Μαλλιά και μουστάκια σε παλιά βιβλία

Η τούφα από τα μαλλιά του Τζορτζ Ουάσιγκτον μαζί με το σημείωμα που τη συνόδευε (Schaffer Library, Union College, Νέα Υόρκη). Η τούφα ...

Η τούφα από τα μαλλιά του Τζορτζ Ουάσιγκτον μαζί με το σημείωμα που τη συνόδευε (Schaffer Library, Union College, Νέα Υόρκη).

Η τούφα του Τζορτζ Ουάσιγκτον και ο ναυπλιώτης σανδαλοποιός.

Μια γκρίζα τούφα μαλλιών που εικάζεται ότι ανήκει στον Τζορτζ Ουάσιγκτον (1732-1799), έναν από τους πατέρες του αμερικανικού έθνους και πρώτο πρόεδρο του ανεξάρτητου κράτους των ΗΠΑ, βρέθηκε πρόσφατα σε ένα αλμανάκ του 18ου αιώνα στη Βιβλιοθήκη Schaffer του Union College στη Νέα Υόρκη. Τον τόμο, το «Gaines Universal Register or American and British Kalendar for the year 1793», εντόπισε ο αρχειονόμος Ντάνιελ Μίτσελσον στη διάρκεια εξερεύνησης στη συλλογή με τα παλαιά βιβλία της βιβλιοθήκης.

Μερικές γκρίζες ή λευκές τρίχες, δεμένες με μια κλωστή, βρέθηκαν σε έναν λεπτό κιτρινισμένο φάκελο μέσα στον τόμο που θεωρείται ότι ανήκε στον Φίλιπ Σκάιλερ, γιο ενός εκ των ιδρυτών του Union College. Επάνω στον φάκελο υπήρχε χειρόγραφη σημείωση: «Τούφα από τα μαλλιά του Ουάσιγκτον, χαρισμένη από τον Τζέιμς Α. Χάμιλτον, που του την είχε δώσει η μητέρα του, 10 Αυγούστου 1871».

Η ιστορία ξετυλίγεται: Ο Τζέιμς Χάμιλτον ήταν γιος του Αλεξάντερ Χάμιλτον, από τους πατέρες του αμερικανικού έθνους κι αυτός και πρώτος υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Ουάσιγκτον. Ο Αλεξάντερ και η σύζυγός του Ελάιζα Χάμιλτον είχαν στενές σχέσεις με τον Τζορτζ και τη Μάρθα Ουάσιγκτον και σε μια εποχή που οι άνθρωποι συνήθιζαν να χαρίζουν ο ένας στον άλλο μια τούφα από τα μαλλιά τους ως αναμνηστικό, πιθανόν η Μάρθα να έδωσε στην Ελάιζα μια τούφα του Τζορτζ Ουάσιγκτον. Εκείνη την έδωσε με τη σειρά της στον γιο της, ο οποίος μοίρασε τις τρίχες, εν είδει πολύτιμου αναμνηστικού, σε συγγενείς και φίλους του.

Παρότι δεν έχει γίνει ακόμη έλεγχος DNA για να πιστοποιηθεί η γνησιότητα των μαλλιών, ειδικοί εκτιμούν ότι είναι αυθεντικά και αποτιμούν τις λιγοστές τρίχες του Τζορτζ Ουάσιγκτον που είχε στην κατοχή του ο Φίλιπ Σκάιλερ στα 2.000-3.000 δολάρια.

Η υπεύθυνη των ειδικών συλλογών της βιβλιοθήκης, Ίντια Σπαρτς, χαρακτήρισε το εύρημα «μοναδικό θησαυρό» και «τεράστιο ιστορικό τεκμήριο». «Οι αρχειονόμοι βρίσκουμε συχνά ενδιαφέροντα πράγματα στη δουλειά μας», σχολίασε, «αλλά το συγκεκριμένο εύρημα αποτελεί σπουδαίο θησαυρό για τη βιβλιοθήκη και το κολέγιό μας».

Το απρόοπτο εύρημα αποκαλύπτει πολλά για τα δίκτυα σχέσεων στο περιβάλλον του πρώτου αμερικανού προέδρου αλλά και για τις συνήθειες της αμερικανικής κοινωνίας τον 18ο και τον 19ο αιώνα.

Το μουστάκι του 1873 στα Γενικά Αρχεία του Κράτους

Από τη Νέα Υόρκη στην Αθήνα. Ένα παρόμοιο εύρημα είχαν παλαιότερα οι αρχειονόμοι της Κεντρικής Υπηρεσίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους, όταν, σε επιστολή που απόκειται στο αρχείο της Βασιλικής Δυναστείας του Γεωργίου Α΄, βρήκαν ένα μουστάκι - για την ακρίβεια, μισό μουστάκι.

«Μεγαλειώτατε, μεθ' άλγους ψυχής και θερμών δακρύων υποβάλλω εις τους πόδας του υψηλού θρόνου σας την παρούσαν αναφοράν μου...» γράφει η επιστολή, σταλμένη από το Ναύπλιο το 1873. Η ανάγνωσή της εκδιπλώνει μια ιστορία με πρωταγωνιστές ένα ζευγάρι στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Εκείνος, ένας πτωχός πλην τίμιος νέος. Πιθανόν λεβέντης και ευειδής. Οπωσδήποτε έχει ένα περιποιημένο τσιγκελωτό μουστάκι σύμφωνα με τη μόδα της εποχής. Διατηρεί κατάστημα επισκευής σανδαλίων. Εκείνη, η σύζυγός του, γραμματιζούμενη όπως φαίνεται, είναι καλλιγράφος και γυναίκα δυναμική. Στις 18 Οκτωβρίου 1873 στέλνει επιστολή διαμαρτυρίας στον βασιλιά: Τα όργανα της τάξεως, άνευ λόγου και αιτίας, ράβδισαν τον σύζυγό της έξω από το κατάστημά του. Τον ξυλοκόπησαν τόσο άγρια, που του ξερίζωσαν το μουστάκι. Για του λόγου το αληθές, επισυνάπτει στην επιστολή της το μισό από το μουστάκι του συζύγου. Το άλλο μισό το κράτησε η ίδια.

Από την εποπτική θέση της χρονικής απόστασης των 140 χρόνων που μας χωρίζουν από τα συμβάντα, η δισέλιδη επιστολή φαίνεται αστεία και μπορεί το μουστάκι να μην ανήκει στον ίδιο τον βασιλιά ή σε κάποιον υψηλόβαθμο αξιωματούχο, όπως στην περίπτωση Ουάσιγκτον, άφθονη όμως είναι η πληροφορία που περιέχει για τη λειτουργία των θεσμών και την ελληνική κοινωνία στα χρόνια του Γεωργίου Α΄.

Πηγή: Λ. Κουζέλη, Το Βήμα