Ένα ηλιόλουστο, ζεστό πρωινό του Ιουνίου του 1969 ένας -άγνωστος σε εκείνη- άντρας πέρασε την πόρτα του γραφείου της προϊσταμένης της ΙΗ...
Ένα ηλιόλουστο, ζεστό πρωινό του Ιουνίου του 1969 ένας -άγνωστος σε εκείνη- άντρας πέρασε την πόρτα του γραφείου της προϊσταμένης της ΙΗ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Καβάλας, Χάιδως Κουκούλη-Χρυσανθάκη. Συστήθηκε ως Γιώργος Ντουμπαρατζής και της έδειξε μερικά θραύσματα αγγείων που είχε σε ένα σακουλάκι. «Τα βρήκα σε μια σπηλιά στην παραλία της Σκάλας Μαριών στη Θάσο. Σας ενδιαφέρουν;».
«Έμεινα άναυδη. Ήταν κομμάτια από χειροποίητα αγγεία με επιφάνεια στιλβωμένη ή αδρή. Ορισμένα είχαν και διακόσμηση, αυλακωτή ή χαρακτή! Ήταν σαφώς προϊστορικής περιόδου, εύρημα πρωτοφανές ως τότε στη Θάσο. Δείγματα κατοίκησης του νησιού στην προϊστορική περίοδο δεν είχαν εντοπιστεί και αποτελούσαν μόνιμο ζητούμενο της αρχαιολογικής έρευνας», λέει η κ. Κουκούλη-Χρυσανθάκη.
Ο Ντουμπαρατζής οδήγησε τους αρχαιολόγους στο σημείο όπου βρήκε τα θραύσματα και συνέβαλε στην αποκάλυψη του σπηλαίου στη Σκάλα Μαριών, το εσωτερικό του οποίου φανέρωσε τα κατάλοιπα έργων ανθρώπων της 5ης π.Χ. χιλιετίας, μεταξύ αυτών θραύσματα αγγείων, οστά ζώων, λίθινα και οστέινα εργαλεία, ένα πολιτιστικό σύνολο που είχε μείνει στο σκοτάδι για 4.500 χρόνια.
Σχεδόν έναν μήνα μετά, τον Ιούλιο του 1969, η κ. Κουκούλη-Χρυσανθάκη κλήθηκε στο Αστυνομικό Τμήμα στα Λιμενάρια Θάσου για να δει και να εκτιμήσει κάποια θραύσματα αγγείων που είχαν κατασχεθεί ως αντικείμενα λαθρανασκαφής. Ήταν κι αυτά προϊστορικών χρόνων, αλλά πολύ νεότερα από του σπηλαίου στη Σκάλα Μαριών, καθώς χρονολογούνταν στη 2η π.Χ. χιλιετία, στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Με υπόδειξη του τότε φύλακα αρχαιοτήτων Νότιας Θάσου, Βασίλη Οικονόμου, οι αρχαιολόγοι οδηγήθηκαν σε μια νέα θέση, την «Κεντριά» στη βορειοδυτική πλευρά της κορυφής Καστρί στον Θεολόγο. Στην πολύχρονη ανασκαφή από το 1969 ως το 1980 διαπιστώθηκε η κατοίκηση της κορυφής Καστρί στη Νεότερη Νεολιθική και μετά από μια μακρόχρονη περίοδο εγκατάλειψης η επανακατοίκηση στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού και στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου.
«Η ανασκαφή στο Καστρί παραμένει για μένα εμβληματική, όχι μόνο ως πρώτη προσωπική μου προσέγγιση στη συστηματική αρχαιολογική έρευνα της προϊστορικής Θάσου, αλλά και ως ερευνητικό πεδίο του τέλους της προϊστορικής περιόδου στo νησί. Το στρώμα καταστροφής και εγκατάλειψης του κεντρικού οικισμού στην κορυφή «Καστρί» συμπίπτει χρονικά με την άφιξη των Παρίων αποίκων στη Θάσο και αποτελεί τον πρώτο ασφαλή συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη Θάσο των Προϊστορικών και των Ιστορικών Χρόνων, αλλά και ανάμεσα στους Θράκες, που κατά τη φιλολογική παράδοση κατοικούσαν στο νησί, και στους Πάριους αποίκους που στις αρχές του 7ου π.Χ. αιώνα -μαζί με φτωχολογιά από όλη την Ελλάδα- έφτασαν θαλασσοδαρμένοι στη Θάσο, για να κτίσουν κατά την επιταγήν του δελφικού χρησμού "το εὐδείελον ἂστυ τους"», γράφει η κ. Κουκούλη-Χρυσανθάκη.
Η σπουδαία αρχαιολόγος έχει ταυτιστεί με ανασκαφές σε όλη την ανατολική Μακεδονία και το όνομά της συνδέθηκε με το Ντικιλί Τας, σε μικρή απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, που αποτελεί τον παλαιότερο νεολιθικό οικισμό σε όλη την ανατολική Μακεδονία και Θράκη και έναν από τους σημαντικότερους των Βαλκανίων.
Η Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη είναι μεταξύ των 28 αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, ιστορικών, συντηρητών, που γράφουν για τη δική τους Θάσο, ένα βιβλίο αφιερωμένο στη μνήμη του Βασίλη Βασιλικού, ο οποίος ωστόσο δεν πρόλαβε να το δει τυπωμένο.
«Μαζευτήκαμε η παρέα του 1976, μέλη των ανασκαφών τότε στο Καστρί στον Θεολόγο και σχεδόν μισό αιώνα μετά γράφουμε για το πώς εκείνο το καλοκαίρι σφράγισε τη ζωή μας και δημιούργησε μια φιλία, η οποία άντεξε στον χρόνο. Γράφουμε για τις ανασκαφές, αλλά και τη ζωή στο χωριό, για το πώς η Θάσος εντάχθηκε στη ζωή μας και έμεινε», λέει στη Voria, η αρχιτέκτονας, Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα, που υπηρέτησε στην αρχαιολογική υπηρεσία της Καβάλας και κατάγεται από τη Θάσο. Η κ. Αγγελούδη-Ζαρκάδα είναι η μία εκ των τριών επιμελητών του βιβλίου «Η δική μου Θάσος», οι άλλοι δύο είναι ο καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Adelphi στη Νέα Υόρκη, Αναγνώστης Αγελαράκης και ο αρχαιολόγος, Στρατής Παπαδόπουλος που εργάστηκε για χρόνια στο νησί.
Η πρώτη συζήτηση μεταξύ κάποιων μελών εκείνης της παρέας έγινε το 2018 κι από τότε άρχισαν να συγκεντρώνουν κείμενα. Στην πορεία έβρισκαν και άλλους, πρόθυμους να θυμηθούν πώς έζησαν στη Θάσο το καλοκαίρι. «Στις δικές μας αναμνήσεις προστέθηκαν και εκείνες ανθρώπων νεότερων που τα επόμενα χρόνια εργάστηκαν σε ανασκαφές στο νησί ή στα Αρχαιολογικά Μουσεία της Καβάλας και της Θάσου. Όλα τα κείμενα έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, αποπνέουν την αγάπη και το δέσιμο των συγγραφέων με τη Θάσο», μας λέει η κ. Αγγελούδη-Ζαρκάδα.
Ανάμεσά τους και δύο ξένοι που εργάστηκαν στη Θάσο και την αγάπησαν και πλέον είναι η δεύτερη πατρίδα τους. Ο Σλοβένος αρχιτέκτονας-μηχανικός, Tony Kozelj, μέλος της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, εργάστηκε για χρόνια στο νησί και πλέον ζει μόνιμα σε αυτό, νιώθοντας ένα με τον ντόπιο πληθυσμό, όπως και ο Γάλλος καθηγητής, Arthur Muller, που συμμετέχει ακόμη στις ανασκαφές και το κείμενό του αποτελεί έναν ύμνο στη Θάσο και τους ανθρώπους της.
Το 300 σελίδων βιβλίο, που διαβάζεται ως λογοτεχνικό ανάγνωσμα και προσφέρει ένα πανόραμα της ιστορίας, της λαογραφίας, των ηθών και των εθίμων της Θάσου πριν από σχεδόν μισό αιώνα, εκδόθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου, στο πλαίσιο του επετειακού εορτασμού των 100 χρόνων της. Τα κείμενα συνοδεύουν φωτογραφίες που έδωσαν οι 28 συγγραφείς, ενώ αρκετές προέρχονται από δύο μεγάλες συλλογές, του αείμνηστου Θασίτη φωτογράφου, Δημήτρη Παπανθίμου και του εμβληματικού Λαρισαίου, Τάκη Τλούπα. Αμφότεροι αποτύπωσαν με τον φωτογραφικό τους φακό μοναδικές στιγμές από την καθημερινή ζωή των κατοίκων του νησιού τις δεκαετίες του 1950 και του 1970.
Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Voria
Δεν υπάρχουν σχόλια