Εικ.1: Η οχυρωμένη θέση Μια οχυρωμένη εγκατάσταση της ελληνιστικής περιόδου, σε υψόμετρο 1.150 μ. στην καρδιά της Πίνδου, τεκμηριώθηκε και χ...
 |
| Εικ.1: Η οχυρωμένη θέση |
Μια οχυρωμένη εγκατάσταση της ελληνιστικής περιόδου, σε υψόμετρο 1.150 μ. στην καρδιά της Πίνδου, τεκμηριώθηκε και χαρτογραφήθηκε συστηματικά κατά τον πρώτο κύκλο ερευνών του Αρχαιολογικού Προγράμματος Φιλιππαίων (Phili.P). Το πρόγραμμα διεξάγεται από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών (ΥΠΠΟ), υπό τη διεύθυνση του αναπληρωτή καθηγητή κλασικής αρχαιολογίας κ. Νικόλα Δημάκη.
Η θέση
Η έρευνα πεδίου του Σεπτεμβρίου 2025 επικεντρώθηκε κοντά στον οικισμό των Φιλιππαίων Γρεβενών, σε περιοχή με πυκνή δασοκάλυψη και ιδιαίτερο φυσικό ανάγλυφο (εικ. 1). Με τη χρήση συνδυασμένων μεθόδων - LiDAR, γεωφυσικές διασκοπήσεις, εκτεταμένη επιφανειακή έρευνα και δοκιμαστικές τομές - τεκμηριώθηκε οχυρωμένος χώρος έκτασης περίπου 90 στρεμμάτων, αναπτυγμένος σε επάλληλα άνδηρα και περιβαλλόμενος από ισχυρά τείχη (εικ. 2-6). Οι ταφικοί χώροι εντοπίστηκαν σε παραποτάμια πλατώματα, υποδηλώνοντας οργανωμένη και διαχρονική χρήση του τοπίου.
 |
| Εικ.2: Lidar |
 |
| Εικ.3: Επιφανειακή έρευνα |
 |
| Εικ.4: Επιφανειακή έρευνα |
 |
| Εικ.5: Δοκιμαστική τομή |
 |
| Εικ.6: Μεσοτείχια διαστήματα και άνδηρα |
Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σωζόμενα τμήματα των οχυρώσεων, με επιμελημένη αργολιθοδομή πλάτους 1,20-1,80 μ. και ύψους έως 2,50 μ. Η μορφή τους εντάσσεται σε μια περιφερειακή «Κοινή» τειχοποιίας, χαρακτηριστική των ορεινών θέσεων των Γρεβενών κατά την αρχαιότητα (εικ. 7-8). Τα στοιχεία αυτά προσφέρουν πολύτιμες ενδείξεις για την τοπική αμυντική αρχιτεκτονική και τη χωροταξική οργάνωση της Δυτικής Μακεδονίας.
Τα ευρήματα
Τα κινητά ευρήματα περιλαμβάνουν κεραμική, ειδώλια, νομίσματα, αγνύθες, κατάλοιπα μεταλλουργικής επεξεργασίας και άλλα αντικείμενα, που χρονολογούνται κυρίως στους ελληνιστικούς χρόνους. Ωστόσο, τα δεδομένα δεν αποκλείουν την ύπαρξη παλαιότερης φάσης ίδρυσης ούτε τη συνέχιση της χρήσης του χώρου σε μεταγενέστερες περιόδους.
 |
| Εικ.7: Τμήμα τείχους |
 |
| Εικ.8: Τείχος |
Η ερευνητική ομάδα
Στο πρόγραμμα συμμετείχαν είκοσι φοιτητές και φοιτήτριες προπτυχιακού, μεταπτυχιακού και διδακτορικού επιπέδου από πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού (Ηνωμένες Πολιτείες, Βέλγιο, Γερμανία). Εξειδικευμένοι επιστήμονες από τα Τμήματα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Βιολογίας και Γεωλογίας του ΕΚΠΑ συνέβαλαν ουσιαστικά στην τεκμηρίωση, ανάλυση και διεπιστημονική ερμηνεία των ευρημάτων. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη τρεις διδακτορικές διατριβές και δύο μεταπτυχιακές διπλωματικές εργασίες που συνδέονται άμεσα με το πρόγραμμα, αποτελώντας πολύτιμη παρακαταθήκη για τη συνέχιση της έρευνας και την ανάδειξη της περιοχής.
Για το 2026 προγραμματίζεται η συνέχιση των ερευνών με εκτεταμένες γεωφυσικές διασκοπήσεις, αναλύσεις θερμοφωταύγειας, πυρηνοληψίες και δοκιμαστικές τομές, με στόχο την πληρέστερη κατανόηση της μορφολογίας και της εξέλιξης τόσο του λόφου όσο και του παραποτάμιου πλατώματος.
Στόχοι και προοπτικές
Το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Φιλιππαίων (Phili.P) αποτελεί καρπό της αγαστής συνεργασίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), του Υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας (Π.Ε. Γρεβενών), στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης (2025-2028).
Το πρόγραμμα στοχεύει στον εμπλουτισμό της γνώσης μας για την ιστορική τοπογραφία, τις κοινωνικές και πολιτικές δομές της Δυτικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, καθώς και στη διεπιστημονική κατανόηση της σχέσης ανθρώπου και ορεινού τοπίου. Παράλληλα, φιλοδοξεί να αναδείξει την περιοχή των Γρεβενών ως πρότυπο πεδίο εφαρμογής της Αρχαιολογίας του Ορεινού Τοπίου, ενισχύοντας τη σύνδεση της πανεπιστημιακής έρευνας με τις τοπικές κοινωνίες και συμβάλλοντας στη βιώσιμη αξιοποίηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.
Πηγή: ΕΚΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια