Δερβένι, 15 Ιανουαρίου 1962: κατά τις εργασίες διαπλάτυνσης της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης-Καβάλας, ένας μηχανικός εκσκαφέας προσέκρουσε στα ...
Δερβένι, 15 Ιανουαρίου 1962: κατά τις εργασίες διαπλάτυνσης της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης-Καβάλας, ένας μηχανικός εκσκαφέας προσέκρουσε στα τοιχώματα κιβωτιόσχημου τάφου, «ασφυκτικά γεμάτου» με πολύτιμα κτερίσματα, όπως γράφει χαρακτηριστικά στη δημοσίευση ο αείμνηστος Πέτρος Θέμελης, ανασκαφέας του χώρου.
Στο κέντρο περίπου του τάφου -που είναι γνωστός με το συμβατικό όνομα «τάφος Α»- ανάμεσα σε πλήθος από χάλκινα, πήλινα, αλαβάστρινα και γυάλινα αγγεία, όπλα, στλεγγίδες και κοσμήματα, βρέθηκε πεσμένο το τεφροδόχο αγγείο, ένας μπρούντζινος κρατήρας με ελικοειδείς λαβές, ο οποίος περιείχε τα καμένα οστά του νεκρού μαζί με τμήματα από ένα χρυσό στεφάνι βελανιδιάς και από ένα δεύτερο, επίχρυσο στεφάνι. Ο τάφος στο Δερβένι, στην περιοχή που εκτείνεται το νεκροταφείο της αρχαίας Λητής, ανήκε σε άνδρα, του οποίου η ταφή υπολογίζεται ότι έγινε στα τέλη του 4ου ή στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Από την απαράμιλλη αφθονία, πολυτέλεια και υψηλή ποιότητα των κτερισμάτων, αλλά και την παρουσία οπλισμού, τεκμαίρεται ότι ο νεκρός ανήκε στη μακεδονική ανώτερη τάξη, και ήταν ίσως ένας εταίρος. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον νεκρό αυτού του τάφου ανήκε και ο περίφημος πάπυρος του Δερβενίου, ο οποίος βρέθηκε στα κατάλοιπα της πυράς που είχαν διασκορπιστεί πάνω από τον τάφο.
Το τεφροδόχο αγγείο, ο μετάλλινος ελικωτός κρατήρας με αρ. ευρ. Α 1 δηλαδή, είναι κατασκευασμένος από κράμα χαλκού με κασσίτερο, με χαρακτηριστική «χρυσαφένια» όψη (αποτέλεσμα της υψηλής περιεκτικότητας του κράματος σε κασσίτερο). Χείλος, λαβές και βάση κατασκευάστηκαν με χύτευση, ενώ το σώμα με χύτευση και σφυρηλάτηση. Έχει ωοειδές σώμα, ακόσμητο, ενώ, αντίθετα, διακόσμηση φέρουν το χείλος (ιωνικό κυμάτιο, αστράγαλο), η βάση (γλωσσωτό κόσμημα, αστράγαλο) και οι περίτεχνες λαβές (έλικες, ανθέμια) που απολήγουν στον ώμο του αγγείου σε κεφαλές κύκνων.
Μπρούντζινοι ελικωτοί κρατήρες απαντούν ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. Τα πολύτιμα αυτά σκεύη προορίζονταν για χρήση στο πλαίσιο επίσημων συμποσίων, ιδιωτικών ή δημόσιων, για την ανάμειξη του οίνου με νερό. Ο συγκεκριμένος κρατήρας χρονολογείται, με βάση την τυπολογία του, στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. Το γεγονός αυτό έχει διπλό ενδιαφέρον: πρώτον γιατί βρέθηκε σε τάφο που χρονολογείται περίπου 100 χρόνια μετά, που σημαίνει ότι το αγγείο ήταν σε χρήση για έναν αιώνα περίπου πριν καταλήξει να συνοδεύσει τον επιφανή νεκρό στον τάφο του, και δεύτερον, διότι μας δίνει μία εικόνα της μεταλλοτεχνίας στη Μακεδονία της κλασικής εποχής, πριν από τη μεγάλη ανάπτυξή της στα χρόνια μετά το πέρας της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολή.
Μπορείτε να δείτε από κοντά τον μπρούντζινο αυτόν κρατήρα στη μόνιμη έκθεση «Ο χρυσός των Μακεδόνων», προθήκη 53.
Δεν υπάρχουν σχόλια