Το μεγάλο ανθρωπογεωγραφικό πανόραμα της Λάρισας μετά το 1881

 Ο κτηματίας Γεώργιος Θ. Δημητρίου σε ηλικία 38 ετών με τη σύζυγό του Χρυσούλα Κότσιου και τα παιδιά τους. Φωτογραφία του Γεράσιμου Δαφνόπου...

 Ο κτηματίας Γεώργιος Θ. Δημητρίου σε ηλικία 38 ετών με τη σύζυγό του Χρυσούλα Κότσιου και τα παιδιά τους. Φωτογραφία του Γεράσιμου Δαφνόπουλου (Λάρισα, 1924). [Credit: ΑΡΧΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Χ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ]

Ιστοριοδίφης και ερευνητής αρχείων εφημερίδων και εγγράφων, ο Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου ασχολείται συστηματικά και μεθοδικά με τη σύνθεση της μεγάλης προσωπογραφίας της πατρίδας του, της Λάρισας. Η φιλοδοξία του είναι να ξετυλίξει το μεγάλο ανθρωπογεωγραφικό πανόραμα της μεγάλης αυτής πόλης, της οποίας το παρελθόν διαρκώς ερευνάται. Ο Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου έχει την τακτική στήλη του στην ιστορική εφημερίδα της Λάρισας «Ελευθερία», όπου συγκατοικεί με τον έτερο μέγα ιστοριοδίφη της Λάρισας, τον ιατρό Νίκο Παπαθεοδώρου.

Είναι τυχερή η Λάρισα που αντλεί χυμούς από την ιστορία της και τους παραδίδει στη δημόσια σφαίρα.

Ενας πολυσέλιδος τόμος, 624 σελίδων, είναι το πόνημα του Αλέξανδρου Χ. Γρηγορίου, στο οποίο συγκέντρωσε τον καρπό των ερευνών του υπό τον τίτλο «Προσωπογραφία της Λάρισας». Είναι ο α΄ τόμος, οπότε αναμένεται συνέχεια και επίτευξη του στόχου μιας πλήρους έρευνας στα πρόσωπα της πόλης. Προσωπικότητες εθνικής και τοπικής εμβέλειας, επισκέπτες της πόλης που άφησαν τις εντυπώσεις τους, στυλοβάτες της οικονομίας, της πολιτικής, του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, κτίρια, τοπωνύμια και μνήματα, συγκροτούν ένα παλίμψηστο μιας εξαιρετικά λεπτομερούς ιστορικής στρωματογραφίας της Λάρισας μετά το 1881 και την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος.

Ο Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου συγκέντρωσε αρχικά τα πρώτα 200 δημοσιεύματα της στήλης του στην «Ελευθερία» (από το 2014 και μετά). Τη στήλη την είχε προτείνει τότε στη διεύθυνση της εφημερίδας με τη μεσολάβηση του Νίκου Παπαθεοδώρου (ο οποίος έχει επίσης εκδώσει σε σειρά τόμων ένα μεγάλο μέρος της αρθρογραφίας του στην «Ελευθερία»). Εχει δημιουργηθεί συνεπώς μια εξαιρετική σε βάθος και ποιότητα δεξαμενή ιστορικού υλικού που αποτελεί μοναδική περίπτωση στα ελληνικά χρονικά.

Αφοσιωμένος ερευνητής, ο Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου έχει συγγράψει και άλλα πονήματα (όλα εκτός εμπορίου) όπως το «Παλαιό Κοιμητήριο της Λάρισας» και υπό έκδοση είναι και άλλες μελέτες όπως αυτή που αφορά τα χάνια και τα ξενοδοχεία της παλιάς Λάρισας. Ο Νίκος Παπαθεοδώρου, που προλογίζει τον τόμο (έπειτα από το προλογικό σημείωμα του διευθύνοντος συμβούλου της «Ελευθερίας», Γεωργίου Μιχαλόπουλου), επισημαίνει την ικανότητα του Αλέξανδρου Χ. Γρηγορίου «να περιηγείται με απαράμιλλη ευκολία και μαεστρία όχι μόνο στις προσιτές ψηφιοποιημένες πρωτογενείς ιστορικές πηγές, αλλά κυρίως στις σπάνιες και ως εκ τούτου απρόσιτες για τους πολλούς».

Πράγματι. Ο αναγνώστης της «Προσωπογραφίας της Λάρισας» θα χαρεί το βάθος του ιστορικού υλικού. Εξαιρετικές είναι πολλές περιγραφές επισκεπτών της πόλης, όπως αυτή του Κώστα Ουράνη που κατέγραψε τις εντυπώσεις του από τη Λάρισα όταν την επισκέφτηκε το 1930: «…τα ξημερώματα που έφθασα, η Λάρισα ανάδινε μια παράδοξη κι απροσδόκητη γοητεία, που δεν μπόρεσαν να τη σβήσουν από τη μνήμη μου οι κατοπινές εντυπώσεις. Κοιμισμένη μέσα στην απέραντη σιγή της ατέρμονης πεδιάδας της, ήταν σαν εμποτισμένη από το γαλάζιο χρώμα της χαραυγής και τη δροσερότητα του αμόλυντου αέρα των βουνών της. Παρουσίαζε, έτσι, κάτι το αέρινο και το παραμυθένιο». Πληροφορίες για την έκδοση από τον συγγραφέα (gregoriou1959@gmail.com).

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή