Κάτω από μια ρωμανική εκκλησία στη Γαλλία οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια παλαιότερη από κάτω τάφους των Μεροβίγγιων και από κάτω ρωμαϊκές σαρκοφάγους

Ανασκαφές στο εσωτερικό της εκκλησίας της Ντιζόν, όπου βρέθηκαν σαρκοφάγοι Μεροβίγγειων και Ρωμαίων. [Credit: Christophe Fouquin / INRAP] Η ...

Ανασκαφές στο εσωτερικό της εκκλησίας της Ντιζόν, όπου βρέθηκαν σαρκοφάγοι Μεροβίγγειων και Ρωμαίων. [Credit: Christophe Fouquin / INRAP]

Η εκκλησία του Saint-Philibert βρίσκεται στην οδό Michelet, κοντά στον επιβλητικό καθεδρικό ναό Saint-Bénigne στη Ντιζόν της Γαλλίας, και δεν είναι απλώς ένας τόπος λατρείας αλλά και ένας σιωπηλός μάρτυρας αιώνων ιστορίας και αρχιτεκτονικής εξέλιξης. Το παρελθόν της, σημαδεμένο από ανθρώπινες παρεμβάσεις και φυσικές μεταμορφώσεις, αποκαλύπτει ίχνη εποχών που εκτείνονται από την Ύστερη Αρχαιότητα έως τη σύγχρονη περίοδο.

Παρά την ιστορική του σημασία, το Saint-Philibert δεν έχει γλιτώσει από τη φθορά. Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, η αποθήκευση αλατιού στις εγκαταστάσεις του προκάλεσε επιβλαβείς συνέπειες, κορεσμό του εδάφους με χλωριούχα άλατα που ανέβαιναν σιγά-σιγά μέσα από τις δομές.

Τη δεκαετία του 1970, η εγκατάσταση μιας θερμαινόμενης πλάκας σκυροδέματος επιδείνωσε το πρόβλημα, καθώς παγίδευσε το υπόλοιπο αλάτι στο έδαφος, εντείνοντας την επίδρασή του στις πέτρες και τους πυλώνες του κτηρίου. Παρόλο που η πλάκα κατεδαφίστηκε και εφαρμόστηκαν διάφορα μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος, οι ζημιές -όπως η ρηγμάτωση των λίθων- εξακολουθούν να υφίστανται, ανεβάζοντας το επίπεδο στις προσπάθειες συντήρησης.

Γενική εικόνα από μη επανδρωμένο αεροσκάφος της επιχείρησης που πραγματοποιήθηκε στην εκκλησία Saint-Philibert στη Ντιζόν.
[Credit: Christophe Fouquin / INRAP]

Το Saint-Philibert, που ιδρύθηκε στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα, ξεχωρίζει ως ένα εξαιρετικό παράδειγμα ρομανικής τέχνης στη Βουργουνδία. Με την πάροδο των αιώνων, ο σχεδιασμός του εξελίχθηκε με την προσθήκη αξιοσημείωτων αρχιτεκτονικών στοιχείων: μια στοά του 15ου αιώνα που τροποποιήθηκε τον 17ο αιώνα, ένα καμπαναριό που στεφανώνεται από ένα μεγαλοπρεπές καμπαναριό του 16ου αιώνα και πλευρικά παρεκκλήσια στη βόρεια πλευρά που χτίστηκαν τον 18ο αιώνα.

Το δάπεδο της εκκλησίας και ο περιβάλλων χώρος έχουν χρησιμεύσει ως τόπος τελικής ανάπαυσης για γενιές κατοίκων της Ντιζόν. Πρόσφατες ανασκαφές στον κυρίως ναό αποκάλυψαν ταφές σε ξύλινα φέρετρα, που χρονολογούνται μεταξύ του 14ου και του 18ου αιώνα, ευθυγραμμισμένες σε προσανατολισμό ανατολής-δύσης. Τα σώματα, κυρίως ενήλικες, θάφτηκαν απλά, τυλιγμένα σε σάβανα, και συνοδεύονταν από λίγα αφιερώματα, όπως νομίσματα και κομπολόγια.

Στο εγκάρσιο κλίτος ανακαλύφθηκε ένα αρχαίο οστεοφυλάκιο του 15ου ή 16ου αιώνα, όπου τα λείψανα των νεκρών αναδιοργανώθηκαν για να δημιουργηθεί χώρος για νέες ταφές. Πηγαίνοντας ακόμη πιο πίσω στο χρόνο, οι ανασκαφές εντόπισαν ταφές με πέτρινες πλάκες που χρονολογούνται από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα, συνδέοντας τον χώρο με μια πρώιμη χριστιανική κοινότητα που συνυπήρξε με την κατασκευή της σημερινής εκκλησίας.

Συνολική άποψη των τεσσάρων σαρκοφάγων που αποδίδονται στην Ύστερη Αρχαιότητα και βρίσκονται στην άκρη ενός τοίχου από βορρά προς νότο.
 [Credit: Clarisse Couderc / INRAP]

Πριν από την ανέγερση της σημερινής ρωμανικής εκκλησίας, ο χώρος φιλοξενούσε τουλάχιστον δύο παλαιότερες εκκλησιαστικές κατασκευές. Οι ανακαλύψεις που έγιναν το 1923 περιλάμβαναν μια αψίδα που αποδίδεται στον 11ο αιώνα, γύρω από την οποία βρέθηκαν τάφοι, υποδεικνύοντας την ύπαρξη ενός νεκροταφείου σύγχρονου με την εκκλησία αυτή.

Η πιο πρόσφατη ανακάλυψη, ωστόσο, είναι ακόμη πιο εκπληκτική. Κάτω από τα θεμέλια του 11ου αιώνα, βρέθηκαν τοίχοι χτισμένοι με opus spicatum -μια τεχνική τοιχοποιίας χαρακτηριστική του πρώιμου Μεσαίωνα-, γεγονός που υποδηλώνει την παρουσία μιας πρωτόγονης εκκλησίας, πιθανώς του 10ου αιώνα.

Επιπλέον, οι ανασκαφές έφεραν στο φως μια σειρά από σαρκοφάγους που χρονολογούνται από την Ύστερη Αρχαιότητα και τη Μεροβίγγεια περίοδο (6ος έως 8ος αιώνας). Αυτά τα λίθινα λείψανα τοποθετήθηκαν πάνω σε ακόμη παλαιότερα που ανήκουν στην ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Μία από αυτές ξεχωρίζει για το γλυπτό καπάκι της, μια σπανιότητα που υπογραμμίζει τη σημασία του χώρου ως κέντρου ταφής της ελίτ.

Λεπτομέρεια της διακόσμησης του καπακιού μιας από τις σαρκοφάγους της Ύστερης Αρχαιότητας. [Credit: Clarisse Couderc / INRAP]

Αυτές οι σαρκοφάγοι βρίσκονταν μέσα σε δομές που έχουν πλέον εξαφανιστεί, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο χώρος καταλαμβανόταν από θρησκευτικά ή ταφικά κτήρια που λειτουργούσαν κατά τη μετάβαση από την Αρχαιότητα στον Πρώιμο Μεσαίωνα.

Σήμερα, η εκκλησία του Saint-Philibert αντιμετωπίζει μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της ιστορικής κληρονομιάς της και του μετριασμού των δομικών ζημιών. Οι αρχαιολογικές και αναστηλωτικές προσπάθειες, με επικεφαλής το Εθνικό Ινστιτούτο Προληπτικών Αρχαιολογικών Ερευνών (Inrap), συνεχίζουν να αποκαλύπτουν θαμμένα μυστικά, ενώ παράλληλα προσπαθούν να προστατεύσουν ό,τι έχει απομείνει.

Ωστόσο, η επίμονη επίδραση του αλατιού και η ευθραυστότητα των λίθων εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τη διατήρηση του κτηρίου.

Πηγή: LBV Magazine