[Credit: Ba`ja N.P.] Πριν από περίπου 9000 χρόνια στη σημερινή νότια Ιορδανία, ένα 8χρονο κορίτσι θάφτηκε φορώντας ένα περίπλοκο περιδέραιο ...
 |
| [Credit: Ba`ja N.P.] |
Πριν από περίπου 9000 χρόνια στη σημερινή νότια Ιορδανία, ένα 8χρονο κορίτσι θάφτηκε φορώντας ένα περίπλοκο περιδέραιο από πέτρα, κοχύλι και απολιθωμένο κεχριμπάρι.
Πριν από περίπου 5 χρόνια, η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε το πλέον περίτεχνο περιδέραιο σε έναν παιδικό τάφο στο νεολιθικό χωριό Ba'ja, στη νότια Ιορδανία. Οι χιλιάδες χάντρες που απάρτιζαν αυτό το εξαιρετικό τεχνούργημα και η διάταξή τους θεωρήθηκε απίστευτα περίπλοκη για την εποχή. Ωστόσο, αποτελούσε μία μοναδική μαρτυρία για τις ταφικές πρακτικές της ελίτ αυτής της προϊστορικής γεωργικής και κτηνοτροφικής κοινότητας.
Η Ba'ja, που δεν βρίσκεται μακριά από την πόλη της Πέτρας, λαξευμένη σε βράχο από τους Ναβαταίους (σ.σ.: αρχαία αραβική φυλή με αραμαϊκές επιρροές), κατοικήθηκε μεταξύ 7.400 και 6.800 π.Χ. περίπου. Ήταν πυκνοκατοικημένη με πολυεπίπεδα λίθινα κτήρια που πιστεύεται ότι αποτελούσαν σπίτια και αποθήκες για οικογενειακές μονάδες. Ενώ οι νεκροί συνήθως θάβονταν αλλού, στην συγκεκριμένη περιοχή, ορισμένοι από τους νεκρούς θάβονταν σε ατομικούς, διπλούς ή ομαδικούς τάφους κάτω από τις κατασκευές.
Το καλοκαίρι του 2018, εντοπίστηκε ένας λιθόκτιστος κιβωτιόσχημος τάφος κάτω από το δάπεδο ενός λίθινου σπιτιού. Στον τάφο εντοπίστηκαν απομεινάρια του σκελετού ενός παιδιού, περίπου 8 ετών, θαμμένου σε εμβρυϊκή στάση.
Παρά τις προσπάθειες αρχαιολόγων και άλλων επιστημόνων να προσδιοριστεί το φύλο του παιδιού με ακρίβεια, αυτό δεν κατέστη δυνατό. Μόνο από το σχήμα του πηγουνιού οι ειδικοί εικάζουν ότι κατά πάσα πιθανότητα επρόκειτο για κορίτσι. Η αρχαιολογική ομάδα ονόμασε Τζαμίλα (που σημαίνει "όμορφη" στα αραβικά) την ένοικο του τάφου.
Αν και ο σκελετός είχε υποστεί σοβαρές ζημιές από την πάροδο των αιώνων και τις αλλεπάλληλες χωμάτινες επιστρώσεις πάνω από τον τάφο, η αρχαιολογική ανασκαφή εντόπιζε συνεχώς χάντρες από διάφορα υλικά και μεγέθη κυρίως ομαδοποιημένες γύρω από το στήθος και το λαιμό του παιδιού. Εν τέλει αποκαλύφθηκαν 2.500 χάντρες - επίπεδες, κυλινδρικές, δισκοειδείς, σωληνοειδείς από όστρακα. Οι περισσότερες από αυτές ήταν κατασκευασμένες από ψαμμίτη, αλλά υπήρχαν επίσης χάντρες από τυρκουάζ, κοχύλια και κεχριμπάρι από τον Λίβανο, οι οποίες είναι οι παλαιότερες που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ.
 |
| [Credit: Ba`ja N.P.] |
Οι συγκεντρώσεις των χαντρών κατανέμονται μεταξύ δύο μεγάλων μενταγιόν: ενός δακτυλίου από φίλντισι, σκαλισμένο από ένα μεγάλο μονό μαργαριταρένιο όστρακο στρειδιού με πολλαπλές οπές και ένα μενταγιόν από οβάλ αιματίτη με διπλή διάτρηση. Το φίλντισι είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και δεν θα μπορούσε να ήταν κάτι που προμηθεύτηκαν από ντόπιους οι συγγενείς του κοριτσιού. Πιθανότατα ήταν εισαγόμενο από την Ερυθρά Θάλασσα, πάνω από 700 μίλια μακριά.
Επίσης, ορισμένες από τις χάντρες βρέθηκαν ευθυγραμμισμένες σε αρκετές σειρές στην αριστερή πλευρά (το παιδί ήταν τοποθετημένο στην αριστερή του πλευρά και η βαρύτητα φρόντισε για τα υπόλοιπα), αλλά πολλές ήταν διάσπαρτες. Τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα και οι συνδυασμοί του τύπου και του χρώματος των χαντρών στις σωζόμενες σειρές δείχνουν ότι οι χάντρες δεν μπορεί να ήταν διάσπαρτες στο σώμα, αλλά δεν ήταν σαφές αν αρχικά αποτελούσαν μέρος ενός κολιέ, ενός διακοσμημένου ενδύματος, ενός κομματιού στο στήθος ή κάτι εντελώς διαφορετικό.
Τα ευρήματα του τάφου τεκμηριώθηκαν με σχολαστικότητα και οι σωζόμενες σειρές με χάντρες επέτρεψαν στους ερευνητές να ανακατασκευάσουν την αρχική εικόνα του κολιέ. Ολόκληρο το σύνολο είχε προηγουμένως ταξιδέψει σε ερευνητικά εργαστήρια στη Γερμανία και τη Γαλλία για καθαρισμό, ενοποίηση, αποκατάσταση και ανάλυση.
Ο κόπος τους ήταν κάτι περισσότερο από ένα απλό συναίσθημα, λένε οι ερευνητές - η αποκατάσταση, που περιγράφεται σήμερα στο PLOS ONE, παρέχει ένα εντυπωσιακό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο αυτοί οι αρχαίοι άνθρωποι φρόντιζαν τους νεκρούς τους και υποδηλώνει την εμφάνιση της ελίτ στις κοινότητές τους.
Για να προσδιοριστούν αξιόπιστα σενάρια συνδυασμών χαντρών, μελετήθηκε προσεκτικά η αρχαιολογική τεκμηρίωση, εστιάζοντας στις διατηρούμενες ευθυγραμμίσεις των χαντρών (ως προσέγγιση αλληλουχίας "DNA") για την ανακατασκευή ενδεχόμενων "αλυσίδων". Πραγματοποιήθηκαν μαθηματικές αναλύσεις για την εκτίμηση του μήκους αυτών των αλυσίδων. Οι αναλύσεις χρήσης-φθοράς επέτρεψαν τον εντοπισμό των διαφορετικών εντάσεων χρήσης, παρέχοντας παράλληλα ενδείξεις για το σύστημα διάταξης των χαντρών. Οι ταυτοποιήσεις βασίστηκαν σε συγκρίσεις με βασικές μελέτες που περιγράφουν πρότυπα χρήσης λόγω ευθυγράμμισης χάντρας με χάντρα μέσα σε διάφορες διακοσμητικές συνθέσεις.....
Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.
Δεν υπάρχουν σχόλια