Οι τεχνίτες της ανασκαφής στέκονται περήφανοι πλάι στις παραστάδες του αρχαιότερου πολύθυρου του Αιγαίου, αρχές 2ης χιλιετίας π.Χ. Η Τούλα Μ...
 |
| Οι τεχνίτες της ανασκαφής στέκονται περήφανοι πλάι στις παραστάδες του αρχαιότερου πολύθυρου του Αιγαίου, αρχές 2ης χιλιετίας π.Χ. |
Η Τούλα Μαρκέτου αφηγείται στο Short Stories στιγμές από δύο παράλληλες ανασκαφές που έγιναν το 2009 στη Ρόδο και έφεραν στο φως αναπάντεχα ευρήματα της 2ης χιλιετίας π.Χ.
Το 2009 οι δυνατές βροχές είχαν αρχίσει από νωρίς. Τις νύχτες ο νους μας ήταν στις σωστικές ανασκαφές. Αλίμονο αν είχες κάποιο ευαίσθητο εύρημα, όπως οστά, τοιχογραφίες, κλίβανοι, τάφοι, αποθέτες αναθημάτων, στρώματα καταστροφής με ευρήματα κατά χώραν.
Είναι από εκείνες τις ώρες που εύχεσαι ότι θα ήταν καλύτερα να μην είχε βρεθεί τίποτε σπουδαίο, ενώ μέσα σου νοσταλγείς έναν ήλιο καυτό να στεγνώσει τα χώματα «και το επιπολάζον ύδωρ αφανίσαι», όπως αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης για τον Ήλιο, τον εραστή του νησιού της Ρόδου, όπου συνέβησαν όσα περιγράφονται εδώ.
Εκείνες τις ημέρες δυο ανασκαφές ήταν σε εξέλιξη με κατάλοιπα της Μεσοχαλκής περιόδου, στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. Η πρώτη έφερνε στο φως πλινθόκτιστους τοίχους και δάπεδα με επένδυση πολύχρωμων διακοσμημένων κονιαμάτων. Η δεύτερη εργαστηριακούς χώρους εκατέρωθεν ενός δρόμου που οδηγούσε από τη θάλασσα στην πλαγιά ενός χαμηλού υψώματος.
Και οι δυο ανασκαφές απαιτούσαν αμέριστη προσοχή και συνεχή παρουσία. Κάποια στιγμή, επιστρέφοντας από τη δεύτερη ανασκαφή, αντίκρισα με τρομερή έκπληξη τους δυο τεχνίτες μας να στέκονται πλάι στις παραστάδες ενός πολυθύρου που μόλις είχε έρθει στο φως.
Είχαμε μπροστά μας το αρχαιότερο πολύθυρο του Αιγαίου, ένα πολυτελές δωμάτιο με πολλαπλά ανοίγματα, το οποίο αρκετά χρόνια αργότερα, λίγο πριν από τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ., καθιερώνεται ως ένας από τους πλέον χαρακτηριστικούς χώρους των Ανακτόρων της Κρήτης και των Ξεστών του Ακρωτηρίου της Θήρας.
Ζήτησα από τους τεχνίτες της δεύτερης ανασκαφής να διακόψουν για λίγο το σκάψιμο και να αρχίσουν τον καθαρισμό και το σκούπισμα για γενική φωτογράφηση. Δεν πέρασε αρκετή ώρα, όταν με χαμογελαστά πρόσωπα με ειδοποιούσαν ότι ήδη με το πρώτο σκούπισμα άρχισαν να εμφανίζονται στην επιφάνεια του χώματος πολυάριθμα χρυσά ελάσματα.
Ο καιρός συνέχιζε να είναι απειλητικός για τα δυο ευρήματα. Μη ρωτάτε πώς κατάφερα να επιβλέπω παράλληλα και τις δυο ανασκαφές ή να αποκτήσω στέγαστρο και να προστατέψω τα δύο μοναδικά ευρήματα για το Αιγαίο της Μέσης Εποχής του Χαλκού. Αυτά είναι τα μυστικά μας, αφού πάντα βρίσκεται η καλή νεράιδα της ανασκαφής και τα αρχαία σώζονται με έναν μαγικό τρόπο, αρκεί να βρίσκονται στα χέρια μας χωρίς τα άνωθεν, συχνά παράλογα και ανεξήγητα, εμπόδια.
Η ικανή συντηρήτριά μας φρόντισε αμέσως το ευαίσθητο εύρημα της δεύτερης ανασκαφής, ένα μοναδικό σύνολο 190 πυκνά τοποθετημένων χαυλιοδόντων κάπρου στολισμένων με χρυσά ελάσματα και κοσμήματα, χρυσά ή οστέινα, ορισμένα στολισμένα και με ημιπολύτιμους λίθους. Όλα σε εκπληκτικούς και ξεχωριστούς συνδυασμούς. Χαυλιόδοντες από μια σχεδόν εκατόμβη ζώων που σχημάτιζαν ένα μοναδικό σύνολο. Προφανώς προορίζονταν ως ανάθημα σε κάποια θεότητα, αφού μαζί τους βρέθηκαν πολυάριθμες στιλβωτές ερυθρές πρόχοι με διπλούς υψηλούς λαιμούς.
Έτσι, εν μέσω βροχών και τρομακτικής αγωνίας, ήρθαν στο φως την ίδια στιγμή δύο αναπάντεχα ευρήματα των αρχών της 2ης χιλιετίας π.Χ. Ένα ιδιόμορφο, καταστόλιστο με τοιχογραφίες πολύθυρο, το αρχαιότερο στο Αιγαίο, και ένας μοναδικός θησαυρός κοσμημάτων που παραπέμπει στους μυθικούς Τελχίνες, τους πρώτους που κατασκεύασαν αγάλματα θεών, άλλα και σύννεφα, βροχή, χαλάζι, ακόμη και χιόνι!
Και τα δύο σύνολα εγκαταλείπονται οριστικά ύστερα από μια τρομακτική πλημμύρα. Ίσως να πρόκειται για την πλημμύρα που στη συλλογική μνήμη συνδέεται με τους μυθικούς Τελχίνες, εξαιτίας της οποίας κάποιοι μοναδικοί τεχνίτες εγκατέλειψαν το νησί, μεταφέροντας αλλού την τεχνογνωσία τους, ενώ η προστατευτική παχιά της λάσπη προστάτευσε τα έργα τους έως τη στιγμή της ανασκαφής.
Έτσι φανερώθηκε στους αρχαιολόγους πόσα πολύτιμα στοιχεία φυλάσσονται στα κλειστά στρώματα εγκατάλειψης των πολιτισμών, πόσες ερμηνείες κρύβονται εκεί, μαζί με τις αγωνίες των ανθρώπων που χάνονται αναπάντεχα από φυσικές καταστροφές, αφήνοντας πίσω τους υλικά κατάλοιπα που μαρτυρούν τα θαυμαστά τους έργα από το πέρασμά τους στη γη.
•••
Στους μοναδικούς συμπαραστάτες μας και μάγους της ανασκαφής Γιάννη Ατσαΐδη, +Σταύρο Κώτη, Δημήτρη Κάσδαγλη, Λευτέρη Μπαλάκη, Νικήτα Παρασκευά, Γιάννη Παπαδημήτρη και Μιχάλη Τσαταλιό, την ταλαντούχο συντηρήτριά μας Νεκταρία Δασακλή και τον φύλακα άγγελό μας Μιχάλη Συκόφυλλο.
Διαβάστε κι άλλες σύντομες ιστορίες στο Short Stories.
Πηγή: Τ. Μαρκέτου, Short Stories
Δεν υπάρχουν σχόλια