Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν δημοφιλές παιχνίδι των προϊστορικών παιδιών και έλυσαν μυστήριο δεκαετιών

(Από αριστερά) Πλάκα από σχιστόλιθο βασισμένη σε κουκουβάγια στο Museo de Huelva της Ισπανίας δίπλα σε αντίγραφο πλάκας, ξανά από σχιστόλιθο...

(Από αριστερά) Πλάκα από σχιστόλιθο βασισμένη σε κουκουβάγια στο Museo de Huelva της Ισπανίας δίπλα σε αντίγραφο πλάκας, ξανά από σχιστόλιθο, από την Valencina de la Concepción, διακοσμημένη με φτερά κουκουβάγιας τοποθετημένα σε οπές.

Τον τελευταίο αιώνα, χιλιάδες κομμάτια σχιστόλιθου με χαραγμένες εικόνες κουκουβάγιας έχουν ανακαλυφθεί σε τάφους και λάκκους σε όλη την Ιβηρική Χερσόνησο- εκεί που βρίσκονται σήμερα Πορτογαλία και Ισπανία.

Τα αντικείμενα χρονολογούνται πριν από περίπου 5.000 χρόνια και η λειτουργία τους έχει προβληματίσει τους αρχαιολόγους εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Πολλοί πίστευαν ότι αναπαριστούσαν θεές και εξυπηρετούσαν πρωτίστως έναν τελετουργικό σκοπό.

Ωστόσο, τα ευρήματα νέας έρευνας που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, υποδηλώνουν μια πιο πεζή λειτουργία: Ήταν παιχνίδια που έφτιαχναν και χρησιμοποιούσαν παιδιά.

Ο Víctor Díaz Núñez de Arenas, συν-συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Complutense University της Μαδρίτης, δήλωσε ότι η πρόχειρη εμφάνισή τους έκανε την ομάδα να αμφιβάλλει ότι πρόκειται αποκλειστικά για τελετουργικά αντικείμενα. Επιπλέον, πολλά από αυτά βρέθηκαν σε σπίτια και άλλους αρχαιολογικούς χώρους που δεν είχαν καθαρά τελετουργικό πλαίσιο.

Το κοινό είδος που ονομάζεται μικρή κουκουβάγια (Athene noctua) μπορεί να ενέπνευσε κάποιες χαραγμένες πλάκες από σχιστόλιθο. Απεικονίζονται δύο νεοσσοί. [Credit: Juan J. Negro/Scientific Reports]

Για να εξακριβώσει ότι ήταν όντως παιχνίδια, η ερευνητική ομάδα εξέτασε 100 από τις πλάκες από σχιστόλιθο, καταγράφοντας ποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κουκουβάγιας εμφανίζονταν στη χάραξη - φουντωτές τούφες, φτερά με μοτίβο, επίπεδο πρόσωπο, ράμφος και φτερά.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές τις συνέκριναν με 100 εικόνες κουκουβάγιας που ζωγράφισαν νωρίτερα φέτος παιδιά ηλικίας 4 έως 13 ετών σε ένα δημοτικό σχολείο στη νοτιοδυτική Ισπανία. Οι μαθητές κλήθηκαν από τον δάσκαλό τους να σκιτσάρουν μια κουκουβάγια σε λιγότερο από 20 λεπτά, χωρίς περαιτέρω οδηγίες.

«Η ομοιότητα  από αυτές τις πλάκες με τις ζωγραφιές που έκαναν παιδιά στις μέρες μας είναι απίστευτη», δήλωσε ο Díaz Núñez de Arenas. «Ένα από τα πράγματα που μας αποκαλύπτουν για τα παιδιά εκείνης της εποχής είναι ότι το όραμά τους για το τι είναι μια κουκουβάγια είναι πολύ παρόμοιο, αν όχι πανομοιότυπο, με αυτό που έχουν τα σημερινά παιδιά».

 Οι ζωγραφιές κουκουβάγιας από τα σημερινά παιδιά ήταν παρόμοιες με τις κουκουβάγιες στις πλάκες, είπαν οι ερευνητές. [Credit: Juan J. Negro/Scientific Reports]

Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε ακριβώς πώς ακριβώς έπαιζαν τα προϊστορικά παιδιά με τις κουκουβάγιες, είπε, αλλά πολλές από τις πλάκες έχουν οπές που θα μπορούσε να επιτρέπουν στα παιδιά να εισάγουν πραγματικά φτερά στην κορυφή, δήλωσε.

Εκτός από το παιχνίδι, τα σκάλισμα από τις κουκουβάγιες θα μπορούσε να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν μια πολύτιμη προϊστορική δεξιότητα.

«Το σκάλισμα αυτών των πλακών παρείχε στους μικρότερους μια δραστηριότητα με την οποία μπορούσαν να μάθουν τον χειρισμό διαφόρων τεχνικών σκαλίσματος και χάραξης της πέτρας, που ήταν απαραίτητες για την υλοποίηση άλλων αντικειμένων, όπως μαχαίρια ή αιχμές βελών που χρησιμοποιούνταν για λειτουργικές εργασίες της καθημερινής ζωής. Θα μπορούσε ακόμη να αποτελέσει έναν τρόπο εντοπισμού και επιλογής των πιο ικανών μελών της κοινότητας για τη σμίλευση της πέτρας», εξήγησε.

Επιπλέον πρόσθεσε ότι οι συγκεκριμένες κουκουβάγιες θα μπορούσε να έχουν παίξει επίσης τελετουργικό ρόλο, ίσως επιτρέποντας στα παιδιά να συμμετέχουν σε τελετές της κοινότητας, όπως ταφές, προσφέροντας τα παιχνίδια ή τις κούκλες τους ως φόρο τιμής σε αποθανόντες αγαπημένους.

Ένα αντίγραφο (αριστερά) μιας λαξευμένης πέτρινης κουκουβάγιας με δύο φτερά τοποθετημένα στην κορυφή δίπλα σε μια φωτογραφία (δεξιά) μιας μακρυμάτης κουκουβάγιας (Asio otus).  Credit: Juan J. Negro]

 Αυτή η πλάκα από σχιστόλιθο με την σκαλισμένη κουκουβάγια αποτέλεσε μέρος της μελέτης. [Credit: Juan J. Negro/Scientific Reports]

Η αρχαιολόγος Dr. Brenna Hassett, επιστημονική συνεργάτης στο University College London, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, συμφώνησε ότι πολλά αρχαία αντικείμενα που περιγράφονται ως τελετουργικά μπορεί να έχουν πολλαπλούς σκοπούς και χρήσεις. Η ίδια δήλωσε ότι δεν είναι αρκετά γνωστά για το πώς έπαιζαν τα παιδιά στην προϊστορία και ότι παραμένει ένας σχετικά ανεπαρκώς μελετημένος τομέας.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλά πράγματα θα ήταν φτιαγμένα από φθαρτά υλικά - όπως σπάγκος, γούνα και ξύλο - και αυτός είναι ένας από τους λόγους που είναι τόσο σπάνιο να βρούμε κάτι που αποτελεί αναμφισβήτητα "παιχνίδι"», δήλωσε η Dr. Brenna Hassett, συγγραφέας του βιβλίου Growing Up Human: The Evolution of Childhood (2022).

Οι πλάκες δεν είναι τα παλαιότερα γνωστά πιθανά παιχνίδια στο αρχαιολογικό αρχείο. Ο Díaz Núñez de Arenas δήλωσε ότι φιγούρες ζώων που βρέθηκαν σε παιδικούς τάφους στη Σιβηρία ηλικίας περίπου 20.000 ετών έχουν ερμηνευτεί ως παιχνίδια, ενώ η Dr. Brenna Hassett λέει ότι οι περιστροφικές μηχανές ή τα θαυματρόπια που βρέθηκαν σε γαλλικά σπήλαια και χρονολογούνται πριν από περίπου 36.000 χρόνια θεωρούνται από ορισμένους ως παιχνίδια.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Πηγή: LiFO, με πληροφορίες από CNN, Live Science