Ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά νομισματικά ευρήματα της Ευρώπης: Σπάνια ασημένια νομίσματα της Πρώτης Σταυροφορίας ανακαλύφθηκαν στην Κροατία

[Credit: Nina Obuljen Koržinek] Μια πρωτοποριακή αρχαιολογική ανακάλυψη στην Κροατία χαιρετίζεται ως ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά νομ...

[Credit: Nina Obuljen Koržinek]

Μια πρωτοποριακή αρχαιολογική ανακάλυψη στην Κροατία χαιρετίζεται ως ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά νομισματικά ευρήματα που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια της έρευνας που διεξάγεται στον αρχαιολογικό χώρο της Batina στην περιοχή Baranja, ένα μέρος που συνδέεται κυρίως με οικισμούς της Εποχής του Σιδήρου και το ρωμαϊκό συνοριακό σύστημα, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν απροσδόκητα έναν εξαιρετικά σπάνιο θησαυρό από πρώιμα μεσαιωνικά ασημένια νομίσματα που συνδέονται με την περίοδο της Πρώτης Σταυροφορίας. Οι αρχαιολόγοι λένε ότι η ανακάλυψη αυτή θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει την τρέχουσα αντίληψη για τις μεσαιωνικές διαδρομές κυκλοφορίας, την οικονομική ιστορία και την κίνηση των σταυροφόρων στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Μια ανακάλυψη που δεν θα έπρεπε να είχε γίνει σε αυτόν τον χώρο

Ο χώρος της Batina είναι ευρέως γνωστός για τα πλούσια στρώματα της Εποχής του Σιδήρου και του ρωμαϊκού συνοριακού συστήματος. Από το 2008, οι αρχαιολογικές εργασίες έχουν επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό σε αρχαία οχυρωματικά έργα, ρωμαϊκές στρατιωτικές κατασκευές και προϊστορικούς πολιτισμικούς χώρους. Κατά συνέπεια, οι αρχαιολόγοι δεν περίμεναν την ανακάλυψη σημαντικών μεσαιωνικών αντικειμένων, πόσο μάλλον μια σημαντική νομισματική ανακάλυψη.

Ο επιμελητής και αρχαιολόγος Domagoj Dujmić τόνισε ότι η ανακάλυψη ήταν εντελώς απροσδόκητη. Η αρχαιολογική ομάδα εξέταζε αποθέσεις της ρωμαϊκής εποχής όταν εντόπισε αντικείμενα που σαφώς δεν ανήκαν στα αρχαία στρώματα. «Δεν περιμέναμε να βρούμε τίποτα μεσαιωνικό εδώ, ειδικά ασημένια νομίσματα τέτοιας σπανιότητας», εξήγησε ο Dujmić. «Ακόμη και στη Γαλλία, όπου κόπηκαν αυτά τα νομίσματα, δείγματα αυτού του τύπου είναι εξαιρετικά σπάνια λόγω της πανευρωπαϊκής έλλειψης ασημιού που χαρακτήρισε αυτή την περίοδο».

Ο θησαυρός αποτελείται από 56 μεσαιωνικά γαλλικά ασημένια νομίσματα που προέρχονται από το Λιμόζ, την Τουλούζη, το Αλμπί και την επισκοπή του Le Puy. Τα νομίσματα αυτά κόπηκαν μεταξύ του τέλους του 9ου αιώνα και των μέσων του 13ου αιώνα, μια χρονική περίοδος που συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με την εποχή της Πρώτης Σταυροφορίας (1096-1099). Η εμφάνισή τους στην Κροατία, μακριά από τα κέντρα κοπής τους, αποκαλύπτει απροσδόκητες συνδέσεις μεταξύ των περιοχών της Δυτικής Ευρώπης και της λεκάνης του Δούναβη.

Γιατί αυτά τα ασημένια νομίσματα είναι τόσο σπάνια

Η μεσαιωνική περίοδος που αντιπροσωπεύουν αυτά τα νομίσματα σημαδεύτηκε από μια σοβαρή κρίση ασημιού σε όλη την Ευρώπη. Η μείωση της παραγωγής των ορυχείων, η πολιτική αστάθεια και η διακοπή των εμπορικών οδών προκάλεσαν γενικευμένη έλλειψη ασημιού. Ως αποτέλεσμα, οι νομισματοκοπικές δραστηριότητες στα γαλλικά εδάφη παρήγαγαν πολύ λιγότερα νομίσματα από ό,τι στους προηγούμενους ή τους επόμενους αιώνες. Πολλά είδη σώζονται σήμερα μόνο σε μεμονωμένα ή πολύ περιορισμένα δείγματα.

Αυτό είναι που κάνει τον κροατικό θησαυρό τόσο εξαιρετικό: μερικά από τα κομμάτια που βρέθηκαν στη Batina αντιπροσωπεύουν πάνω από το 10% όλων των γνωστών δειγμάτων του είδους τους παγκοσμίως. Από νομισματικής άποψης, μια τέτοια συγκέντρωση είναι πραγματικά εκπληκτική. Όχι μόνο τοποθετεί την Κροατία στον χάρτη των σημαντικών μεσαιωνικών ανακαλύψεων νομισμάτων, αλλά και αναδεικνύει την ανακάλυψη σε μία από τις σημαντικότερες μεσαιωνικές νομισματικές ανακαλύψεις που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη.

Ο θησαυρός είναι πλέον διαθέσιμος για δημόσια προβολή στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Osijek. [Credit: Arheološki Muzej Osijek]

Πιθανή σύνδεση με τις διαδρομές των Σταυροφόρων

Επειδή τα νομίσματα χρονολογούνται από την εποχή της Πρώτης Σταυροφορίας και προέρχονται από περιοχές που είχαν βαθιά εμπλοκή στη στρατολόγηση των σταυροφόρων, οι μελετητές πιστεύουν ότι ο θησαυρός μπορεί να συνδέεται με την κίνηση των σταυροφόρων ή των προσκυνητών που ταξίδευαν προς τους Αγίους Τόπους. Η γεωγραφική θέση της Κροατίας την έκανε διάδρομο για ομάδες που ταξίδευαν μέσω των Βαλκανίων προς την Κωνσταντινούπολη και το Λεβάντε. Ενώ τα ιστορικά κείμενα αναφέρουν μεγάλους στρατούς σταυροφόρων που ακολουθούσαν γνωστές διαδρομές, αμέτρητες μικρότερες ομάδες, οικογένειες ή ανεξάρτητοι προσκυνητές πιθανότατα ταξίδευαν σε λιγότερο τεκμηριωμένες διαδρομές.

Η ανακάλυψη στη Batina παρέχει υλικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ταξιδιώτες από τη Δυτική Ευρώπη ενδέχεται να έχουν περάσει από τη βόρεια Κροατία κατά τον 11ο και 12ο αιώνα. Η παρουσία γαλλικών ασημένιων νομισμάτων σε έναν χώρο όπου κυριαρχούν ευρήματα από την Εποχή του Σιδήρου και τη Ρωμαϊκή περίοδο ανοίγει το ενδεχόμενο χαρτογράφησης εναλλακτικών μεσαιωνικών δικτύων ταξιδιών.

Πέρα από τον άμεσο ενθουσιασμό που προκάλεσε ο θησαυρός, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τις ευρύτερες ιστορικές ερμηνείες του μεσαιωνικού εμπορίου, των προσκυνηματικών ταξιδιών και του στρατιωτικού εφοδιασμού. Σπάνια ασημένια νομίσματα από την εποχή της Πρώτης Σταυροφορίας προσφέρουν πολύτιμες ενδείξεις για τις οικονομικές συνθήκες, την κυκλοφορία νομισμάτων σε μεγάλες αποστάσεις και τις διαπολιτισμικές επαφές.

Επιπλέον, δεδομένου ότι τα νομίσματα βρέθηκαν σε μια τοποθεσία που δεν είχε προηγουμένως συνδεθεί με μεσαιωνικό οικισμό ή δραστηριότητα, δημιουργούν νέα ερωτήματα σχετικά με το πώς και γιατί τόσο πολύτιμα νομίσματα κατέληξαν σε αυτό το συγκεκριμένο μέρος της Κροατίας. Κρύφτηκαν σκόπιμα; Χάθηκαν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού; Θάφτηκαν για ασφάλεια κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης; Η συνεχιζόμενη ανάλυση μπορεί να αποκαλύψει τις απαντήσεις.

Ένα ορόσημο για την κροατική αρχαιολογία

Το κροατικό Υπουργείο Πολιτισμού και Μέσων Ενημέρωσης, το οποίο υποστηρίζει τις ανασκαφές στη Batina για πάνω από 15 χρόνια, εξήρε την ανακάλυψη ως απόδειξη της επιστημονικής σημασίας των μακροπρόθεσμων επενδύσεων στην αρχαιολογία. Η αρχαιολογική κληρονομιά της Κροατίας εκτείνεται σε χιλιάδες χρόνια, αλλά μεσαιωνικές νομισματικές ανακαλύψεις αυτής της κλίμακας είναι εξαιρετικά σπάνιες.

Ο αργυρός θησαυρός της Batina αποτελεί πλέον ένα ορόσημο όχι μόνο για την κροατική αρχαιολογία, αλλά και για τη μεσαιωνική επιστήμη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Καθώς περαιτέρω μελέτες εξετάζουν τη μεταλλουργική σύνθεση των νομισμάτων, τα χαρακτηριστικά κοπής τους και το ιστορικό τους πλαίσιο, οι ερευνητές αναμένουν ότι η ανακάλυψη αυτή θα συμβάλει σημαντικά στην παγκόσμια κατανόηση της εποχής της Πρώτης Σταυροφορίας και της κυκλοφορίας των μεσαιωνικών αργυρών νομισμάτων.

Η σημασία της ανακάλυψης ξεπερνά τα όρια των ακαδημαϊκών κύκλων, καθώς ο θησαυρός είναι πλέον διαθέσιμος για δημόσια προβολή στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Osijek. Προσεκτικά συντηρημένα και εκτεθειμένα μαζί με πληροφορίες σχετικά με την προέλευσή τους και τη μεσαιωνική τους σημασία, τα σπάνια ασημένια νομίσματα της εποχής της Πρώτης Σταυροφορίας προσφέρουν στους επισκέπτες μια μοναδική ευκαιρία να δουν ένα από τα πιο αξιόλογα νομισματικά ευρήματα της Ευρώπης. Οι υπεύθυνοι του μουσείου τονίζουν ότι η έκθεση έχει ήδη προσελκύσει τόσο εθνικό όσο και διεθνές ενδιαφέρον, καθιστώντας το Osijek ένα σημαντικό κέντρο μεσαιωνικής αρχαιολογικής έρευνας.

Πηγή: ArkeoNews