Ειδώλιο 12.000 ετών της Νατουφιανής περιόδου που απεικονίζει μια γυναίκα και μια χήνα είναι η παλαιότερη γνωστή μυθολογική αναπαράσταση

Το 12.000 ετών πήλινο ειδώλιο της Νατουφιανής περιόδου από το Nahal Ein Gev II, που απεικονίζει μια γυναίκα να σκύβει προς τα εμπρός και μια...

Το 12.000 ετών πήλινο ειδώλιο της Νατουφιανής περιόδου από το Nahal Ein Gev II, που απεικονίζει μια γυναίκα να σκύβει προς τα εμπρός και μια χήνα να την αγκαλιάζει (συνοδευόμενο από μια καλλιτεχνική αναπαράσταση). [Credit: Laurent Davin]

Ένα μικροσκοπικό πήλινο ειδώλιο που απεικονίζει μια γυναίκα και μια χήνα, το οποίο ανακαλύφθηκε στο βόρειο Ισραήλ, αποτελεί την παλαιότερη γνωστή αναπαράσταση της αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων και ζώων, προσφέροντας μια άνευ προηγουμένου υλική απόδειξη της συμβολικής πολυπλοκότητας των πρώιμων οικιστικών κοινωνιών.

Στις ακτές ενός αρχαίου οικισμού με θέα στη Θάλασσα της Γαλιλαίας, στην τοποθεσία Nahal Ein Gev II (NEG II), μια ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Δρ Laurent Davin ανακάλυψε ένα τεχνούργημα που αμφισβητεί τις συμβατικές θεωρίες σχετικά με την ανάπτυξη της αφηρημένης σκέψης.

Το 12.000 ετών ειδώλιο, με ύψος μόλις 3,7 εκατοστά, συμπυκνώνει στην εύθραυστη σύνθεσή του μια κρίσιμη στιγμή στην πολιτιστική ιστορία της ανθρωπότητας: τη στιγμή που οι κοινότητες άρχισαν να εξερευνούν συνειδητά, μέσω της τέχνης, τη σχέση τους με τον φυσικό κόσμο.

Ο καθηγητής Leore Grosman και ο δρ Laurent Davin με το ειδώλιο.
[Credit: Hadas Goldgeier]

Το έργο, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Leore Grosman του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, σε συνεργασία με την καθηγήτρια Natalie Munro, παρουσιάζει αυτό το αντικείμενο όχι ως μεμονωμένο εύρημα, αλλά ως υλική μαρτυρία μιας παραδειγματικής αλλαγής.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PNAS, το έργο, που φτιάχτηκε από τοπικό πηλό και υποβλήθηκε σε ελεγχόμενη όπτηση σε θερμοκρασία περίπου 400 °C, αποτελεί την πρώτη απόδειξη μιας φυσιοκρατικής απεικόνισης μιας γυναίκας στην περιοχή και, πιο σημαντικά, την παλαιότερη αναπαράσταση μιας αφηγηματικής αλληλεπίδρασης μεταξύ ενός ανθρώπου και ενός ζώου.

Η μικροσκοπική και χημική ανάλυση του ειδωλίου αποκάλυψε λεπτομερείς λεπτομέρειες της δημιουργίας του. Υπολείμματα κόκκινης χρωστικής, ώχρας, εντοπίστηκαν τόσο στη γυναικεία μορφή όσο και στη χήνα, υποδηλώνοντας μια χρωματική πρόθεση που ξεπερνούσε την απλή αναπαράσταση. Επιπλέον, στο πηλό διατηρήθηκε το αποτύπωμα του δημιουργού του, πιθανότατα μιας νεαρής ή ενήλικης γυναίκας, της οποίας η χειρονομία είχε παγώσει στο χρόνο.

Ο καθηγητής Leore Grosman και ο δρ Laurent Davin στην ανασκαφή Nahal Ein Gev II. [Credit: Daniel Rolider]

Η σκηνή απεικονίζει μια γυναίκα σε λυγισμένη στάση, με μια χήνα κουρνιασμένη στην πλάτη της — ένα ζώο του οποίου τα άφθονα οστά που έχουν βρεθεί στον χώρο υποδηλώνουν τη σημασία του τόσο στη διατροφή όσο και στον συμβολικό κόσμο του Νατούφιου πολιτισμού.

Η σύνθεση υπερβαίνει την απλή απεικόνιση μιας καθημερινής σκηνής. Η χήνα δεν εμφανίζεται ως θήραμα, αλλά ως ζωντανό ον που αλληλεπιδρά με την ανθρώπινη μορφή, σε μια σκηνή που οι ερευνητές ερμηνεύουν ως μυθολογική ή τελετουργική συνάντηση. Αυτή η αντίληψη εντάσσεται στο υπόβαθρο των ανιμιστικών πεποιθήσεων, μιας κοσμοθεωρίας που αντιλαμβάνεται μια πνευματικά αλληλένδετη ουσία μεταξύ όλων των ζωντανών όντων.

Η χρήση του φωτός και της σκιάς για τη δημιουργία μιας αίσθησης βάθους και προοπτικής σε ένα έργο τόσο μικρών διαστάσεων προαναγγέλλει, χιλιετίες νωρίτερα, τις καλλιτεχνικές καινοτομίες που δεν θα ανθίσουν πλήρως μέχρι τη Νεολιθική περίοδο.

Το αρχαιολογικό πλαίσιο της ανακάλυψης ενισχύει τη βαθιά πολιτιστική της σημασία. Το ειδώλιο βρέθηκε μέσα στο υλικό πλήρωσης μιας ημικυκλικής λίθινης κατασκευής που περιείχε ανθρώπινες ταφές και τελετουργικά αντικείμενα. Η συγκεκριμένη τοποθεσία τοποθετεί το αντικείμενο στο επίκεντρο των τελετουργικών πρακτικών της κοινότητας NEG II, ενός οικισμού που χρονολογείται περίπου 12.000 χρόνια πριν από σήμερα και ανήκει στην τελική φάση  του Νατούφιου πολιτισμού.

Αυτή η κουλτούρα, που εξαπλώθηκε στη Νοτιοδυτική Ασία πριν από 15.000 έως 11.500 χρόνια, αντιπροσωπεύει την ιστορική γέφυρα μεταξύ των νομαδικών κοινωνιών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών και των πρώτων πλήρως εγκατεστημένων κοινοτήτων που τελικά ανέπτυξαν τη γεωργία.

Τα υπολείμματα ζώων που ανακαλύφθηκαν στο Nahal Ein Gev II επιβεβαιώνουν την ιδιαίτερη σχέση μεταξύ των κατοίκων του χώρου και των χηνών. Τα φτερά τους χρησιμοποιούνταν για διακοσμητικούς σκοπούς, ενώ τα οστά τους μετατρέπονταν σε προσωπικά στολίδια, υποδηλώνοντας μια αξία που ξεπερνούσε την καθαρά χρηστική. Η καλλιτεχνική επιλογή να απεικονιστεί μια χήνα σε συνδυασμό με μια γυναικεία μορφή υποδηλώνει, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, μια αρχική μυθική φαντασία, ένα συμβολικό λεξιλόγιο που θα βρει την απήχηση και την επέκτασή του στις λατρείες και τις εικαστικές παραδόσεις που άνθισαν κατά τη Νεολιθική εποχή σε όλη την Εγγύς Ανατολή.

Ο Δρ Laurent Davin, κύριος συγγραφέας της έρευνας, υπογραμμίζει τον εξαιρετικό χαρακτήρα της ανακάλυψης, δηλώνοντας ότι αυτό το ειδώλιο είναι το παλαιότερο στον κόσμο που απεικονίζει μια αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπου και ζώου, ενώ παράλληλα αποτελεί την παλαιότερη φυσιοκρατική αναπαράσταση γυναίκας που έχει βρεθεί στη Νοτιοδυτική Ασία. Από την πλευρά της, η καθηγήτρια Leore Grosman τονίζει τον ιστορικό χαρακτήρα του αντικειμένου, εξηγώντας ότι αποτυπώνει μια μεταβατική στιγμή – μια εννοιολογική γέφυρα μεταξύ του κόσμου των νομαδικών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών και εκείνου των πρώτων οικιστικών κοινοτήτων – αποδεικνύοντας με απτό τρόπο πώς η φαντασία και η συμβολική σκέψη άρχισαν να διαμορφώνουν αμετάκλητα την ανθρώπινη κουλτούρα.

Πέρα από την αναμφισβήτητη αισθητική και τεχνική του αξία, αυτό το μικρό πήλινο γλυπτό ενσωματώνει τον σπόρο της μυθολογίας, της αφήγησης και της πνευματικής σύνδεσης. Φτιάχτηκε από χέρια που κατοικούσαν στην Κοιλάδα του Ιορδάνη πριν από δώδεκα χιλιετίες, πολύ πριν εμφανιστούν οι πρώτες πόλεις ή καλλιεργηθούν τα σιτηρά, μαρτυρώντας το γεγονός ότι η ανάγκη να δοθεί μορφή στις πεποιθήσεις και να εξερευνηθεί η θέση της ανθρωπότητας στον κόσμο είναι μια παρόρμηση τόσο αρχαία όσο και η ίδια η εγκατάσταση.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

L. Davin,N.D. Munro, & L. Grosman, A 12,000-year-old clay figurine of a woman and a goose marks symbolic innovations in Southwest Asia, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 122 (47) e2517509122, doi.org/10.1073/pnas.2517509122

Πηγή: LBV Magazine