Βυθισμένα κανό 7.000 ετών αποκαλύπτουν πώς οι ναυτικοί της λίθινης εποχής διέσχισαν τη Μεσόγειο

Ανασκαφή του κανό 5. [Credit: J.F. Gibaja et al, PLoS ONE 2024] Οι ναυτικοί κατά τη διάρκεια της λίθινης εποχής μπορεί να χρησιμοποιούσαν έν...

Ανασκαφή του κανό 5. [Credit: J.F. Gibaja et al, PLoS ONE 2024]

Οι ναυτικοί κατά τη διάρκεια της λίθινης εποχής μπορεί να χρησιμοποιούσαν ένα είδος καταμαράν για να διασχίσουν την Μεσόγειο πριν από 7.000 χρόνια, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν έπειτα από την ανακάλυψη των πρώτων στοιχείων ναυσιπλοΐας στην Ευρώπη. Πέντε μεγάλα ξυλόγλυπτα κανό, σκαλισμένα από κορμούς δέντρων, βρέθηκαν βυθισμένα στην Ιταλία σε ένα χωριό της νεολιθικής περιόδου, το «La Marmotta», κοντά στη Ρώμη. Πρόκειται για ένα βυθισμένο χωριό κάτω από τη λίμνη Bracciano, κοντά στην Μεσόγειο Θάλασσα. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα κανό χρησιμοποιούνταν για ταξίδια μεγάλων αποστάσεων. Σε αντίθεση, δηλαδή, με τις βάρκες που βρέθηκαν στις Κάτω Χώρες, την Γαλλία και την Γερμανία, που χρονολογούνται ήδη πριν από 10.000 χρόνια και οι οποίες πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνταν για την πλοήγηση σε μικρές αποστάσεις και λίμνες.

Τα ξυλόγλυπτα κανό είχαν μήκος έως και 11 μέτρα και τρύπες σε σχήμα "Τ" που μπορεί να χρησιμοποιούνταν για τη στερέωση σχοινιών στα πανιά, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι ναυτικοί επιχειρούσαν πιο μακρινές διαδρομές με τα συγκεκριμένα σκάφη.

[Credit: J.F. Gibaja et al, PLoS ONE 2024]

Οι ειδικοί θεωρούν ότι οι βάρκες μπορεί ακόμη και να είχαν ενωθεί μεταξύ τους για να δημιουργήσουν ένα διπλό κύτος με τη μορφή καταμαράν, το οποίο μπορεί να παρείχε μεγαλύτερη ασφάλεια, σταθερότητα και χωρητικότητα για τη μεταφορά ανθρώπων, ζώων και αγαθών. Οι αρχαιολόγοι από το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας της Ισπανίας, στη Βαρκελώνη, δήλωσαν ότι τα κανό, σε συνδυασμό με την ύπαρξη κοντινών νησιών, αποτελούν "αδιάψευστη απόδειξη" ότι οι νεολιθικές κοινωνίες μπορούσαν να ταξιδεύουν μέσω της θάλασσας.

"Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, διότι όλα τα κανό που βρέθηκαν σε ευρωπαϊκές μεσολιθικές και νεολιθικές τοποθεσίες σχετίζονται με λίμνες και, επομένως, με την ιστιοπλοΐα σε αυτά τα νερά", έγραψαν οι συγγραφείς στο περιοδικό Plos One. "Η μελέτη αυτή αποκαλύπτει την εκπληκτική τεχνολογική πολυπλοκότητα των πρώιμων αγροτικών και κτηνοτροφικών κοινοτήτων, αναδεικνύοντας τις δεξιότητές τους στην κατασκευή πολύπλοκων σκαφών. Η La Marmotta αλλάζει την άποψή μας για αυτές τις πρώτες νεολιθικές αγροτικές ομάδες".

Οι δοκιμές έδειξαν ότι είναι δυνατόν να διανύσουν περίπου 30 ναυτικά μίλια την ημέρα με παρόμοια σκάφη, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι νεολιθικές κοινότητες θα μπορούσαν να καλύψουν μεγάλες αποστάσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα. Συνήθως οι ξύλινες βάρκες δεν... επιβιώνουν , αλλά τα συγκεκριμένα κανό  βρέθηκαν στο νερό όταν η «La Marmotta» πλημμύρισε από την λίμνη Bracciano, γεγονός που φαίνεται ότι ήταν η αιτία για να μην καταστραφούν.

Canoe Marmotta 1, Εκτίθεται στο Museo delle Civiltà στη Ρώμη.
[Credit: J.F. Gibaja et al, PLoS ONE 2024]

Canoe Marmotta 1, Εκτίθεται στο Museo delle Civiltà στη Ρώμη.
[Credit: J.F. Gibaja et al, PLoS ONE 2024]

Κατά τη νεολιθική εποχή, η λίμνη ήταν μικρότερη από ό,τι σήμερα και η ακτογραμμή της ήταν πιο μακριά από τον οικισμό La Marmotta, γεγονός που  σημαίνει ότι οι κάτοικοι έπλεαν με τις βάρκες τους κατά μήκος του κοντινού ποταμού Arrone. Μέχρι τώρα δεν υπήρχαν συγκεκριμένα στοιχεία για το πώς γινόταν η μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών.

Στο La Marmotta, οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης ενδείξεις ότι ο οψιδιανός (σ.σ. πέτρωμα που προέρχεται από ηφαιστειογενείς περιοχές νεαρής γεωλογικά ηλικίας), από τα κοντινά νησιά Lipari και Palmarola, χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή εργαλείων. Αυτό δείχνει ότι η πέτρα μεταφέρθηκε με πλωτά μέσα.

Οι ειδικοί δήλωσαν ότι τα πέντε κανό έδειξαν ότι τα χωριά στη La Marmotta πρέπει να είχαν εξειδικευμένους τεχνίτες που είχαν αναλάβει άλλες εργασίες εκτός από τη γεωργία ή τη συλλογή τροφής. Όπως ανέφεραν τα κανό αντιπροσώπευαν την γνώση, την εμπειρία και τις πρακτικές δεξιότητες που συσσωρεύονταν επί αιώνες και θα μπορούσαν να εξηγήσουν πώς η γεωργία εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα σε όλη τη Μεσόγειο και στη Βόρεια Ευρώπη.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

J.F. Gibaja et al. (2024). The first Neolithic boats in the Mediterranean: The settlement of La Marmotta (Anguillara Sabazia, Lazio, Italy). PLoS ONE 19 (3): e0299765; doi: 10.1371/journal.pone.0299765

Πηγή: LiFO, με πληροφορίες από The Telegraph, Archaeology News