Πολλά προϊστορικά αποτυπώματα χεριών δείχνουν ότι λείπουν δάχτυλα. Κι αν αυτό δεν ήταν τυχαίο;

Το πιο συνηθισμένο μοτίβο χεριών στο σπήλαιο Gargas, στη Γαλλία, λείπουν όλα τα δάχτυλα (αριστερά). [Credit (Εικόνα αριστερά) Yoan Rumeau/CC...

Το πιο συνηθισμένο μοτίβο χεριών στο σπήλαιο Gargas, στη Γαλλία, λείπουν όλα τα δάχτυλα (αριστερά). [Credit (Εικόνα αριστερά) Yoan Rumeau/CC - (εικόνα δεξιά) H. Wendel/Neanderthal Museum/Wikimedia Commons]

Άνδρες και γυναίκες μπορεί να έκοβαν σκόπιμα τα δάχτυλά τους κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετουργιών στην προϊστορική εποχή, σύμφωνα με μελέτη για την ερμηνεία της παλαιολιθικής τέχνης των σπηλαίων.

Στην έρευνα, που παρουσιάστηκε σε πρόσφατη συνάντηση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Ανθρώπινη Εξέλιξη, οι ερευνητές επισημαίνουν τοιχογραφίες που χρονολογούνται 25.000 χρόνια πριν από την Γαλλία και την Ισπανία, δείχνουν χέρια αλλά λείπουν κάποια δάχτυλα. Σε περισσότερες από 200 τοιχογραφίες σε κάθε χέρι λείπει τουλάχιστον ένα δάχτυλο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, λείπει μόνο ένα μέρος του δαχτύλου αλλά σε άλλες περιπτώσεις λείπουν αρκετά δάχτυλα. Στο παρελθόν, οι ερευνητές είχαν ερμηνεύσει αυτή την απουσία των δάχτυλων σε κάποια χέρια ως καλλιτεχνική άποψη των δημιουργών της ζωγραφικής των σπηλαίων ή σε πραγματικά ιατρικά προβλήματα των αρχαίων ανθρώπων, όπως τα κρυοπαγήματα.

Υπάρχουν εκατοντάδες τοιχογραφίες σε σπήλαια που δείχνουν τουλάχιστον ένα κομμένο δάχτυλο. [Credit: Patrick Aventurier/SIPA]

H φρικιαστική αλήθεια για τα ακρωτηριασμένα δάχτυλα

Ωστόσο οι επιστήμονες με επικεφαλής τον αρχαιολόγο καθηγητή Mark Collard του Πανεπιστημίου Simon Fraser του Βανκούβερ ανέφερε ότι η αλήθεια μπορεί να είναι πολύ πιο φρικιαστική. «Υπάρχουν αδιάσειστες ενδείξεις ότι σε αυτούς τους ανθρώπους μπορεί να ακρωτηριάστηκαν σκόπιμα τα δάχτυλά τους σε τελετουργίες που προορίζονταν για να πάρουν βοήθεια από υπερφυσικές οντότητες», είπε ο Collard.

Μάλιστα εξήγησε ότι αυτή η πρακτική δεν περιοριζόταν σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή μόνο σε μία τοποθεσία. «Πολλές κοινωνίες ενθαρρύνουν το κόψιμο των δαχτύλων σήμερα και το έχουν πράξει στην διάρκεια της ιστορίας», τόνισε ο αρχαιολόγος.

Ο Collard ανέφερε την φυλή Ντάνι από τα Χάιλαντς της Νέας Γουινέας. «Οι γυναίκες εκεί μερικές φορές κόβουν ένα ή περισσότερα δάχτυλα μετά το θάνατο αγαπημένων προσώπων, ανάμεσα τους γιους και κόρες. Πιστεύουμε ότι οι Ευρωπαίοι έκαναν το ίδιο πράγμα στην παλαιολιθική εποχή,. Αν και τα ακριβή συστήματα πεποιθήσεων που εμπλέκονταν (σ.σ. σε αυτή την πρακτική) μπορεί να ήταν διαφορετικά. Πιστεύουμε ότι αυτή είναι μια πρακτική που δεν ήταν απαραιτήτως ρουτίνα, αλλά έχει συμβεί σε διάφορες περιόδους στην ιστορία», σημείωσε ο Collard.

Παράλληλα ο Collard και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν για πρώτη φορά τη διατριβή τους για τον ακρωτηριασμό των δακτύλων πριν από μερικά χρόνια. Ωστόσο επικρίθηκαν από άλλους επιστήμονες, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ο ακρωτηριασμός των δακτύλων θα ήταν καταστροφικός για τους λαούς. Άνδρες και γυναίκες χωρίς πλήρως λειτουργικά χέρια δεν θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στις σκληρές συνθήκες που επικρατούσαν πριν από χιλιετίες.

Ορισμένες κοινωνίες συνεχίζουν να αυτοακρωτηριάζονται ως μια μορφή πολιτιστικής πρακτικής.

Τι βρέθηκε σε σπήλαια στην Ισπανία και την Γαλλία

Έκτοτε, ο Collard, σε συνεργασία με την διδακτορική φοιτήτρια, Brea McCauley, έχει συγκεντρώσει περισσότερα δεδομένα για να υποστηρίξει τη διατριβή του πάνω στην πρακτική του ακρωτηριασμού. Σε μια εργασία που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας, τόνισε ότι η τελευταία τους έρευνα παρείχε ακόμη πιο πειστικά στοιχεία πώς η αφαίρεση δαχτύλων γινόταν για να κατευνάσουν θεότητες.

Οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν σε σπήλαια στην Γαλλία και την Ισπανία χωρίζονται σε δύο είδη, σε στάμπες και σε στένσιλ. Στην πρώτη περίπτωση, ένα άτομο τοποθέτησε το χέρι του σε χρωστική ουσία και στη συνέχεια το πίεσε σε έναν τοίχο, δημιουργώντας ένα αποτύπωμα χεριού. Τα στένσιλ δημιουργήθηκαν τοποθετώντας ένα χέρι σε έναν τοίχο και στη συνέχεια ζωγραφίζοντας χρωστική ουσία πάνω του για να δημιουργηθεί μια σιλουέτα.

Τοιχογραφίες με χέρια που δεν είχαν κάποια δάχτυλα βρέθηκαν σε τέσσερις κύριες τοποθεσίες. Τα σπήλαια Maltravieso και Fuente del Trucho στην Ισπανία και τα σπήλαια Gargas και Cosquer στη Γαλλία. Τα σπήλαια Cosquer, κοντά στη Μασσαλία ανακαλύφθηκαν πιο αργά από τα υπόλοιπα, το 1985.

Η ομάδα έψαξε και σε άλλες κοινωνίες για στοιχεία ακρωτηριασμού δαχτύλων και εντόπισε περισσότερες από 100 περιπτώσεις όπου είχε εφαρμοστεί η πρακτική. «Αυτή η πρακτική επινοήθηκε σαφώς ανεξάρτητα πολλές φορές. Και σε αυτό συμμετείχαν κάποιες πρόσφατες κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, επομένως είναι απολύτως πιθανό οι ομάδες στο Gargas και στις άλλες σπηλιές να ασχολούνται με την πρακτική αυτή», τόνισε η ομάδα.

Δεν είναι μόνο οι προϊστορικοί Ευρωπαίοι

Τα παραδείγματα δεν περιορίζονται μόνο στην Ευρώπη. Τέσσερις τοποθεσίες στην Αφρική, τρεις στην Αυστραλία, εννέα στη Βόρεια Αμερική, πέντε στη Νότια Ασία και μία στη Νοτιοανατολική Ασία περιέχουν στοιχεία ακρωτηριασμού δακτύλου. «Αυτή η μορφή αυτοακρωτηριασμού έχει ασκηθεί από ομάδες από όλες τις κατοικημένες ηπείρους. Πιο συγκεκριμένα, εξακολουθεί να πραγματοποιείται σήμερα, όπως μπορούμε να δούμε στη συμπεριφορά ανθρώπων όπως οι Dani», υπογράμμισε ο Collard.

Ταυτόχρονα ο Collard επεσήμανε ότι υπάρχουν και άλλες τρομακτικές τελετουργίες που εξακολουθούν να πραγματοποιούνται στον Μαυρίκιο και σε άλλα μέρη. Για παράδειγμα το περπάτημα με τη φωτιά, το τρύπημα του προσώπου με σιδερένιες βέργες, το πέρασμα αγκίστρων στο δέρμα προκειμένου κάποιος να σέρνει βαριές αλυσίδες.

«Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να συνεργαστούν με άλλα μέλη της ομάδας αφού περάσουν από τέτοιες τελετουργίες. Ο ακρωτηριασμός των δακτύλων μπορεί απλώς να ήταν μια πιο ακραία εκδοχή αυτού του τύπου τελετουργίας», υπογράμμισε ο αρχαιολόγος.

Πηγή: Enikos