Το μυστήριο με τη στήλη του Φαβιέρου: Από τον βανδαλισμό στη λήθη

Εννέα χρόνια μετά τον βανδαλισμό της μνημειακής στήλης που είναι αφιερωμένη στον φιλέλληνα Γάλλο στρατηγό Κάρολο Φαβιέρο (1782-1855), η βάση...

Εννέα χρόνια μετά τον βανδαλισμό της μνημειακής στήλης που είναι αφιερωμένη στον φιλέλληνα Γάλλο στρατηγό Κάρολο Φαβιέρο (1782-1855), η βάση του μνημείου παραμένει κενή και ενίοτε χρησιμοποιείται ως... τραπεζάκι για τους διαβάτες στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Η «Κ» αναζήτησε την τύχη του μνημείου.

Η Αθήνα δεν σταματάει να εκπλήσσει. Σε μια βόλτα στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, το βλέμμα μας στάθηκε σε ένα σημείο όπου δύο νέα κορίτσια απολάμβαναν τον καφέ τους στη σκιά της Ακρόπολης. Από μακριά το σημείο όπου είχαν αφήσει τις τσάντες και τα πλαστικά ποτήρια του καφέ έμοιαζε με τη βάση ενός μνημείου.

Και η εικόνα της βάσης ενός μνημείου που χρησιμεύει, έστω για λίγο, ως τραπεζάκι του καφέ δεν είναι ευχάριστη, ακόμη και για κάποιον που θεωρεί ότι η επαφή με την πολιτιστική μας κληρονομιά καλό είναι να εντάσσεται, με φυσικό τρόπο, στη ζωή της πόλης. Από κοντά διαπιστώσαμε ότι όντως επρόκειτο για τη βάση ενός γλυπτού. Ποιο ήταν όμως και πού βρίσκεται το μνημείο που επέτρεψε στα δύο κορίτσια να μετατρέψουν τη βάση του σε τραπεζάκι καφενείου;

Με αυτήν την αφορμή, ξεκινήσαμε μια μικρή έρευνα για να εντοπίσουμε την ταυτότητα του μυστηριώδους, αποκαθηλωμένου, έργου. Επειτα από δεκάδες τηλεφωνήματα, και ερωτήσεις στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, διαπιστώσαμε ότι στο κενό βάθρο, σχεδόν δίπλα στον προαύλιο χώρο του Ηρωδείου, έστεκε, μέχρι και τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου 2015, μια μαρμάρινη τριγωνική στήλη αφιερωμένη στη μνήμη των Γάλλων φιλελλήνων Καρόλου Φαβιέρου και Φραγκίσκου Ροβέρτου. Στην ταραγμένη περίοδο του 2015, κάποιοι βάνδαλοι έκριναν ότι έπρεπε να καταστρέψουν και να γκρεμίσουν τη στήλη.

Η θέση του μνημείου δεν είναι τυχαία, αφού από τα τόξα του Ωδείου, ο Γάλλος φιλέλληνας Κάρολος Φαβιέρος κατάφερε, τον Νοέμβριο του 1826, να εισέλθει στην Ακρόπολη διαπερνώντας, με μεγάλο κίνδυνο, τις οθωμανικές στρατιωτικές δυνάμεις που είχαν κυκλώσει τον Ιερό Βράχο και να προμηθεύσει με πολεμοφόδια (πυρίτιδα κ.ά.) τους πολιορκημένους Ελληνες που βρίσκονταν κλεισμένοι στην Ακρόπολη. Ο συμπατριώτης του Φραγκίσκος Ροβέρτος, ο οποίος λάμβανε μέρος στην ίδια αποστολή, στάθηκε άτυχος: τα πόδια του κόπηκαν από βλήμα πολυβόλου και κατακρεουργήθηκε από τα ξίφη και τα γιαταγάνια των Οθωμανών.

Στη μία πλευρά της βανδαλισμένης στήλης έχουν χαραχθεί τα λόγια «Τω, Φαβιέρω, προμάχω, της Ακροπόλεως, Η Ελλάς 1826-1926», ενώ στην άλλη πλευρά της αναγράφονται: «Εις τον ηρωικόν ταγματάρχην Φραγκ. Ροβέρτον και τους μετ’ αυτού θανόντας φιλέλληνας, η Ελλάς 1826-1926». Η φιλελληνική στήλη τοποθετήθηκε σε αυτό το σημείο στην επέτειο των 100 χρόνων από την ηρωική ανάβαση των φιλελλήνων στην Ακρόπολη.

Η στήλη σε φωτογραφία πριν από το 2015. Το μαρμάρινο τριγωνικό μνημείο είναι αφιερωμένο στη μνήμη των Γάλλων φιλελλήνων Καρόλου Φαβιέρου και Φραγκίσκου Ροβέρτου. Δεξιά, κενή όπως είναι σήμερα. [Credit: atenistas]

Δίπλα στον προαύλιο χώρο του Ηρωδείου ήταν τοποθετημένη η στήλη στη μνήμη των Γάλλων φιλελλήνων.

Το υπουργείο Πολιτισμού, σε ανακοίνωση που είχε εκδώσει εκείνη την περίοδο, αμέσως μετά τον βανδαλισμό, σημείωνε μεταξύ άλλων και τα εξής: «Η στήλη ήταν στερεωμένη σε λίθινη βάση επί ριπιδιόσχημης πλακόστρωτης εξέδρας, αμέσως δυτικά της πλατείας του Ηρωδείου, στην αρχή του ανηφορικού μονοπατιού προς την Ακρόπολη. Επιτόπου κλήθηκε η αστυνομία, η οποία πρόκειται να ασκήσει αυτεπάγγελτα μήνυση κατά παντός υπευθύνου. Αν και πρόκειται για μνημείο που δεν εμπίπτει στις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου, η αρμόδια εφορεία περισυνέλεξε τα κομμάτια της στήλης, προκειμένου να γίνουν εργασίες συγκόλλησης και συντήρησης». Η διατύπωση της τότε υπουργικής ανακοίνωσης προκαλεί ευλόγως το ερώτημα: Ποια άλλη εφορεία ή υπηρεσία θα μπορούσε να περισυλλέξει ένα βανδαλισμένο μνημείο σε τόσο κοντινή απόσταση από την Ακρόπολη, το οποίο, αν και σύγχρονο, συνδέεται άμεσα με την ιστορία του κορυφαίου ιστορικού μνημείου της χώρας;

Σε αποθήκη

Το μυστήριο, όμως, δεν τελείωσε εκεί, καθώς σήμερα, περίπου εννέα χρόνια μετά τον βανδαλισμό, η βάση του μνημείου παραμένει αδειανή. Σε σχετικό ερώτημα της «Κ», η Εφορεία Αρχαιοτήτων της πόλης των Αθηνών μάς πληροφορεί ότι η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει συγκολλήσει τα συντρίμμια της φιλελληνικής στήλης, η οποία φυλάσσεται στην αρχαιολογική αποθήκη της Βιβλιοθήκης Ανδριανού και «αντιμετωπίζεται πλέον ως ιστορικό αντικείμενο». Ωστόσο, το γλυπτό δεν θα επιστρέψει άμεσα στη θέση του. Τα συγκολλημένα τμήματά του χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία εκμαγείου, οπότε όταν θα ολοκληρωθεί η κατάλληλη επεξεργασία, ένα ακριβές αντίγραφο της στήλης θα επιστραφεί στην κενή βάση του φιλελληνικού μνημείου, που όπως φαίνεται από τη χρήση του έχει σβηστεί ήδη από τη συλλογική μνήμη.

Ο γρίφος της αποκαθήλωσης λύθηκε. Ο χρόνος που έχει περάσει, όμως, για την αποκατάσταση του βανδαλισμένου μνημείου και το γεγονός ότι στη θέση του θα τοποθετηθεί αντίγραφο, υπό τον φόβο μιας νέας επίθεσης, υποδηλώνουν την ενεργή, αντιφατική σχέση μας με το παρελθόν και ευρύτερα την αδυναμία μας να προστατεύσουμε σημαντικά μνημεία που είχαν την ατυχία να εμφανιστούν στον αθηναϊκό δημόσιο χώρο.

Πηγή: Γ. Καρουζάκης, Καθημερινή