Και όμως κινούνται! Τα κλασσικά αγγεία ζωντανεύουν χάρη στη δουλειά ακριβείας δυο καλλιτεχνών της κινούμενης Εικόνας

Σκηνή από το animation της Panoply ‘Hoplites! Greeks at War’. Με αφορμή την δημιουργία ενός νέου animation για το Asmolean Museum τη...

Σκηνή από το animation της Panoply ‘Hoplites! Greeks at War’.

Με αφορμή την δημιουργία ενός νέου animation για το Asmolean Museum της Οξφόρδης, που παρουσιάστηκε σήμερα, ο Πάνος Παπαδολιάς (culture critic) παίρνει συνέντευξη από τον Steve Simmons, animator του Panoply Vase Animation Project για λογαριασμό της Ανασκαφής.

- Η δουλειά σας βασίζεται σε μια πολύ απλή αλλά δυνατή ιδέα. Οι μορφές των αρχαίων ελληνικών αγγείων ζωντανεύουν. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;

Θέλαμε να αφηγηθούμε ιστορίες για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο μέσα από τα κινούμενα σχέδια. Αρχικά, δημιουργήσαμε μερικά animations με την τεχνική stop-motion. Ήταν μόνο για διασκέδαση, αλλά έγιναν περισσότερο δημοφιλή από ό,τι περιμέναμε και ακούσαμε ότι οι εκπαιδευτικοί είχαν αρχίσει να τα χρησιμοποιούν, δείχνοντάς τα στην τάξη. Γι' αυτό και αποφασίσαμε να βελτιώσουμε την δουλειά μας, χρησιμοποιώντας μορφές περισσότερο συνδεδεμένες με τον πολιτισμό που απεικονίζουν. Τα αγγεία ήταν το επόμενο φυσικό βήμα, δεδομένου ότι δημιουργήθηκαν από τους ίδιους τους αρχαίους Έλληνες. Μόλις είδαμε ότι αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει, συνειδητοποιήσαμε ότι ως project είχε μεγάλες δυνατότητες και λαχταρούσαμε να δούμε τα συγκεκριμένα animations σε μουσεία μαζί με τα αληθινά αγγεία. Είναι μεγάλη η χαρά μας που αυτό τελικά πραγματοποιήθηκε!

- Είστε μια δυνατή ομάδα δύο ατόμων. Πως λειτουργείτε?

Ο Steve έχει την τεχνική και καλλιτεχνική ικανότητα, και εγώ (Sonya) έχω τη γνώση του αρχαίου πολιτισμού και τη διδακτική εμπειρία. Έτσι, ο Steve δημιουργεί τις κινούμενες εικόνες και συνεργαζόμαστε ως προς τι θα πρέπει να εμπεριέχεται σε αυτές. Ο Steve έχει καλή καλλιτεχνική κρίση και εγώ βοηθώ στο να κατευθύνω σωστά τα πράγματα προς τις αρχαίες αξίες ή λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, όταν δημιουργήσαμε το «Hoplites! Greeks at War»:

Panoply Vase Animation Project, www.panoply.org.uk

ο Steve ξεπέρασε πραγματικά τον εαυτό του στην τεχνική και καλλιτεχνική απόδοση, ενώ εγώ επικεντρώθηκα στις γνώσεις για τις πρακτικές του αρχαίου πολέμου και την εικονογραφία τους προκειμένου να καθορίσω στοιχεία όπως η μαντεία από το ήπαρ (ηπατοσκοπία), και την ανύψωση του τροπαίου μάχης (Τρόπαια), και σε λεπτομέρειες, όπως τις θέσεις των πτωμάτων - τα οποία όλα βασίζονται σε σωζόμενες απεικονίσεις αγγείων. Πέρα από τα animations, ο Steve σχεδιάζει το εμπόρευμα για το κατάστημά μας και δημιούργησε την ιστοσελίδα μας, ενώ εγώ συντάσσω το περιεχόμενό της και πραγματοποιώ ομιλίες και εργαστήρια. Συνήθως συμφωνούμε στο πώς θα πρέπει να εξελιχθούν τα πράγματα, και έτσι η συνεργασία μας λειτουργεί αρκετά καλά.

- Ζούμε στην εποχή της εικόνας. Τα animations βοηθούν ιδιαίτερα τους νέους να συνδεθούν με την ανεκτίμητη πολιτιστική κληρονομιά τους. Ποιό είναι το όραμά σας;

Ναι, οι εικόνες είναι εξαιρετικά σημαντικές στο σύγχρονο πολιτισμό. Δικαίως οι λέξεις παραμένουν ζωτικής σημασίας αλλά είναι λογικό οι εικόνες να ανταποκρίνονται περισσότερο στην όρεξη των νέων για οπτικό περιεχόμενο. Θεωρούμε ότι το animation μαζί με την υποστήριξη που παρέχουμε, βοηθoύν τους ανθρώπους να μαθαίνουν να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις εικόνες και να σκέφτονται το περιεχόμενό τους και τις λεπτομέρειες που απεικονίζουν. Σήμερα οι άνθρωποι απολαμβάνουν το βίντεο περισσότερο από ποτέ. 

Storyboard σχεδιασμένο από μαθητές και οι αντίστοιχες σκηνές από το animation ‘Medusa’

Επομένως, τα video που βασίζονται στην αρχαία εικονογραφία αποτελούν έναν τρόπο να μετατρέψουμε σημαντικά πολιτισμικά αντικείμενα σε εύκολα προσβάσιμα μέρη του σύγχρονου πολιτισμού των μέσων ενημέρωσης, διατηρώντας ταυτόχρονα ως ζωντανό φαινόμενο τη σύνδεση της αρχαίας με τη σύγχρονη ζωή. Αν μπορούμε να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον ενός μελλοντικού αρχαιολόγου ή ιστορικού τέχνης, αυτό θα ήταν θαυμάσιο. Αν κάνουμε κάποιους ανθρώπους που μέχρι στιγμής ήταν αδιάφοροι για τα αρχαία ελληνικά αγγεία να αποκτήσουν ενδιαφέρον γι’ αυτά, τότε αυτό είναι εξίσου θαυμάσιο.

- Η δουλειά σας έχει να κάνει κυρίως με τα παιδιά και τη διδασκαλία. Πείτε μας περισσότερα για εσάς στα πλαίσια της εργασίας σας με τα παιδιά.

Για ορισμένα project τα παιδιά είχαν άμεση επίδραση στα animations. Στην Ιρλανδία διενεργήθηκε ένας διαγωνισμός για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που μελέτησαν κλασική παιδεία και ανέπτυξαν storyboards βασισμένα σε ένα αγγείο του Κλασικού Μουσείου του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου. Ο Steve δημιούργησε ένα animation για τη νικητήρια συμμετοχή, που σήμερα βρίσκεται στο μουσείο μαζί με το αγγείο. 

Panoply Vase Animation Project, www.panoply.org.uk

Το animation στην προθήκη του Κλασικού Μουσείου του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου
μαζί με το αγγείο για το οποίο δημιουργήθηκε.

Επίσης, στο Μουσείο Ελληνικής Αρχαιολογίας Ure του Πανεπιστημίου του Reading στο Ηνωμένο Βασίλειο, έφηβοι πήραν μέρος σε μια σειρά από εργαστήρια εκμάθησης σχετικά με τα αγγεία και δημιούργησαν storyboards που είναι πλέον προσβάσιμα σε tablet του μουσείου. Οι νέοι σε αυτά τα projects είχαν περίφημες ιδέες. Εμείς είχαμε την τελική απόφαση σχετικά με τις λεπτομέρειες των animations αλλά οι ιστορίες των νέων δεν χρειάστηκαν μεγάλη επεξεργασία και ήμασταν εντυπωσιασμένοι με το τελικό αποτέλεσμα.

Ακόμα και όταν οι νέοι δεν καθορίζουν το περιεχόμενο των animations, μπορούν να πραγματοποιήσουν πολλές δραστηριότητες γύρω από τα αγγεία και τα animations, όπως δημιουργία εναλλακτικών storyboards, γράφοντας σενάρια ή σχόλια, επιλέγοντας το αγγείο που θα ήθελαν να εργαστούν και εξηγώντας τους λόγους επιλογής τους ή το σχεδιασμό του δικού τους αγγείου. Ήταν μια πραγματικά απολαυστική διαδικασία να ακούς τους καθηγητές που το εφάρμοσαν αλλά και να διδάσκουμε εμείς στις δικές μας τάξεις. Είναι υπέροχο να βλέπουμε τα παιδιά και τους νέους να είναι ενθουσιώδεις για τα αρχαία έργα τέχνης και να εξερευνούμε τις σκέψεις και τις δημιουργικές απαντήσεις τους.

Ο αnimator Steve Simons (αριστερά) με τους νικητές του Irish Schools Storyboarding Competition, την διευθύντρια του Μουσείου Dr Jo Day και την καθηγήτρια Dr Lucy Corcoran.

Η Δρ. Sonya Nevin κατά τη διάρκεια ενός animation workshop στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου.

- Προωθείτε τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, μια κίνηση με εξαιρετικά παγκόσμια αξία. Η Ελλάδα σας έχει «ανακαλύψει»;

Η Ελλάδα μας έχει υποδεχθεί θερμά. Ένα τεράστιο ποσοστό των προβολών μας προέρχεται από την Ελλάδα και πολλοί Έλληνες δάσκαλοι μας έχουν στείλει εκπληκτικά ηλεκτρονικά μηνύματα για να μας πουν ότι έχουν δείξει video μας στις τάξεις τους. Η Δρ. Βασιλική Πλιάτσικα έχει δημοσιεύσει δύο ωραίες ιστορίες για εμάς στο Lifo, που βοήθησαν να γίνουμε γνωστοί, φθάνοντας στο ευρύτερο ελληνικό κοινό. Ένα από αυτά τα άρθρα αναφέρεται σε ένα project που κάναμε με την ονομασία «Every Soldier has a Story»  και ήμαστε ευχαριστημένοι από το γεγονός ότι κάποιοι Έλληνες αναγνώστες συνείσφεραν οικονομικά. Φυσικά, οι Έλληνες του εξωτερικού ήταν επίσης σημαντικοί, όπως η Δρ. Christina Souyoudzoglou-Haywood, Διευθύντρια του Ιρλανδικού Ινστιτούτου Ελληνικών Σπουδών στην Αθήνα, η οποία υπήρξε εξαιρετικά υποστηρικτική στη δουλειάς μας από την αρχή, όταν ήταν επιμελήτρια στο Κλασικό Μουσείο UCD. Επίσης, ο πρέσβης Κωνσταντίνος Μπίκας και ο Ύπατος Αρμοστής της Δημοκρατίας της Κύπρου, Ευριπίδης Ευρυβιάδης είδαν μια παρουσίαση των animations μας αυτό το μήνα στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου - φάνηκαν ευχαριστημένοι με την δουλειά μας! Θα ήθελα να πιστεύω ότι μια μέρα θα υπάρξουν animations αγγείων από ελληνικές συλλογές που βρίσκονται στα ελληνικά μουσεία – θα ήταν πανέμορφα.

- Ποια είναι τα επόμενα project σας;

Αυτή τη στιγμή δουλεύουμε ένα animation για το Ashmolean Μουσείο της Οξφόρδης – το παλαιότερο μουσείο της Βρετανίας. Το έργο έχει την υποστήριξη από το Ταμείο Ανταλλαγής Γνώσης του Πανεπιστημίου μέσω της Σχολής Κλασικών Σπουδών και το πρόγραμμα Classics Outreach, που έχει ως στόχο να βοηθήσουμε να γίνει γνωστή η συλλογή και να εμπνεύσουμε νέα ακροατήρια και νέους τρόπους για να απολαύσει κάποιος αρχαία αντικείμενα. Δουλεύουμε ένα όμορφο αγγείο με θέμα ένα συμπόσιο. 

Το καινούριο animation βασίζεται στο αγγείο από το Ashmolean Museum: AN1974.344, αττική μελανόμορφη κύλικα με απεικόνιση συμποσίου γύρω από την Γοργώ , περίπου στο 500 π.Χ.,  διάμετρος:34 εκ.
Image © Ashmolean Museum, University of Oxford.

Θα δώσουμε μια ζωντανή αίσθηση των βασικών πτυχών ενός συμποσίου – οι άνθρωποι βρίσκονται όλοι μαζί, συνομιλούν, πίνουν, ακούν μουσική και διασκεδάζουν. 

Panoply Vase Animation Project, www.panoply.org.uk

Μετά από αυτό θα συνεργαστούμε με το Εθνικό Μουσείο της Βαρσοβίας. Θα δημιουργήσουμε μια σειρά από animations βασισμένα σε μυθικά θέματα. Αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου έργου που ονομάζεται «Η μυθική μας παιδική ηλικία ... Η αποδοχή της Κλασικής Αρχαιότητας στον πολιτισμό των παιδιών και των εφήβων ως απάντηση στις περιφερειακές και παγκόσμιες προκλήσεις», το οποίο χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, με επικεφαλής τον καθηγητή Katarzyna Marciniak του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας. Το project εξετάζει τον τρόπο που ο ελληνο-ρωμαϊκός μύθος έχει επηρεάσει και προσαρμοστεί στη λογοτεχνία και τον πολιτισμό των παιδιών και των νέων. Εμείς συμβάλλουμε δημιουργώντας νέο υλικό που θα εμπνεύσει και θα ψυχαγωγήσει τους νέους του σήμερα και του αύριο.

- Αν υπήρχε η ανάγκη για συνεργάτες και συντελεστές στο έργο σας στην Ελλάδα, ποιος θα μπορούσε να έρθει σε επαφή μαζί σας;

Εμείς πάντα είμαστε ανοιχτοί στο να ακούμε τους ανθρώπους. Κάθε σχόλιο είναι ευπρόσδεκτο. Είναι υπέροχο να ακούμε από δασκάλους ή καθηγητές τι κάνουν με τα animations στην τάξη τους. Αν κάποια μουσεία ενδιαφέρονται για ανάθεση ή χορήγηση αδειών για την συλλογή τους ή την ιστοσελίδα τους, μπορούν να έρθουν σε επαφή μαζί μας. Ελπίζουμε οι αναγνώστες σας να απολαύσουν την εξερεύνηση της ιστοσελίδας μας.

Πάνος Παπαδολιάς 
Culture Critic

Ανασκαφή