Αρχαιολογική ανασκαφή των Γερμανών κατακτητών το 1941 στη Θεσσαλία, σε νεολιθικό οικισμό στην περιοχή του Βελεστίνου, έγινε ευρύτερα γνωσ...
Ευρήματα της ανασκαφής βρίσκονται στο μουσείο Pfahlbaumuseum της Γερμανίας και μάλιστα έγινε, τότε, προσπάθεια στο πλαίσιο της ναζιστικής προπαγάνδας, να ερμηνευτούν υπολείμματα κτιρίων, ως «απόδειξη επίδρασης των λαών της Κεντρικής Ευρώπης στον Ελλαδικό χώρο ήδη από τη νεολιθική περίοδο». Στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από την ανασκαφική δράση των δυνάμεων της Κατοχής είναι και η Θεσσαλία. Αυτά που βρίσκονται στο συγκεκριμένο μουσείο, αναμένεται να επιστραφούν στην Ελλάδα και συγκριμένα, στο Μουσείο Βόλου.
Με το θέμα ασχολήθηκε, τελευταία, ο αρχαιολόγος της ΙΕ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Γιώργος Τουφεξής, που άντλησε στοιχεία από τη μελέτη των αρχαιολόγων Αγγέλικας Ντούζουγλη και Eva Alram –Stern και κάνει και δικά του σχόλια. Όπως προκύπτει, από τη μελέτη των δύο αρχαιολόγων, πρόκειται για τη Βισβίκη μαγούλα. Αφορμή της αναφοράς, η σημερινή επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940.
Η ΜΑΓΟΥΛΑ
Η μαγούλα Βισβίκη, λοιπόν, βρίσκεται στην πεδιάδα, βόρεια και κοντά στο Βελεστίνο, κοντά στη λίμνη Κάρλα. Πρωτοαναφέρεται από τον μεγάλο Ελληνα αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα στο βιβλίο του, «Αι Προϊστορικαί Ακροπόλεις Διμηνίου και Σέσκλου, Αθήνα 1908». Στη θέση αυτή πραγματοποίησε ανασκαφική έρευνα ο Hans Reinterth με εντολή του γερμανικού φασιστικού κράτους, με συνεργάτες τον Rudolf Stampfuss και Wilhelm Stossel , τον Οκτώβριο -Δεκέμβριο του 1941. H ανασκαφή αποκάλυψε ευρήματα και αποσπασματικά οικήματα της Νεότερης Νεολιθικής εποχής (5300- 4500 π. Χ).
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τις δίκες της Νυρεμβέργης που ακολούθησαν για την επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών που διαρπάχτηκαν στη διάρκεια της κατοχής, μέρος του υλικού της ανασκαφής που είχε μεταφερθεί στο Βερολίνο επιστράφηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Μετά την επανένωση της Γερμανίας το 1990, εντοπίστηκαν επιπρόσθετα δεδομένα της ανασκαφής που φυλάσσονταν στην Ακαδημία του Ανατολικού Βερολίνου και μεταφέρθηκαν στο Ινστιτούτο Προϊστορίας και Πρωτοϊστορίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου ( Frei Universitat).
Ακολούθησε μια δημοσίευση μέρος του υλικού αυτού το 2001 από το διευθυντή του Ινστιτούτου Bernhard Hansel , ενώ το 2006 το υλικό μεταφέρθηκε στο Pfahlbaumuseum Unteruhldingen, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα το αρχείο του πρώτου ανασκαφέα Reinerth.
Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ
Είναι αξιοσημείωτο ότι μετά την πρώτη ανασκαφή του Reinerth το 1941, ακολούθησε το 1942 μια δημοσίευση στην προπαγανδιστική εφημερίδα «Λαϊκός Παρατηρητής» (Volkischer Beobachter), στην οποία δημοσιεύτηκε η κάτοψη ενός μεγάλου μακρόστενου οικοδομήματος με μήκος 30μ. το οποίο ήταν εντελώς ασυνήθιστο για τη νεολιθική περίοδο της Θεσσαλίας αλλά περιέργως είχε πολλές ομοιότητες με τα λεγόμενα «μακρόστενα σπίτια» της Κεντρικής Ευρώπης και ερμηνεύτηκε ως απόδειξη επίδρασης των λαών της Κεντρικής Ευρώπης στον Ελλαδικό χώρο ήδη από τη νεολιθική περίοδο. Η άποψη αυτή αντιμετωπίστηκε πάντα με επιφύλαξη από τους Ελληνες αλλά και ξένους αρχαιολόγους. Οι επιφυλάξεις αποδείχτηκαν δικαιολογημένες καθώς η επανεξέταση των ευρημάτων που γίνεται από κοινού από την ελληνίδα αρχαιολόγο κ. Αγγέλικα Ντούζουγλη και τη συνεργάτιδα της Ακαδημίας Επιστημών της Βιέννης κ. Eva Alram-Stern δεν επιβεβαιώνει την ύπαρξη τέτοιου οικοδομήματος. Στην πραγματικότητα, η προτεινόμενη ερμηνεία εντασσόταν και αυτή στο πλαίσιο της πολιτιστικής προπαγάνδας για την πρώιμη εξάπλωση επιρροών και επιδράσεων στοιχείων του Βορρά στον ελλαδικό χώρο.
Η ελληνική προϊστορία αντιμετώπισε κατά καιρούς ανάλογες απόψεις, οι οποίες διαψεύστηκαν από την ανόθευτη επιστημονική έρευνα, όπως για παράδειγμα οι απόψεις του Schachermayer ότι ο μεγαροειδής τύπος σπιτιού ήταν επιρροή βόρειων περιοχών, ενώ η αρχαιολογική έρευνα απέδειξε ότι ο τύπος αυτός υπάρχει στη Θεσσαλία, ήδη από τη Νεότερη Νεολιθική εποχή. Το υπόλοιπο αρχαιολογικό υλικό από τη Βισβίκη μαγούλα που βρίσκεται σήμερα στο Pfahlbaumuseum Unteruhldingen θα επιστραφεί μετά την ολοκλήρωση της μελέτης του στη Θεσσαλία.
Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Φέτος τον Απρίλιο, ο βουλευτής της Δημοκρατικής Συμμαχίας κ. Λευτέρης Αυγενάκης, είχε κάνει ερώτηση στον υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Δ. Ρέππα, για την επιστροφή των αρχαίων, που αφαιρέθηκαν βιαίως και παράνομα από την Ελλάδα, στη διάρκεια της Κατοχής. Ο υπουργός απάντησε ότι το θέμα παραμένει ανοιχτό και σύντομα θα πάρουν τον δρόμο της επιστροφής αρχαία, που αρπάχθηκαν από τη Θεσσαλία και τώρα βρίσκονται στο Μουσείο Pfahlbaumuseum της Γερμανίας.
Όπως είχε αναφέρει ο κ. Δ. Ρέππας, το 2010 η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών ενημερώθηκε από τον επιστημονικό υπεύθυνο του ιδρύματος ότι στο συγκεκριμένο μουσείο φυλάσσονται αρχαιότητες, προερχόμενες από την παράνομη ανασκαφή νεολιθικού οικισμού στη Θεσσαλία. Ανασκαφή η οποία διεξήχθη κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε ο υπουργός, οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τη δράση των δυνάμεων της Κατοχής είναι η Κρήτη, η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η Σάμος και η Θεσσαλία.
Πηγή: Ε. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ, Εφημερίδα "Ελευθερία"
Δεν υπάρχουν σχόλια