Ο μύθος των καλικάντζαρων - που «παίζει» πάντα γύρω στα Θεοφάνια - έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.
Ο μύθος των καλικάντζαρων - που «παίζει» πάντα γύρω στα Θεοφάνια - έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.
Οι αρχαίοι πίστευαν πώς όταν οι νεκροί έβρισκαν την πόρτα του Άδη ανοιχτή, ανέβαιναν στον επάνω κόσμο και τριγύριζαν παντού χωρίς έλεγχο και περιορισμούς, όπως εξηγεί στα ο ειδικός επί του θέματος καθηγητής Ειδικής Αγωγής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Στέλιος Πελασγός.
Αργότερα, οι Βυζαντινοί γιόρταζαν το Δωδεκαήμερο με μουσικές, τραγούδια και μασκαρέματα! Οι άνθρωποι, έχοντας κρυμμένα τα πρόσωπά τους, έκαναν με πολύ θάρρος και χωρίς ντροπή ό,τι ήθελαν. Κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου υπήρχε η παράδοση που οι άνθρωποι μασκαρεύονταν και γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, ζητώντας λουκάνικα και γλυκά, αναστατώνοντας παράλληλα τους σπιτονοικοκύρηδες. Αυτοί με τη σειρά τους έκλειναν πόρτες και παράθυρα για να εμποδίσουν την είσοδό τους στα σπίτια τους, αλλά οι μασκαρεμένοι έβρισκαν νέους τρόπους για να επιτύχουν το σκοπό τους. Ένας από αυτούς ήταν και η είσοδός τους από τις καμινάδες των σπιτιών.
Κατά μια εκδοχή, η ονομασία Καλικάντζαροι προέρχεται από το επίθετο «καλός» και από το «κάνθαρος». Σε μια άλλη εκδοχή, η λέξη "καλικάντζαρος" προέρχεται από τις λέξεις "Κάλι", που είναι ονομασία Ατσιγγάνων και από το "Γαντζάροι", που είναι ονομασία των Ατσιγγάνων της Αιγύπτου, που ήρθαν στην Ελλάδα τον 14ο αιώνα.
Στην Κύπρο τους ονομάζουν και Καραμάνους. "Καρά" σημαίνει μαύρος και "Μάνους" άνθρωπος. Ο λαογράφος, Νικόλαος Πολίτης, αναφέρει επίσης: "Οι Καλικάντζαροι πηγαίνουν εις την εκκλησίαν σαν κι εμάς και μόνον όταν βγαίνουν τ’ άγια γίνουντ’ άφαντοι". Το άλλο όνομά τους "Κάηδες", που το συναντάμε στη Ρόδο και την Κάρπαθο, χαρακτηρίζει Ατσιγγάνους που ήταν, όπως πίστευαν, απόγονοι του Κάιν.
Όλες οι παραδόσεις θέλουν τους καλικάντζαρους νυχτερινά δαιμόνια, δύσμορφα και σκοτεινά. Ζητούσαν φαγητό και γλυκά και οι νοικοκυραίοι, για να γλιτώσουν απ' αυτούς, έκλειναν πόρτες και παράθυρα. Εκείνοι όμως έβρισκαν πάντα τρόπο να μπαίνουν στα σπίτια, κυρίως από την καμινάδα κατά προτίμηση τηγανιτά! Για να αντιμετωπίσουν αυτό το φαινόμενο οι ένοικοι το σπιτιών ανάβουν τα τζάκια τους, έτσι ώστε ο καπνός να μην αφήνει τους καλικάντζαρους να εισέρχονται εντός του σπιτιού. Μπορεί να κλέψουν τη μιλιά αν καλέσουν κάποιον και τους απαντήσει. Τα δύο πιο γνωστά θέματα παραμυθιών με καλικάντζαρους είναι «Οι καλικάντζαροι στον μύλο» και «Η μαμμή και η καλικάντζαροι». Έχουν γυναίκες και παιδιά, ζευγαρώνουν και γεννούν σαν άνθρωποι. Είναι άμορφοι και μπορούν να αλλάζουν μορφή ή να μεταμορφώνονται. Στο Βυζάντιο, απ' τις καμινάδες έμπαιναν οι βερβελούδες.
Τους γεννά ο φόβος της μεγάλης νύχτας του χειμώνα και τους διώχνουν η αναμμένη φωτιά, το θυμιατό και ο αγιασμός. Όλα αυτά διαρκούσαν 12 ημέρες, μέχρι και την ημέρα των Φώτων, οπότε με τον Μεγάλο Αγιασμό οι κατεργάρηδες σταματούσαν και όλοι ηρεμούσαν. Φεύγουν τότε λέγοντας: «Φεύγετε να φεύγουμε κι έφτασε ο τουρλόπαπας με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του. .Μας άγιασε μας έβρεξε και μας εκατέκαψε!»
Δεν υπάρχουν σχόλια