 1418. Το κτίσμα είναι τετράγωνο και το εξωτερικό εμβαδόν είναι σχεδόν ένα στρέμμα, ενώ διαθέτει τρεις θύρες από τις οποίες η κεντρική φέρει θαυμάσια αραβουργήματα και αρχαΐζοντα μοτίβα.

Στο εσωτερικό και στον κεντρικό χώρο διαμορφώνεται διακοσμητικός θόλος, ο οποίος αποτελείται από μικρές σανίδες, κατάλληλα προσαρμοσμένες μεταξύ τους και αναρτάται από το κεντρικό τμήμα του ξύλινου σκελετού της στέγης. Στον νότιο τοίχο, πάνω από το μιχράμπ (ιερό) σώζεται παράσταση στην οποία απεικονίζεται η ουράνια πόλη.

Η παράσταση εντυπωσιάζει με την κομψότητα των οικοδομημάτων, την ακρίβεια της απόδοσης και την ποικιλία χρωμάτων. Οι υπόλοιποι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με καλλιγραφικά γράμματα, ρητά και γνωμικά από το Κοράνι, μικρές προσευχές και επικλήσεις ιερών προσώπων.

Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Έθνος, Στ. Τζίμας, Καθημερινή, in.gr , Αντ. Καρατάσου, Liberal, Huffington Post