Μνημειώδης κεφαλή ελληνιστικής θεάς ανακαλύφθηκε στη Μητρόπολη: Οι πρώτες αναλύσεις υποδηλώνουν σύνδεση με την θεά Εστία

Το μαρμάρινο κεφάλι μιας θεάς της ελληνιστικής εποχής από τη Μητρόπολη παρουσιάζεται μετά τον καθαρισμό, αποκαλύπτοντας λεπτομερή χαρακτηρισ...

Το μαρμάρινο κεφάλι μιας θεάς της ελληνιστικής εποχής από τη Μητρόπολη παρουσιάζεται μετά τον καθαρισμό, αποκαλύπτοντας λεπτομερή χαρακτηριστικά του προσώπου, σε μια αρχαία εμπορική περιοχή κοντά στη Σμύρνη. [Credit: AA]

Η αρχαία πόλη της Μητρόπολης, που βρίσκεται ανάμεσα στους οπωρώνες και τους απαλούς λόφους της περιοχής Torbali της Σμύρνης, έχει προσφέρει ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα των τελευταίων ετών. 

Aρχαιολόγοι στην αρχαία πόλη της Μητρόπολης κοντά στη Σμύρνη έφεραν στο φως μία μαρμάρινη κεφαλή γλυπτού που πιστεύεται ότι χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο, λέγοντας ότι μπορεί να ανήκε σε ένα μνημειώδες άγαλμα της θεάς Εστίας. 

Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Ανασκαφών, οι εργασίες στη Μητρόπολη, γνωστή ως «Πόλη της Μητέρας Θεάς», ξεκίνησαν για πρώτη φορά το 1989 και συνεχίζονται από το 2007 υπό τη διεύθυνση του Serdar Aybek του Τμήματος Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Dokuz Eylul.

Κατά τη διάρκεια της φετινής ανασκαφικής περιόδου, η ομάδα ανακάλυψε την κεφαλή ενός μαρμάρινου αγάλματος σε μια περιοχή που αναγνωρίστηκε ως εμπορικό κτίριο, προσθέτοντας ένα νέο κομμάτι στο περίπλοκο παζλ της δημόσιας και οικονομικής ζωής της Μητρόπολης.

Σύμφωνα με τον Aybek η αρχαία πόλη, όπου τα πρώτα ίχνη οικισμού χρονολογούνται από τη Νεολιθική εποχή, προσφέρει από καιρό στους αρχαιολόγους μια πολυεπίπεδη εικόνα του παρελθόντος της δυτικής Ανατολίας, και ότι η νέα ανακάλυψη εμπλουτίζει αυτή την εικόνα με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο.

Αεροφωτογραφία της αρχαίας πόλης της Μητρόπολης, στην οποία φαίνονται το θέατρο, τα γύρω κτίρια και οι ενεργές ανασκαφικές ζώνες. [Credit: Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας]

Τα μαλλιά, τα χαρακτηριστικά του προσώπου και τα ένθετα μάτια υποδηλώνουν την ελληνιστική περίοδο

H κεφαλή, που διατηρήθηκε σε εξαιρετική κατάσταση παρά τη μακρά ταφή του, φέρει τα χαρακτηριστικά της υψηλής δεξιοτεχνίας: βαθιά κομμένες τούφες μαλλιών, ισορροπημένη γεωμετρία του προσώπου και μια επιβλητική έκφραση που υποδηλώνει ότι κάποτε ανήκε σε ένα μεγάλο δημόσιο άγαλμα και όχι σε ένα οικιακό αναθηματικό έργο τέχνης. Για μια πόλη που είναι ιστορικά γνωστή ως η «Πόλη της Μητέρας Θεάς», η ανακάλυψη αυτή συνάδει με ένα οικείο θρησκευτικό τοπίο, αλλά αυτή τη φορά με νέες λεπτομέρειες και καλλιτεχνικές αποχρώσεις.

Ο Aybek είπε ότι οι λεπτομέρειες των μαλλιών, τα χαρακτηριστικά του πορτρέτου και ο τρόπος με τον οποίο δύο ξεχωριστά σκαλισμένα κομμάτια ενώνονται χωρίς διακοπή υποδηλώνουν την ελληνιστική περίοδο.

Λίγο μετά την ανακάλυψη, η συντηρήτρια Didem Taner προέβη σε λεπτομερή καθαρισμό του αντικειμένου, αποκαλύπτοντας ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό. Η περιοχή της κόρης του ματιού είχε σκόπιμα κοπεί, υποδηλώνοντας ότι το γλυπτό είχε σχεδιαστεί για να δεχτεί έγχρωμες πέτρες. Παρόμοιες τεχνικές ένθετων είναι γνωστές από διάσημα εργαστήρια σε όλο το Αιγαίο, υποδηλώνοντας ότι η Μητρόπολη ήταν σε επαφή με σημαντικά καλλιτεχνικά κέντρα ή ίσως διατηρούσε το δικό της εξειδικευμένο εργαστήριο, ικανό να εκτελεί μνημειώδη έργα υψηλής ποιότητας.

Σύμφωνα με τον Aybek, οι διαστάσεις του κεφαλιού παρέχουν επίσης σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο εργάζονταν οι γλύπτες στη Μητρόπολη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καθώς η κλίμακα του προσφέρει ενδείξεις για το μέγεθος και την φιλοδοξία των αγαλμάτων που παρήγαγαν.

Το κεφάλι σμιλεύτηκε σε δύο ξεχωριστά κομμάτια που στη συνέχεια συναρμολογήθηκαν με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια. Αυτή η τεχνική, που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στους ελληνιστικούς γλύπτες, επέτρεπε στους καλλιτέχνες να κατασκευάζουν αγάλματα μεγάλων διαστάσεων με εξαιρετικά λεπτομερή και εκλεπτυσμένη απόδοση.

Μπροστινή όψη της μαρμάρινης κεφαλής θεάς, που ανήκει στην ελληνιστική περίοδο, το οποίο ανακαλύφθηκε στην αρχαία πόλη της Μητρόπολης κοντά στη Σμύρνη. [Credit: AA]

Πιθανή αντιστοιχία με παλαιότερο κορμό της θεάς Εστίας από το Βουλευτήριο

Η προσοχή στράφηκε σύντομα σε μια πιθανότητα που απασχολούσε τους αρχαιολόγους εδώ και χρόνια.

Ο Aybek δήλωσε ότι η νέα ανακάλυψη πιστεύεται ότι αντιστοιχεί, από άποψη διαστάσεων, σε έναν κορμό της θεάς Εστίας που είχε ανακαλυφθεί προηγουμένως σε ένα κτίριο γνωστό ως Βουλευτήριο στη Μητρόπολη. Ανέφερε ότι αυτή η ομοιότητα σε κλίμακα υποδηλώνει ότι η μαρμάρινη κεφαλή μπορεί να ανήκε αρχικά σε αυτόν τον κορμό και ότι τα δύο θραύσματα μαζί μπορεί να αποτελούσαν κάποτε ένα μνημειώδες άγαλμα της θεάς.

Ο συντηρητής Taner Özgür πραγματοποίησε πρόσφατα μια πειραματική «ανακατασκευή του βλέμματος», προσομοιώνοντας ψηφιακά την αρχική εμφάνιση του αγάλματος με ένθετα μάτια. Η εικόνα που προέκυψε προσέφερε μια ζωντανή εικόνα του τρόπου με τον οποίο το γλυπτό θα μπορούσε να έχει κυριαρχήσει στο πολιτικό και τελετουργικό τοπίο της Μητρόπολης πριν από δύο χιλιετίες.

Εάν επιβεβαιωθεί, η ανακατασκευή θα αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο ολοκληρωμένα αγάλματα ελληνιστικής θεάς που έχουν ανακαλυφθεί στη δυτική Μικρά Ασία τις τελευταίες δεκαετίες.

Αν και θα χρειαστούν περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθεί η σύνδεση, η πιθανή επανένωση της κεφαλής και του κορμού θα βοηθούσε, όπως πρότεινε, τους αρχαιολόγους να κατανοήσουν καλύτερα πώς συνυπήρχαν οι θρησκευτικές εικόνες και η αστική αρχιτεκτονική στην πόλη κατά την ελληνιστική περίοδο.

Το μαρμάρινο κεφάλι μιας θεάς της ελληνιστικής εποχής από τη Μητρόπολη παρουσιάζεται μετά τον καθαρισμό, αποκαλύπτοντας λεπτομερή χαρακτηριστικά του προσώπου, σε μια αρχαία εμπορική περιοχή κοντά στη Σμύρνη. [Credit: AA]

Η μακροχρόνια ανασκαφή συνεχίζεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Κληρονομιά για το Μέλλον»

Η Διεύθυνση Ανασκαφών υπογράμμισε ότι οι εργασίες στη Μητρόπολη συνεχίζονται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Sabanci, στο πλαίσιο του προγράμματος «Κληρονομιά για το Μέλλον» του τουρκικού Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.

Οι αρχαιολόγοι ανέφεραν ότι η αρχαία πόλη, η ιστορία της οποίας χρονολογείται από τη Νεολιθική εποχή, αλλά άκμασε κατά την Ελληνιστική και μεταγενέστερες περιόδους, συνεχίζει να αποκαλύπτει νέα ευρήματα που επιτρέπουν στους αρχαιολόγους να ανακαλύψουν πώς οι τοπικές κοινότητες εξέφραζαν τις πεποιθήσεις και την ταυτότητά τους μέσω της γλυπτικής και της μνημειακής αρχιτεκτονικής.

Πρόσθεσαν ότι η ανακάλυψη της μαρμάρινης κεφαλής της θεάς, που πιθανότατα συνδέεται με την Εστία, αποτελεί ένα σημαντικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι συνεχιζόμενες ανασκαφές στη Μητρόπολη συνεχίζουν να φέρνουν στο φως νέες διαστάσεις της καλλιτεχνικής κληρονομιάς της πόλης.

Καθώς προχωρά η συντήρηση, το άγαλμα αναμένεται να γίνει ένα από τα εμβληματικά έργα της Μητρόπολης, τόσο για την καλλιτεχνική του αξία όσο και για τις ευρύτερες ιστορικές πληροφορίες που αποκαλύπτει.

Πηγή: Turkiye Today, Anatolian Archaeology