Άποψη του εκθεσιακού χώρου με τις κούκλες της βασίλισσας Όλγας (δωρεά 1914), Barbie ντυμένες με τοπικές ενδυμασίες και PlaymoGreeks. Μ...
 |
| Άποψη του εκθεσιακού χώρου με τις κούκλες της βασίλισσας Όλγας (δωρεά 1914), Barbie ντυμένες με τοπικές ενδυμασίες και PlaymoGreeks. |
Μια φανταστική αφήγηση περιμένει τον επισκέπτη από τον προθάλαμο του νεοκλασικού κτιρίου, της οδού Δημοκρίτου 7, με πρωταγωνίστρια τη Μνημοσύνη, προσωποποίηση της μνήμης κάθε ανθρώπου.
Εδώ οι μεγάλοι γίνονται παιδιά και τα παιδιά προσπαθούν να κατανοήσουν τον κόσμο των μεγάλων. Στην περιοδική έκθεση «Κατάγομαι από την παιδική μου ηλικία…» του Μουσείου Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων, μέσα από τα εκθέματα, τις εικαστικές εγκαταστάσεις, τις οπτικοακουστικές εφαρμογές και τα βίντεο, το κοινό ζει μια διαφορετική εμπειρία.
«Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από την ταινία κινουμένων σχεδίων της Pixar “Τα μυαλά που κουβαλάς” (2015). Εκεί πρωταγωνιστούσαν τα συναισθήματα, εδώ κεντρικό πρόσωπο είναι η Μνημοσύνη που περιστοιχίζεται από ήρωες και αντιήρωες της μνήμης, τον χρόνο και την ξεχασιά, αλλά και εχθρούς του μουσείου όπως είναι ο σκόρος, ο λεκές και το φερμουάρ που κλείνει το στόμα και αποσιωπά δύσκολα θέματα», λέει στην «Κ» η Τάνια Βελίσκου, μουσειολόγος και επιμελήτρια της έκθεσης.
 |
| «Reciprocal Relationship», εγκατάσταση της Μαίρης Θηβαίου, φουστανελάς από την Πάτρα και τσούκνα από τη Θράκη με άνοιγμα στο στήθος για θηλασμό. |
Η μεγαλύτερη ενότητα αφορά τη γυναίκα – μητέρα. Ενδύματα και εξαρτήματα που κρύβουν μια σημειολογική βαρύτητα. «Κουβαλούν στοιχεία ή μοτίβα, συνδεδεμένα με λαϊκές δοξασίες και δεισιδαιμονίες γύρω από την ευγονία, τον τοκετό και τη λοχεία. Μέσα από εικαστικές εγκαταστάσεις όπως τη “Reciprocal Relationship” της Μαίρης Θηβαίου (Visual Artist), εμπνεόμενη από το εθιμικό πλαίσιο που περιέβαλε τις πράξεις υιοθεσίας στη Θράκη τον 19o αι., πραγματεύεται κι αυτό το δύσκολο θέμα». Σύμφωνα με μια θρακική παράδοση, η μαία περνούσε το ψυχοπαίδι τρεις φορές μέσα από το πουκάμισο της θετής μητέρας. Το έβαζε από το άνοιγμα του λαιμού και το έβγαζε από τα πόδια, παριστάνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι «υποβοηθά» τη φυσική πράξη της γέννησής του. «Η δημιουργία Reciprocal Relationship “γεννήθηκε” με αφορμή το εθιμικό πλαίσιο που περιέβαλε τις πράξεις υιοθεσίας κυρίως στη Θράκη, αλλά και σε διάφορα μέρη του ελλαδικού χώρου κατά τον 19ο αι. Το πουκάμισο της εγκατάστασης λειτουργεί ως υποκατάστατο του ίδιου του σώματος του θετού γονιού. Εσωτερικά ένας μηχανισμός, που λειτουργεί ως αναφορά μιας “μαίας”, κινεί μια υφασμάτινη ταινία που φέρει ραμμένα στόματα, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι τα ραμμένα στόματα ανοιγοκλείνουν, σα να προσπαθούν να “μιλήσουν” για θέματα που ακόμη και σήμερα κουβεντιάζονται δύσκολα γιατί θεωρούνται ταμπού».
Το θέμα της ευγονίας απεικονίζεται σε μοτίβα και στα ρούχα. Τα κουκουνάρια, λέει, είναι από τα πιο γνωστά σύμβολα ευκαρπίας. Υπάρχουν, όμως, ενδύματα που «βοηθούν» στον δύσκολο τοκετό. Το ζωνάρι από το κεφαλόβρυσο Αργολίδας που παρουσιάζεται στην έκθεση, το τοποθετούσαν στην κοιλιά της εγκύου, πιστεύοντας ότι τα κακά δαιμόνια μπερδεύονταν στους κόμπους του και τα μακριά του κρόσσια και έτσι δεν εισχωρούσαν στο σώμα της. Η τσούκνα από τη Θράκη είναι ένα φουστάνι με ανοίγματα στο στήθος για να διευκολύνει τον θηλασμό, όμως στον ποδόγυρο φέρει κεντημένες περιστέρες που μέσα τους έχουν ένα μικρό περιστεράκι. Ο τζουμπές από τη Λευκάδα τον οποίο έβαζαν δύο αγόρια να τον κρατούν την ώρα της στέψης, συνδέεται με την αρρενογονία, ενώ το πουκάμισο που διασώζει στίγματα από το μητρικό γάλα, πιθανολογείται ότι ανήκε σε κάποια παραμάνα από τα περίχωρα της Αττικής. «Οι καλύτερες παραμάνες θεωρούσαν ότι προέρχονται από την Αττική και τις Κυκλάδες».
Υπάρχουν και αντικείμενα που συνδέονται με τη γέννηση ενός παιδιού. Η σαρμανίτσα από την Ήπειρο, είναι λυόμενη κούνια που εξυπηρετούσε να την έχουν στα χειμαδιά αλλά και στους εξωτερικούς χώρους. Οι ασημένιες κουδουνίστρες γεμισμένες με σποράκια έδιωχναν το κακό.
Το ροζ βαπτιστικό αστικό φόρεμα του 1944 συνοδεύεται από το ερώτημα: πότε άρχισαν να φορούν ροζ τα κορίτσια και γαλάζιο τα αγόρια. Η φέρμελη, δηλαδή το γιλέκο της φουστανέλας, ραμμένη στην ανακτορική φρουρά στις αρχές του 20ού αι. προοριζόταν για τους εγγονούς του Παύλου Μελά, ενώ οι πορσελάνινες κούκλες της έκθεσης, ήταν της βασίλισσας Όλγας που δωρήθηκαν το 1914 στο Λύκειο των Ελληνίδων. Τις έφεραν από το Λονδίνο και τις έστειλαν ανά ζεύγη σε όλη την Ελλάδα για να τις ντύσουν με τις φορεσιές, λέει η επιμελήτρια.
Διαφορετικές Μπάρμπι
Εδώ θα δείτε ακόμη και κούκλες Μπάρμπι της δεκαετίας ’60-’70 ντυμένες με τοπικές ενδυμασίες (δημιουργίες της Φανής Καζές) αλλά και τα PlaymoGreeks του Πέτρου Καμινιώτη, φτιαγμένα από ύφασμα, χαρτί, ζωγραφική, αλουμινόχαρτο, ντυμένα ανάλογα.
 |
| Τα PlaymoGreeks του Πέτρου Καμινιώτη στην περιοδική έκθεση «Κατάγομαι από την παιδική μου ηλικία…» του Μουσείου Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων. |
«Τα μικρά παιδιά αντιλαμβάνονται ότι τα παιχνίδια αυτά διαφέρουν από τις δικές τους κούκλες που είναι πιο αδύνατες, άλλες έχουν κουμπιά για μάτια, άλλες είναι κούκλες τέρατα. Βλέπουν τις διαφορές στην αμφίεση αλλά και στην κατασκευή». Η πιο συνηθισμένη ερώτηση που κάνουν στις ξεναγήσεις; «Γιατί ντύνονταν από πάνω μέχρι κάτω;» ή «γιατί κάλυπταν το κεφάλι τους;».
Εκτός από τη συλλογή του Λυκείου υπάρχουν εκθέματα από τις συλλογές των: Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος «Β. Παπαντωνίου», Εθνολογικού & Λαογραφικού Μουσείου Χρισσού - Συλλογή Ηλία Ε. Δαραδήμου, Αρχείου ΕΛΙΑ - ΜΙΕΤ, Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη και από ιδιώτες-συλλέκτες.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως την άνοιξη του 2019. Πληροφορίες για ξεναγήσεις στο τηλέφωνο 210-36.29.513 ή στη διεύθυνση museum@lykeionellinidon.gr.
Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια