Ρώμη, Κοπεγχάγη, Αθήνα, Τατόι. Πολυταξιδεμένος, μνημειακός – αφού το ύψος του φτάνει τα 4 μ. – φορτωμένος με συμβολισμούς και συνδεδεμένος μ...
Ρώμη, Κοπεγχάγη, Αθήνα, Τατόι.
Πολυταξιδεμένος, μνημειακός – αφού το ύψος του φτάνει τα 4 μ. – φορτωμένος με συμβολισμούς και συνδεδεμένος με σημαντικά κεφάλαια της νεότερης ελληνικής Ιστορίας και της ευρωπαϊκής Ιστορίας της Τέχνης.
Είναι ο «Προμηθεύς Λυόμενος»: το σημαντικότερο έργο του εθνικού ζωγράφου της Δανίας, Καρλ Μπλοχ, και η πρώτη παραγγελία του νεαρού βασιλιά Γεωργίου Α’, η οποία έγινε με την ευκαιρία της ενθρόνισής του, το 1863.
Το σπουδαίο αυτό έργο, που θεωρούνταν χαμένο για 80 χρόνια, με κάποιους να υποστηρίζουν ότι κατέληξε στο βυθό της θάλασσας όταν ναυάγησε το πλοίο που τον μετέφερε, κι άλλους να εκτιμούν πως είχε μετατραπεί σε έναν σωρό από στάχτη, έκανε τις προηγούμενες ημέρες ένα ακόμη ταξίδι: στη Χίο – στο Μουσείο Μαστίχας Χίου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Πειραιώς – έως ότου εγκατασταθεί μόνιμα στην πρώτη αίθουσα του ανακτόρου του Τατοΐου, απέναντι από τα πορτρέτα του Γεωργίου Α’ και της συζύγου του, Όλγας.
Πώς ταξίδεψε ο εντυπωσιακός πίνακας που απεικονίζει τον Προμηθέα να απελευθερώνεται από τα δεσμά που του είχε επιβάλει ο Δίας, ενώ ο Ηρακλής έχει μόλις σκοτώσει τον αετό που, σύμφωνα με τον μύθο, κατέτρωγε καθημερινά το συκώτι του Τιτάνα;
«Ακτοπλοϊκώς», λέει στα «ΝΕΑ» ο προϊστάμενος υπηρεσίας μουσείων του ΠΙΟΠ Ανδρέας Λαπούρτας.
Τοποθετήθηκε σε ειδικό ξύλινο κύλινδρο
«Εν συνεχεία, σε ειδικό ξυλοκιβώτιο υπό το άγρυπνο βλέμμα και τη φροντίδα των ανθρώπων της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και, συνοδεία αστυνομικής δύναμης, επιβιβάστηκε στο πλοίο με προορισμό τη Χίο για να εκτεθεί».
Όταν το αλληγορικό έργο της περιόδου του Ρομαντισμού, που χαρακτηρίζεται από την υποβλητική σύνθεση και τις δραματικές αντιθέσεις φωτός και σκιάς, έφτασε στον χώρο περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Μαστίχας Χίου, ξεδιπλώθηκε προσεκτικά και τοποθετήθηκε σε ειδικό πλαίσιο, φτιαγμένο ειδικά για την ανάρτησή του, από αλουμίνιο.
Το πλαίσιο αυτό, που συναρμολογήθηκε επιτόπου, είχε κατασκευαστεί κατά την παρουσίαση του έργου το 2023 στην Εθνική Πινακοθήκη της Δανίας, στο πλαίσιο αναδρομικής έκθεσης του Καρλ Μπλοχ.
Η ιστορία του πίνακα μοιάζει μυθιστορηματική
Ο 17χρονος, γεννημένος στη Δανία, βασιλιάς Γεώργιος Α’ της Ελλάδας παραγγέλνει το εν λόγω έργο στον κορυφαίο ζωγράφο της πατρίδας του, ο οποίος ζούσε στη Ρώμη, το 1864. Η ελαιογραφία, όμως, πριν παραδοθεί στην Ελλάδα, κάνει το ντεμπούτο της στην Κοπεγχάγη και γνωρίζει τεράστια επιτυχία.
Διότι μπορεί ο Γεώργιος Α’ να επέλεξε τον μυθικό Προμηθέα που σπάει τα δεσμά του ως κύριο θέμα του έργου, ως μια συμβολική προσέγγιση της απελευθέρωσης του ελληνικού λαού από τον τουρκικό ζυγό.
Οι Δανοί, ωστόσο, είδαν στον αετό το σύμβολο που υπάρχει στο έμβλημα των αντιπάλων τους Πρώσων – από τους οποίους είχαν ηττηθεί στον πόλεμο του 1864.
Και καθώς στον πίνακα απεικονιζόταν πληγωμένος, «διάβασαν» την απελευθέρωση του Τιτάνα ως αλληγορία της αντίστασης και της γενναιότητας της δανέζικης ψυχής.
Στη συνέχεια, ο πίνακας ταξίδεψε στην Ελλάδα και τοποθετήθηκε, όπως πιστεύεται, στο μεγάλο κλιμακοστάσιο του Βασιλικού Ανακτόρου των Αθηνών – το σημερινό μέγαρο της Βουλής – ενώ ταξίδεψε δύο ακόμη φορές στη Δανία, το 1910 και το 1932, στο Βασιλικό Ανάκτορο της Κοπεγχάγης, οπότε και χάνονται τα ίχνη του.
Μοναδική αναφορά στην ύπαρξή του γίνεται σε μια καταγραφή αντικειμένων από το Τατόι το 1973
Το 2012 εντοπίστηκε χωρίς τελάρο και τυλιγμένος σε ένα ρολό 3,5 μ., ενώ ήταν γνωστός μόνο από δύο προσχέδια που είχαν σωθεί.
Συντηρήθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και κηρύχθηκε το 2022, όπως ακόμη περίπου 350 έργα τέχνης από το Τατόι, ως νεότερο μνημείο.
Πέρυσι συναντήθηκε ξανά με το ελληνικό κοινό στο Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου.
Ένα ακόμη εντυπωσιακό στοιχείο που χαρακτηρίζει την έκθεση του Προμηθέα στη Χίο είναι ότι οι επισκέπτες μπορούν να τον… αγγίξουν.
Όχι, βεβαίως, την ελαιογραφία του Μπλοχ, αλλά το απτικό αντίγραφό της, σε μικρογραφία, που επιτρέπει σε άτομα με προβλήματα όρασης – και όχι μόνο – να ψηλαφίσουν την επιφάνεια και να κατανοήσουν μέσω της αφής τις λεπτομέρειες του έργου.
INFO
Η έκθεση του πίνακα του Καρλ Μπλοχ «Προμηθεύς Λυόμενος» στο Μουσείο Μαστίχας Χίου αποτελεί συνδιοργάνωση του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Έως τις 31 Οκτωβρίου 2025.
Πηγή: Μ. Αδαμοπούλου, Τα Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια