Grand Tour: Έργα τέχνης από την βρετανική πρεσβευτική κατοικία εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη

Thomas Phillips (1770 - 1845) George Gordon Noel Byron, ο 6ος Βαρώνος Byron (1788-1824), ποιητής, 1813, ελαιογραφία σε καμβά, Δάνειο από την...

Thomas Phillips (1770 - 1845) George Gordon Noel Byron, ο 6ος Βαρώνος Byron (1788-1824), ποιητής, 1813, ελαιογραφία σε καμβά, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (1976), Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Τα σημαντικά αυτά έργα από τον 19ο και τον 20ό αιώνα εντάσσονται στους χώρους των μόνιμων συλλογών του Μουσείου Ελληνικού Πολιτισμού και της Πινακοθήκης Γκίκα.

Το Μουσείο Μπενάκη σε συνεργασία με τη Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα έχει την τιμή να παρουσιάσει, ανάμεσα στα μόνιμα εκθέματα του Μουσείου Ελληνικού Πολιτισμού και της Πινακοθήκης Γκίκα, την αναδυόμενη έκθεση «GRAND TOUR».

Η έκθεση περιλαμβάνει δεκαεπτά έργα τέχνης της βρετανικής πρεσβευτικής κατοικίας στην Αθήνα που έχουν παραχωρηθεί από την Κυβερνητική Συλλογή Τέχνης του Ηνωμένου Βασιλείου σε καθεστώς μακροχρόνιου δανεισμού προς έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη.

Τα σημαντικά αυτά έργα από τον 19ο και τον 20ό αιώνα εντάσσονται στους χώρους των μόνιμων συλλογών του Μουσείου Ελληνικού Πολιτισμού και της Πινακοθήκης Γκίκα και ακολουθούν τη θεματική της υπάρχουσας μουσειακής αφήγησης. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουν νέα και απρόσμενα συναπαντήματα και αναδεικνύουν τόσο τις κοινές ιστορίες όσο και τους ισχυρούς πολιτισμικούς και διπλωματικούς δεσμούς μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ελλάδας.

Ο βυρωνικός ήρωας

Ένα από τα πιο εξέχοντα έργα αυτής της αναδυόμενης έκθεσης είναι μια προσωπογραφία του λόρδου Βύρωνα από τον Thomas Philips, την οποία οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, τιμώντας την επέτειο των διακοσίων ετών από τον θάνατο του φιλέλληνα ποιητή.

Τη λαμπερή φορεσιά του είχε αγοράσει τέσσερα χρόνια πριν, κατά το ταξίδι του στην Ήπειρο και στον πίνακα του Φίλιπς είναι πραγματικά εκθαμβωτικός, φορώντας την.

Παρ’ όλα αυτά, μετά το θάνατό του, η πεθερά του λαίδη Τζούντιθ  Νόελ την έκρυψε σ’ ένα μπαούλο ώστε η κόρη του Άντα, να προστατευτεί από την αμφίβολη υπόληψη του πατέρα της…

Ήδη από το 1812  πάντως, ο λόρδος Βύρων είχε γίνει διάσημος, χάρις στο πρώτο του άσμα από το «Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ»  – ποίημα σε τέσσερα μέρη – που συνέβαλε στη λατρεία του μελαγχολικού «βυρωνικού ήρωα» και στο κίνημα του Ρομαντισμού.

«Ξύπνησα και ανακάλυψα ότι ήμουν διάσημος» είχε αναφωνήσει ο ίδιος, όταν τα αντίτυπα του ποιήματος είχαν εξαντληθεί μέσα σε τρεις μέρες. Έντεκα χρόνια αργότερα, το 1823 θα είχε προσχωρήσει στο ελληνικό στρατόπεδο κατά την Ελληνική Επανάσταση ενώ  ο θάνατός του στο Μεσολόγγι, τον Απρίλιο του 1824, τον κατέστησε σύμβολο του ευρωπαϊκού Φιλελληνισμού.

Αυτόν τον πίνακα λοιπόν, της νιότης και της δύναμης θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν οι Έλληνες  καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024 στην επέτειο των διακοσίων ετών από τον θάνατο του φιλέλληνα ποιητή.

Η Ελλάδα του ρομαντισμού

Έργα των Joseph και Anton Schranz προσφέρουν μια εικόνα των ελληνικών νησιών κατά τον 19ο αιώνα, ενώ οι ελαιογραφίες και υδατογραφίες του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα και του John Craxton που εκτίθενται στην μοντερνιστική αθηναϊκή κατοικία του πρώτου, όπου σήμερα στεγάζεται η Πινακοθήκη Γκίκα, ζωντανεύουν τη μακρόχρονη φιλία και τις καλλιτεχνικές αλληλοεπιδράσεις των δύο εξεχόντων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα.

William James Müller (1812 - 1845) Ο ναός της Αθηνάς στην Αθήνα, 1839, υδατογραφία σε χαρτί, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (1782) Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

John Frederick Lewis (1805 - 1876) Ελληνίδες, Υδατογραφία σε χαρτί, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (1914), Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Η Σπιανάδα, η μεγάλη πλατεία της  Κέρκυρας μεταξύ της πόλης και του Παλαιού Φρουρίου, που άρχισε να διαμορφώνεται την εποχή της Βενετικής κυριαρχίας αλλά και το Ανάκτορο των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου είναι από τα θέματα του Γιόζεφ Σραντς στις αρχές του 19ου αιώνα.

Ενώ η Πάφος αποτυπώνεται, το 1837 στην υδατογραφία του Άντον Σραντς, που περιλαμβάνει στην εικόνα του το οθωμανικό κάστρο στο λιμάνι, τον τρούλο μιας εκκλησίας, πιθανότατα της  Παναγίας Χρυσοπολίτισσας και δύο κίονες, μέρος ίσως των ερειπίων της προϋπάρχουσας παλαιοχριστιανικής βασιλικής.

Αξιοσημείωτα και τα χαρακτικά του αρχαιοδίφη και ζωγράφου Έντουαρντ Ντόντγουελ, κυρίως γιατί αποτυπώνει το Ερέχθειο και τον Παρθενώνα λίγο πριν την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Συγκεκριμένα βρίσκεται στην Αθήνα την εποχή, που τα συνεργεία του λόρδου Έλγιν λεηλατούσαν τα γλυπτά των μνημείων της Ακρόπολης, κάτι περιγράφει και ο ίδιος γραπτά.

Από την αρχαιότητα στη σύγχρονη εποχή

Ενδιαφέρουσες ακόμη, οι υδατογραφίες του Έντουαρντ Λιρ, τοπιογράφου, μουσικού, ποιητή και συγγραφέα, που στα μέσα του 19ου αιώνα σχεδιάζει τα αρχαία κατάλοιπα από τη Νεμέα, τη Φιγαλεία αλλά και μοναστήρια στον Άθω.

Μία εικόνα της Παναγίας Γλυκοφιλούσας από ζωγράφο της Κρητικής Σχολής, τον 17ο αιώνα έχει εξάλλου ιδιαίτερη ιστορία, καθώς είχε προσφερθεί από τον δήμαρχο της Αθήνας  Αμβρόσιο Πλυτά, τον Μάρτιο του 1941 στη Βρετανική Πρεσβεία για την υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Ενώ οι ελαιογραφίες και υδατογραφίες του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα και του Τζον Κράξτον, που εκτίθενται στη μοντερνιστική αθηναϊκή κατοικία του πρώτου, όπου σήμερα στεγάζεται η Πινακοθήκη Γκίκα, ζωντανεύουν τη μακρόχρονη φιλία και τις καλλιτεχνικές αλληλοεπιδράσεις των δύο εξεχόντων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα.

Ο θεσμός

Η Κυβερνητική Συλλογή Τέχνης του Ηνωμένου Βασιλείου αποτελεί έναν μοναδικό πολιτιστικό θεσμό, που προάγει τη βρετανική τέχνη μέσω της τοποθέτησης έργων σε βρετανικά κυβερνητικά κτήρια σε όλον τον κόσμο. Τα δύο τρίτα της Συλλογής εκτίθενται σε γραφεία υπουργείων και διπλωματικές κατοικίες σχεδόν σε κάθε πρωτεύουσα του κόσμου. Για πάνω από 120 χρόνια και με σχεδόν 15.000 έργα τέχνης που χρονολογούνται σε διάστημα έξι αιώνων, η Κυβερνητική Συλλογή Τέχνης εμπλουτίζεται διαρκώς με την απόκτηση νέων έργων, τα οποία αντανακλούν την ποικιλομορφία της βρετανικής κοινωνίας. Η Συλλογή στοχεύει στη διεύρυνση της πρόσβασης και συμμετοχής του κοινού στο απόθεμά της μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες και συνέργειες σε όλο τον κόσμο.

Ο Πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ελλάδα, κύριος Matthew Lodge, δήλωσε:

«Θα ήθελα να ξεκινήσω με τις ευχαριστίες μου προς το Μουσείο Μπενάκη και το Υπουργείο Πολιτισμού για τη δυνατότητα που μας δίνεται να μοιραστούμε με το κοινό αυτά τα έργα τα οποία αποτελούν μέρος της βρετανικής Κυβερνητικής Συλλογής Έργων Τέχνης (Government Art Collection) και που μέχρι πρόσφατα στεγάζονταν στο κτίριο της Βρετανικής Πρεσβευτικής Κατοικίας στην οδό Λουκιανού.  Η Κατοικία κλείνει τις πόρτες της στο κοινό για δυο χρόνια περίπου για εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και ανακαίνισης.  Είναι μεγάλος ο ενθουσιασμός μας για τη συνεργασία μας με την ομάδα του Μουσείου Μπενάκη γι’ αυτή την έκθεση.  Είμαστε πραγματικά ευγνώμονες γιατί επέδειξαν τη βαθιά τους γνώση αλλά και το πάθος τους από την πρώτη μέρα. Με την εξαίρεση του διάσημου πορτραίτου του Λόρδου Βύρωνα, το οποίο εντάχθηκε στην έκθεση που διοργάνωσε και πάλι το Μουσείο Μπενάκη για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, τα έργα για τα οποία μιλάμε σήμερα βγαίνουν για πρώτη φορά από τη Βρετανική Πρεσβευτική Κατοικία.   Θέλω να πιστεύω ότι η έκθεση Grand Tour αναδεικνύει μια ενδιαφέρουσα πτυχή των ισχυρών ανθρώπινων δεσμών Ελλήνων και Βρετανών, μέσα από τα μάτια των δημιουργών και την επιλογή της θεματολογίας τους: τα ταξίδια των Βρετανών στη Νεμέα και τη Φυγαλεία, το Άγιο Όρος και την Κέρκυρα, τον θαυμασμό τους για την Ελλάδα και την ομορφιά της».

John Craxton (1922-2009) Μεταλλικό δοχείο λαδιού, 1955, λάδι σε πάνελ, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (3659) Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα

John Craxton (1922-2009) Τοπίο με χωριατόσπιτο, 1955, υδατογραφία και γκουάς σε χαρτί, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (13320) Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα

Η Διευθύντρια της Κυβερνητικής Συλλογής ‘Έργων Τέχνης του Ηνωμένου Βασιλείου, κυρία Eliza Gluckman δήλωσε:

«Σήμερα, εδώ είμαστε μάρτυρες της δυναμικής των συνεργασιών. Η στενή σχέση μεταξύ της Βρετανικής Πρεσβείας στην Αθήνα, της Κυβερνητικής Συλλογής Έργων Τέχνης (Government Art Collection) και του Μουσείου Μπενάκη είναι σε εξέλιξη και είμαστε στην ευχάριστη θέση να αναπτύξουμε μια μακροχρόνια συνεργασία μεταξύ των τριών ιδρυμάτων με τον δανεισμό 17 έργων τέχνης της Συλλογής για έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού και την Πινακοθήκη Γκίκα στο πλαίσιο της μόνιμης συλλογής και των θεματικών του Μουσείου.  Σ’ αυτό το πλαίσιο αναδεικνύονται ακόμα περισσότερο τα κοινά αφηγήματα Ελλάδας και Ηνωμένου Βασιλείου.   Το κοινό έχει την εξαιρετική ευκαιρία να δει έργα της Βρετανικής Κυβερνητικής Συλλογής σε μουσειακό περιβάλλον κι αυτό επιτεύχθηκε με δημιουργική συνεργασία όλων των πλευρών.  Θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Βρετανική Πρεσβεία, τον Πρέσβη Μάθιου Λοτζ, την ομάδα μου αλλά και τους ειδικούς του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού και της Πινακοθήκης Γκίκα, ιδιαίτερα δε τον Γιώργη Μαγγίνη που έκαναν πραγματικότητα αυτή τον ενδιαφέροντα διάλογο ανάμεσα στις συλλογές μας».

Ζωγράφος της Κρητικής Σχολής, Παναγία η Γλυκοφιλούσα, πρώτο μισό 17ου αι., αυγοτέμπερα και φύλλο χρυσού σε ξύλο, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (6638) Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Αντώνιος Σόχος (1888-1975) O ναύαρχος Frank Abney Hastings (1794-1828) Γύψος, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (15266), Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Edward Lear (1812 - 1888), Φιγαλεία, 18 Μαρτίου 1849, 1849, υδατογραφία σε χαρτί, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (9582) Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Τέλος, ο Επιστημονικός Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, κύριος Γιώργης Μαγγίνης, δήλωσε:

«Ένα ζωντανό μουσείο προσφέρει γνώση και απόλαυση, χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα σε θεσμούς, τόπους και λαούς. Εδώ και χρόνια, το Μουσείο Μπενάκη αναδεικνύει τους δεσμούς του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ελλάδας, με κορυφαία στιγμή τη δωρεά από τον Patrick και την Joan Leigh Fermor της Οικίας τους στην Καρδαμύλη και την ένταξή της στα παραρτήματα του Μουσείου ως ενός κέντρου έρευνας και πολιτισμού. Συνακόλουθα, η σχέση ανάμεσα στη Βρετανική Πρεσβεία και το Μουσείο είναι μακρόχρονη και καρποφόρα. Θα αναφέρω ενδεικτικά την ανταλλαγή δύο έργων με την ευκαιρία των 200 ετών από την Επανάσταση: το πορτρέτο του λόρδου Byron από τη συλλογή της Πρεσβευτικής Κατοικίας συμπεριλήφθηκε στην έκθεση ‘1821 Πριν και Μετά’, ενώ το πορτρέτο μιας νεαρής ελληνίδας από τον Henry Pickersgill, μέρος των συλλογών του Μουσείου, πήρε τη θέση του. Με την ευκαιρία αυτή συνεργαστήκαμε με την Κυβερνητική Συλλογή του Ηνωμένου Βασιλείου, και η τριμερής σχέση αυτή επισφραγίζεται σήμερα με την αναδυόμενη έκθεση ‘Grand Tour’. Ελπίζουμε η πρωτοβουλία αυτή να επιτρέψει στο ελληνικό και διεθνές κοινό που θα επισκεφθεί το Μουσείο τα ερχόμενα χρόνια να γνωρίσει και να εκτιμήσει το έργο του σημαντικού αυτού πολιτιστικού θεσμού της φίλης χώρας».

Nίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας (1906-1994) Ερημική παραλία, 1970, υδατογραφία και γκουάς σε χαρτί, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (10023) Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα

Edward Dodwell (1776/7 - 1832), Άποψη του Ερεχθείου από Νοτιοδυτικά 1821, επιχρωματισμένο χαρακτικό, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (14720), Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

 Edward Lear (1812 - 1888) Άποψη του Άθω από τον Ίσκορο [Ίσβορο], 21 Σεπτεμβρίου 1856, 1856, μολύβι, μελάνι και υδατογραφία σε χαρτί, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (2046), Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

 Joseph Schranz (1803 - 1862/6) Η Σπιανάδα στην Κέρκυρα, λάδι σε καμβά, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (5212) Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Joseph Schranz (1803 – 1862/6), Tο ανάκτορο των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου στην Κέρκυρα, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (5213) Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

 Edward Lear (1812 - 1888) Ελληνικό μοναστήρι (Λαύρα): 8 Σεπτεμβρίου 1856 1856, μελάνι και υδατογραφία σε χαρτί, Δάνειο από την Βρετανική Κυβερνητική Συλλογή (2065) Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Info

Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού: Κουμπάρη 1, τηλ. 210 3671000 

Έκθεση: «GRAND TOUR»

Διάρκεια : 05/07/2023 – 01/06/2025

Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα: Κριεζώτου 3, τηλ. 210 361 5702

Έκθεση: «GRAND TOUR»

Διάρκεια: 07/07/2023 – 01/06/2025

Πηγή: LiFO, Μ. Θερμού, MonoNews