Αντώνης Ζηδιανάκης στο μαγγάνι. Νίκος Δασκαλάκης (με το τζόκεϊ) και ο φύλακας Χαραλαμπος Παπαδάκης δεξιά. Στο κέντρο, σκυφτός, ο Γιώργης Ζηδ...
 |
| Αντώνης Ζηδιανάκης στο μαγγάνι. Νίκος Δασκαλάκης (με το τζόκεϊ) και ο φύλακας Χαραλαμπος Παπαδάκης δεξιά. Στο κέντρο, σκυφτός, ο Γιώργης Ζηδιανάκης. Από το αρχείο του Αντώνη Βασιλάκη. |
Ο Αντώνης Βασιλάκης γράφει στο Short Stories για την πρώτη του μινωική ανασκαφή σε σπηλαιώδη λαξευτό τάφο, τον Φλεβάρη του 1979 στην Κρήτη.
Πριν από 44 χρόνια πραγματοποίησα την πρώτη μου μινωική ανασκαφή σε σπηλαιώδη λαξευτό τάφο στον Πόρο Ηρακλείου στην Κρήτη, τον Φλεβάρη του 1979, τις μέρες των «γεγονότων του μουσείου», όπως έχουν καταγραφεί στην ιστορία. Η χρήση του τάφου ήταν από το 1800 μέχρι το 1600 π.Χ.
Ο επίτιμος γενικός διευθυντής Αρχαιοτήτων Γιάννης Τζεδάκις, τότε κατ’ ανάθεση διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων και του Μουσείου Ηρακλείου, μου ανέθεσε την ανασκαφή.
Μπόρεσα να έχω συνεργείο τους άριστους Κνώσιους τεχνίτες: τον πατέρα μου Σπύρο και τον θείο μου Γιώργη Βασιλάκη, τον θείο μου Αντώνη Ζηδιανάκη, τον Νίκο Δασκαλάκη, τον εξάδελφό μου Γιώργη Ζηδιανάκη και τον Ανδρέα Κλίνη. Από τους έξι ζει σήμερα μόνο ο Νίκος. Έχουν φύγει για τον παράδεισο ο πατέρας και οι θείοι, ο ξάδελφος Γιώργης και ο Ανδρέας.
Κατά την εκσκαφή των θεμελίων οικοδομής στο οικόπεδο Δρακάκη-Χαλαμπαλάκη στην οδό Τρίτωνος –σήμερα Στέργιου Σπανάκη– στον Πόρο ο εκσκαφέας διάνοιξε μια τρύπα, ευτυχώς στο δυτικό άκρο της οροφής του τάφου.
Ο αρχιτέκτονας και συνιδιοκτήτης Γιάννης Χαλαμπαλάκης, φίλος από παλιά, με ειδοποίησε κι εγώ αμέσως ενημέρωσα τον έφορο Γιάννη Τζεδάκι. Ο χειριστής του εκσκαφέα Λεύτερης Βαλτζής ειδοποίησε τον συντηρητή της υπηρεσίας Αλέκο Παπαδάκη.
Στο καταχείμωνο, με κρύο και βροχές και μες στις λάσπες, εργαστήκαμε στα έγκατα της γης με υγρασία που μας τρυπούσε, κάτω από ένα αυτοσχέδιο στέγαστρο από οικοδομικά ξύλα και νάιλον που κατασκεύασε ο Αλέκος Παπαδάκης.
Φως ηλεκτρικό για να βλέπουμε είχαμε δανειστεί με μπαλαντέζα από το γειτονικό γραφείο της ΚΥΠ.
Το σχέδιο δράσης, που καταρτίσαμε επιτόπου με τον Γιάννη Τζεδάκι, πρόβλεπε πρώτα τη φωτογράφιση του εσωτερικού του τάφου από τον Γιώργο Ξυλούρη και την αποτύπωση που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Γιάννης Χαλαμπαλάκης και Κωστής Δολαψάκης.
Αποτυπώθηκε κάθε τετραγωνικό μέτρο σε διάφανη ζελατίνα πάνω σε κρυστάλλινο τετράγωνο πλαίσιο που κατασκευάστηκε για τον σκοπό αυτόν.
Μετά την κατασκευή του κάναβου (των τετραγώνων) οι εργασίες ξεκίνησαν από το δυτικό τμήμα του θαλάμου, όπου είχε ανοιχτεί η τρύπα από τον εκσκαφέα και όπου είχαμε τοποθετήσει την ξύλινη σκάλα καθόδου και ένα μαγγάνι για την απομάκρυνση των υλικών. Άρχισε η αφαίρεση και η καταγραφή των ευρημάτων.
Οι ταφές είχαν γίνει σε ξύλινα φορεία (βρέθηκαν οι χάλκινοι σύνδεσμοι και τα ίχνη των ξύλων). Ολόκληρο το πάτωμα του τάφου ήταν καλυμμένο με οστά και κτερίσματα.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον ήταν το οστεοφυλάκιο στα βόρεια του δρόμου του τάφου, γεμάτο με ακέραια αγγεία και καλοδιατηρημένα κρανία και μεγάλα οστά.
Τις μέρες της «πολιορκίας» του μουσείου επιστρέφαμε κάθε μέρα στις 15.30, φορτωμένοι με χαρτόκουτες, όπου είχαμε συσκευάσει τα ευρήματα. Έπρεπε να διασχίσουμε το πλήθος, να περάσουμε από τον έλεγχο των οπλισμένων φρουρών της εισόδου για να μπούμε μες στο μουσείο και να αφήσουμε τα ευρήματα στο εργαστήριο.
Και το βράδυ έπρεπε να ξενυχτάμε γιατί το «ράδιο αρβύλα» διέδιδε ότι από στιγμή σε στιγμή έφταναν τα ΜΑΤ του Καραμανλή στο αεροδρόμιο για να διαλύσουν την «πολιορκία» του μουσείου.
Ο τάφος απέδωσε εκατοντάδες ευρήματα κάθε είδους. Μερικά πήλινα αγγεία είναι μοναδικά, όπως μοναδικά είναι τα χρυσά και ασημένια κοσμήματα, οι σφραγίδες, οι χάντρες περιδέραιων και τα χάλκινα αντικείμενα. Κάποια από αυτά βρίσκονται στην έκθεση του Μουσείου Ηρακλείου.
Στον Πόρο και τον Κατσαμπά ήταν το πλούσιο νεκροταφείο των Κνωσίων της εποχής των ανακτόρων.
Πηγή: Αντ. Βασιλάκης, Short Stories
Δεν υπάρχουν σχόλια