Τα «ψαχτήρια» γύρω από τον Τύμβο Καστά

Η δράση των συλληφθέντων για αρχαιοκαπηλία και οι ισχυρισμοί τους. Στις 13 Μαρτίου οι Αρχές συνέλαβαν 23 άτομα με δράση στη Βόρεια Ελλάδα. Ο...

Παρθενώνας: Πώς διαλύθηκε αυτή η μετόπη δύο φορές

Αναστήλωση του Ναού του Διός στην αρχαία Εύρωμο

Η δράση των συλληφθέντων για αρχαιοκαπηλία και οι ισχυρισμοί τους. Στις 13 Μαρτίου οι Αρχές συνέλαβαν 23 άτομα με δράση στη Βόρεια Ελλάδα. Ορισμένοι εξ αυτών υποστηρίζουν ότι αναζητούσαν λίρες.

Επρεπε να βιαστούν. Σε λίγες ημέρες θα τελείωνε η κυνηγετική περίοδος του λαγού και θα έχαναν κάθε κάλυψη. Το σχέδιο των δύο ανδρών, όπως καταγράφηκε στις αρχές Ιανουαρίου από την αστυνομική παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνομιλιών τους, φέρεται να είχε ως εξής: θα έπαιρναν τα όπλα τους και τα λαγωνικά τους, θα ξανοίγονταν στην ευρύτερη περιοχή του Τύμβου Καστά και υπό το πρόσχημα του κυνηγιού θα «χτένιζαν» τη γη για νομίσματα ή άλλες αρχαιότητες. «Είναι ωραίο μέρος, σοβαρό, δεν είναι της πλάκας», ακούγεται να λέει ένας εξ αυτών για την Αμφίπολη.

Λίγες ημέρες αργότερα ανήρτησε στο Διαδίκτυο φωτογραφίες από κυνήγι. Πάνω στο καπό του αγροτικού φαίνεται ακουμπισμένο το θήραμα, ένας νεκρός λαγός, πλάι σε μια καραμπίνα. Οι αστυνομικοί εκτιμούν ότι τα άλλα άτομα που είχαν βρεθεί μαζί του τότε δεν γνώριζαν τις προθέσεις του για κατόπτευση της περιοχής, προς πιθανή αναζήτηση και άλλης «λείας».

Από τον περασμένο Νοέμβριο, αστυνομικοί της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος Βορείου Ελλάδος παρακολουθούσαν τα τηλέφωνα και τις κινήσεις δεκάδων προσώπων, ερευνώντας τη δράση κυκλωμάτων αρχαιοκαπηλίας. Στις 13 Μαρτίου συνέλαβαν 23 άτομα. Οι περισσότεροι κατάγονται από χωριά των Σερρών. Ενας εργάζεται στην τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων ως νυχτοφύλακας, άλλος είναι κτηνίατρος και άλλος ξυλουργός στο επάγγελμα. Σύμφωνα με τη δικογραφία φέρεται να δρούσαν σε τρεις διακριτές εγκληματικές ομάδες. Κατασχέθηκαν, μεταξύ άλλων, χιλιάδες νομίσματα, ανιχνευτές μετάλλων, καθώς και δύο μονόλιμπρα εκρηκτικής ύλης ΤΝΤ. Οι συνομιλίες που κατέγραψαν οι αστυνομικοί γέμισαν 57 DVD και συντάχθηκαν πάνω από 400 εκθέσεις απομαγνητοφώνησης. Μετά τις απολογίες τους οι συλληφθέντες αφέθηκαν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους. Η γραμμή τους ήταν εν πολλοίς κοινή: αρνούνται την ιδιότητα του αρχαιοκαπήλου, αλλά ορισμένοι μοιάζει να αποδέχονται αυτήν του «χρυσοθήρα».

[Credit: INTIME NEWS]

Η αστυνομική έρευνα αρχικά εστίασε σε τρία πρόσωπα. Τα δύο είχαν ποινικό παρελθόν. Ο ένας είχε προσπαθήσει το 2023 να στείλει μέσω μεταφορικής εταιρείας στη Θεσσαλονίκη ένα δέμα σε εικονικό παραλήπτη στη Γερμανία, μέσα στο οποίο περιέχονταν 180 αρχαία νομίσματα κρυμμένα σε δοχείο με ελαιόλαδο. Ο άλλος το ίδιο έτος συνελήφθη στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» προτού ταξιδέψει για Γερμανία, καθώς είχε κρύψει στην τσόχα του μπουφάν του και σε τσάντα αρχαία νομίσματα.

Σύμφωνα με την αστυνομική έρευνα, οι ομάδες που εξαρθρώθηκαν τώρα εστίαζαν σε μέρη που παρουσίαζαν μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον στους Δήμους Αμφίπολης, Βισαλτίας, Νέας Ζίχνης και αλλού. Φέρεται να αντλούσαν πληροφορίες από ντόπιους, αγρότες και κυνηγούς, ενώ στη μια ομάδα κομβικός ρόλος αποδίδεται στον υπάλληλο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών. Κατά τους αστυνομικούς, εκείνος φέρεται να κινούσε τα νήματα. «Πήγες πουθενά για ψαχτούρα;» ρωτούσε έναν συγκατηγορούμενό του σε τηλεφωνική συνομιλία τους που καταγράφηκε. Την περασμένη Τετάρτη ανακοινώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού ότι ο νυχτοφύλακας τέθηκε σε αναστολή καθηκόντων.

Σε τηλεφωνική συνομιλία άλλων κατηγορουμένων, που περιλαμβάνεται στη δικογραφία, ένας άνδρας λέει ότι εντόπισε σε χωράφια ιδιοκτησίας του «κάτι κεραμιδούδια», για να λάβει την απάντηση ότι εκεί υπάρχουν πολλά «βυζαντινά, αλεξανδρινά, ρωμαϊκά, αλλά και μνήματα». Τον περασμένο Φεβρουάριο ένας εκ των εμπλεκομένων έλεγε στο τηλέφωνο ότι είχε βγει για «αρχαιολογικές περιπλανήσεις» μαζί με ακόμη έναν άνδρα, ο οποίος έπαιρνε το βάπτισμα του πυρός. Οι δυο τους φέρεται να εντόπισαν κάποιον τάφο. «Στο γκρέμι, μετά το μαντρί, φαίνεται ένας σκελετός», περιγράφεται σε εκείνη την τηλεφωνική συνομιλία. «Το κεφάλι και η ραχοκοκαλιά φαίνεται φάτσα κάρτα». Σύμφωνα με τη δικογραφία, σε κάποιες συνομιλίες οι εμπλεκόμενοι αναφέρονταν σε «τούμπα» και «τουμπάκι», λέξεις που παραπέμπουν σε τύμβους τους οποίους στόχευαν για λαθρανασκαφές. Μεταξύ άλλων συζητούσαν να προμηθευτούν θερμικά κιάλια για να βλέπουν εάν κάποιος παρακολουθεί τις κινήσεις τους μέσα στη νύχτα.

Κατά τη μεγάλη επιχείρηση των Αρχών κατασχέθηκαν χιλιάδες νομίσματα και αντικείμενα (μέρος τους, στη φωτογραφία πάνω). Εκτός των άλλων βρέθηκαν εργαλεία και ανιχνευτές μετάλλων, αλλά και δύο μονόλιμπρα εκρηκτικής ύλης TNT (κάτω). Σύμφωνα με την αστυνομική έρευνα, οι ομάδες που εξαρθρώθηκαν επικεντρώνονταν σε μέρη που παρουσίαζαν μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων στους Δήμους Αμφίπολης, Βισαλτίας και Νέας Ζίχνης.
[Credit: INTIME NEWS]

Στα χνάρια της Ιφιγένειας

Προανακριτικά ένας εκ των κατηγορουμένων υποστήριξε ότι χρησιμοποιούσε τους ανιχνευτές μόνο για να αναζητήσει τον θησαυρό που είχε θάψει στην αυλή η γιαγιά του από τη Μικρά Ασία. «Δεν είμαι αρχαιοκάπηλος», ισχυρίστηκε. Αλλος συλληφθείς κατέθεσε ότι από το 2020 ασχολείται με ανασκαφές για ανεύρεση λιρών. «Εχω βρει αντικείμενα που μπορεί να έχουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αλλά από αμέλεια τα κράτησα», υποστήριξε.

Το «πάθος»

Σε αντίστοιχες περιοχές της Μακεδονίας δραστηριοποιήθηκε προ πολλών ετών και ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος, ο οποίος πρωτοδίκως είχε καταδικαστεί σε 22 έτη φυλάκισης ως εγκέφαλος κυκλώματος αρχαιοκαπήλων και πλέον έχει αποβιώσει. Εν αναμονή της δευτεροβάθμιας δίκης του, η «Κ» τον είχε συναντήσει το 2014 για μια συνέντευξη στις φυλακές Νιγρίτας Σερρών. «Κανονικά έπρεπε να δικαστώ για πλημμέλημα. Αν σκότωνα δεν θα έτρωγα 22 χρόνια», έλεγε. Και εκείνος δεν δεχόταν τον τίτλο του αρχαιοκαπήλου· θεωρούσε ότι τα χάλκινα νομίσματα δεν ήταν «μνημεία» και υποστήριζε ότι δρούσε καθοδηγούμενος από το «πάθος» του. «Είχα ψώνιο, κυρίως για το αρχαίο νόμισμα», έλεγε.

[Credit: INTIME NEWS/ ΥΠΕΘΑ/ ΔΝΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ]

Ο Αλέξανδρος Κοχλιαρίδης, παλιός αρχιφύλακας του αρχαιολογικού χώρου στην Αμφίπολη, σημειώνει ότι αρκετοί από όσους διαχρονικά κατηγορούνταν για αρχαιοκαπηλία στην ευρύτερη περιοχή ισχυρίζονταν πως ήταν «κυνηγοί θησαυρού». Ελεγαν ότι αναζητούσαν λίρες, όχι αρχαιότητες. Ο ίδιος επί χρόνια προσπαθούσε να σταματήσει τη λεηλασία της γης. Επιχειρούσε να πείσει τους ντόπιους να παραδίδουν στην αρχαιολογική υπηρεσία και όχι στις σπείρες τα αρχαία που ξέθαβαν από τα χωράφια τους και διεκδίκησε να τους αποδίδονται από το Δημόσιο εύρετρα για τις ανακαλύψεις τους.

«Υπάρχουν οικογένειες στην Αμφίπολη και στα γύρω χωριά που ενώ είχαν χωράφια στον αρχαιολογικό χώρο δεν άπλωσαν ούτε χέρι ούτε γκασμά», επισημαίνει τώρα στην «Κ», επιχειρώντας να αποτινάξει τη ρετσινιά της τυμβωρυχίας από τον ντόπιο πληθυσμό.

Ανακαλεί στη μνήμη του και ένα σχετικό συμβάν, προ δεκαετιών, όταν γέμισε το χωριό με διαφημιστικά φυλλάδια για ανιχνευτές μετάλλων. «Τα ρίξανε στους δρόμους σαν το χιόνι», λέει. «Είπα τότε στους αρχαιολόγους ότι από εδώ και πέρα θα ψάχνετε για νομίσματα και δεν θα υπάρχει τίποτα. Κάπως έτσι ξεκίνησε η αρπαγή».

Πηγή: Γ. Παπαδόπουλος, Καθημερινή