Οι Σκαπανείς της Αρχαιολογίας

Ο Ερρίκος Σλήμαν, ένας από τους «Σκαπανείς» που παρουσιάζει ο Μηνάς Μαυρικάκης στο καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Σαν μενταγιόν βα...

Ο Ερρίκος Σλήμαν, ένας από τους «Σκαπανείς» που παρουσιάζει ο Μηνάς Μαυρικάκης στο καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Σαν μενταγιόν βαμμένα με σέπια, μικροί αφιερωματικοί βωμοί που αρμολογούν μια συναισθηματική αφήγηση, τα πορτρέτα επιφανών αρχαιολόγων που φιλοτέχνησε ο Μηνάς Μαυρικάκης συνθέτουν μια ιδιόμορφη έκθεση στο καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Ο Μηνάς Μαυρικάκης, με μακρά επαγγελματική θητεία στον κόσμο των επιχειρήσεων, έχει αφιερωθεί τα τελευταία χρόνια στην εικαστική δημιουργία επιδεικνύοντας ταλέντο και φαντασία. Η έκθεση «Οι Σκαπανείς», με την καθοδήγηση και την επιμέλεια της Ιριδος Κρητικού, είναι μια έκθεση-εγκατάσταση με 16 κεντρικά πορτρέτα που τιμούν την προσφορά κορυφαίων προσωπικοτήτων της ελληνικής αρχαιολογίας (από τον Πιττάκη, τον Πελεκάνο και τον Καββαδία έως την Τουλούπα και τον Δεληβορριά και από τον Σλήμαν έως τη Σέμνη Καρούζου και τον Στέφανο Μίλλερ). Είναι τρισδιάστατες υβριδικές συνθέσεις, μιας παραστατικής αληθοφάνειας με έντονο συμβολισμό. Τα πορτρέτα συμπληρώνονται από έργα με θέμα τους αφανείς εργάτες ή τα ανασκαφικά εργαλεία.

Αυτή η ατμόσφαιρα υπηρετείται από μια αίσθηση χρέους. Είναι σαν η έκθεση με αυτή τη θεματολογία να αναβλύζει από τα θεμέλια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. «Πάντα φανταζόμουν και φαντάζομαι τους ήρωες της ζωής μου σαν γεγονός τρισδιάστατο και ζωντανό και με τον τρόπο αυτό επιχειρώ και να το αποδώσω», εξηγεί ο Μηνάς Μαυρικάκης, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι ο εγκλεισμός εξαιτίας της πανδημίας υπήρξε για εκείνον περίοδος σιωπής και δημιουργίας. «Ερευνώντας τα τελευταία χρόνια τη νεότερη ελληνική ιστορία και αρχαιολογία με πάθος και διαβάζοντας ταυτόχρονα σχετική βιβλιογραφία αλλά και ημερολόγια ανασκαφής, εστιάζω κάθε φορά σε μια διαφορετική προσωπικότητα. Συνομιλώντας μαζί της, υποσυνείδητα επιχειρώ να μπω μέσα και πίσω από την προσφερόμενη εικόνα, να της δώσω νέες διαστάσεις και ενδόμυχες πληροφορίες. Να καταστήσω δυνατό ένα ψυχογράφημα του επιλεγμένου προς ζωγραφική σκαπανέα, να αφουγκραστώ ένα άγνωστο περιβάλλον, να περπατήσω στο βάθος μιας σκοτεινής ενδοχώρας, να είμαι παρών την ώρα που η σκαπάνη ανασύρει από τα βάθη της ιστορίας κάτι μοναδικό».

Η σειρά αυτή των προσωπογραφιών (που θα ταίριαζε ακόμη και για μια σειρά γραμματοσήμων με θέμα τους σκαπανείς της αρχαιολογίας) προκαλεί σκέψεις λόγω της αμεσότητας και της αβίαστης έκφρασης τιμής. Η Ιρις Κρητικού χαρακτηρίζει τα έργα ως «μια συμβολική άυλη πινακοθήκη». Τα βλέπει ως έργα «δουλεμένα ως αγιογραφίες με σύμβολα επιτευγμάτων και βίου και ως ολοζώντανα συγκινητικά επεισόδια της νεότερης ιστορίας μας όσο και ως πηγαίες και πρωτότυπα αυθεντικές καλλιτεχνικές οντότητες».

Βλέποντας συγκεντρωμένες αυτές τις ιερές μορφές της αρχαιολογίας αναλογίζεται κανείς πόσο σημαντικό είναι να επανέρχονται στον δημόσιο διάλογο. Η απόδοσή τους με τη μορφή που τους έδωσε ο Μηνάς Μαυρικάκης είναι ένα έναυσμα ευρύτερου αναστοχασμού. Τα έργα θα παραμείνουν στο καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (με τον συντονισμό πάντα της Αιμιλίας Κουγιά) έως τις 22 Ιανουαρίου.

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή