Πώς η έκρηξη του Βεζούβιου μετέτρεψε τον εγκέφαλο ενός άνδρα σε γυαλί

Το υαλώδες υλικό βρέθηκε μέσα στο κρανίο του άνδρα στο Ηράκλειο. Οι ερευνητές δηλώνουν ότι δημιουργήθηκε από ένα υπέρθερμο σύννεφο τέφρας απ...

Αρχαίο Δίον: Μια πόλη με έντονη οικοδομική δραστηριότητα

Αποκάλυψη στη Βέροια: Στο φως τάφος παιδιού που θάφτηκε μαζί με τα παιχνίδια του

Το υαλώδες υλικό βρέθηκε μέσα στο κρανίο του άνδρα στο Ηράκλειο. Οι ερευνητές δηλώνουν ότι δημιουργήθηκε από ένα υπέρθερμο σύννεφο τέφρας από τον Βεζούβιο που προηγήθηκε των πυροκλαστικών ροών του. [Credit: Pier Paolo Petrone]

H ακραία θέρμανση και η απότομη ψύξη μετέτρεψαν τον εγκέφαλο ενός θύματος σε γυαλί που μοιάζει με οψιδιανό.

Ξαπλωμένος στο κρεβάτι του, ο νεαρός άνδρας δεν είχε περιθώριο αντίδρασης όταν ένα υπέρθερμο σύννεφο ηφαιστειακών αερίων τον σκότωσε ακαριαία και μετέτρεψε τον εγκέφαλό του σε μια μάζα από μαύρο γυαλί. Είναι η μοναδική γνωστή περίπτωση του παράξενου φαινομένου, για το οποίο μια νέα μελέτη προσφέρει τη μόνη μέχρι στιγμής εξήγηση.

Ο άνδρας ήταν ένα από τα θύματα του Ερκολάνο, της ρωμαϊκής πόλης που καταστράφηκε μαζί με την Πομπηία στην έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.

Ο άνδρας βρέθηκε ξαπλωμένος μπρούμυτα πάνω σε ένα απανθρακωμένο κρεβάτι. [Credit: Pier Paolo Petrone]

Ξαπλωμένος μπρούμυτα, απανθρακώθηκε σχεδόν τελείως, με εξαίρεση τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό που μετατράπηκαν σε κάτι που μοιάζει με οψιδιανό λίθο, ένα είδος ηφαιστειακής υάλου.

Στη γεωλογία, γυαλί θεωρούνται τα άμορφα, μη κρυσταλλικά υλικά, το οποία συνήθως σχηματίζονται από την απότομη ψύξη λιωμένων ορυκτών.

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Scientific Reports, η υλοποίηση προκλήθηκε από την απότομη πτώση της θερμοκρασίας έπειτα από ένα κύμα θέρμανσης που πρέπει να ξεπερνούσε τους 510 βαθμούς Κελσίου.

Οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα του γυαλιού, στα οποία προηγούμενες μελέτες είχαν ανιχνεύσει πρωτεΐνες και λιπαρά οξέα.

«Η ύαλος που σχηματίστηκε από αυτή τη διαδικασία επέτρεψε τη διατήρηση του βιολογικού υλικού του εγκεφάλου και των μικροσκοπικών δομών τους» δήλωσε ο εγκληματολόγος Πιέρ Πάολο Πετρόνε του Πανεπιστημίου της Νάπολης «Φεντερίκο Β’», μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Το μόνο άλλο είδος οργανικού γυαλιού για το οποίο έχουμε ενδείξεις είναι αυτό που παράγεται από κάποιες περιπτώσεις υαλοποίησης του ξύλου, σποραδικές περιπτώσεις που γνωρίζουμε από το Ερκολάνο και την Πομπηία. Σε καμία άλλη περίπτωση στον κόσμο δεν έχουμε υαλοποιημένα λείψανα ανθρώπων ή ζώων» πρόσθεσε ο Πετρόνε.

Ο άνδρας με τον γυάλινο εγκέφαλο ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1960 σε ένα κτήριο γνωστό ως «Κολέγιο των Augustales», αφιερωμένο στον αυτοκράτορα Αύγουστο που είχε πεθάνει το 14 μ.Χ. Αναγνωρίστηκε ως άτομο νεαρής ηλικίας, πιθανώς επιστάτης του Κολεγίου.

Το υαλώδες υλικό στο κρανίο του ανακαλύφθηκε μόλις το 2020 και ανέτρεψε την εικόνα για το χρονικό της καταστροφής. Μέχρι τότε, οι ιστορικοί πίστευαν ότι τα θύματα του Ερκολάνο είχαν την ίδια τύχη με τους κατοίκους της Πομπηίας, οι οποίοι θάφτηκαν από «πυροκλαστικά κύματα», βαριά σύννεφα αερίου και τέφρας που κατέβηκαν με ταχύτητα από τις πλαγιές του Βεζούβιου και κάλυψαν την πόλη.

Το Ερκολάνο καταστράφηκε μαζί με την Πομπηία το 79 μ.Χ.
[Credit: Jerónimo Roure Pérez / Wikimedia Commons]

Ωστόσο ο σχηματισμός υάλου μαρτυρά ότι η θερμοκρασία έπεσε απότομα έπειτα από ένα αρχικό καυτό κύμα, κάτι που σημαίνει ότι τα θύματα σκοτώθηκαν από ένα κύμα καυτών αερίων και δεν καλύφθηκαν αμέσως από τέφρα.

Πρέπει να είχαν περάσει τουλάχιστον αρκετές ώρες μετά τον θάνατο του άνδρα και χιλιάδων άλλων κατοίκων όταν έφτασαν τα πυροκλαστικά κύματα που έθαψαν την πόλη σε βάθος αρκετών μέτρων.

«Όπως μαρτυρούν οι στάσεις των θυμάτων, ο επιστάτης του κολεγίου σκοτώθηκε αμέσως» είπε ο Πετρόνε. «Όλες οι ενδείξεις για τα θύματα του Ερκολάνο συμφωνούν ότι σκοτώθηκαν ακαριαία, πριν προλάβουν να το αντιληφθούν και χωρίς να υποφέρουν».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Giordano, G., Pensa, A., Vona, A. et al. Unique formation of organic glass from a human brain in the Vesuvius eruption of 79 CE. Sci Rep 15, 5955 (2025). https://doi.org/10.1038/s41598-025-88894-5

Πηγή: in.gr