Η ανεύρεση της Αρχαίας Ελίκης, της πρωτεύουσας της Αχαϊκής Συμπολιτείας, είναι ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης. ...
Η Αρχαία Ελίκη από την πρώτη στιγμή που αποφάσισε να μαρτυρήσει τα μυστικά της μέχρι και σήμερα τεκνοποιεί συνεχώς εκπλήξεις.
Εκπλήξεις όπως αυτές που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο πλαίσιο της έρευνας του διετούς ερευνητικού προγράμματος της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, υπό τη διεύθυνση της Πατρινής προϊσταμένης του τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού Δρ. Αναστασίας Γκαδόλου και της προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας Δρ. Ερωφίλης Κόλλια.
Μια έρευνα που επιβεβαίωσε την παραδεδομένη από τις αρχαίες πηγές καταστροφή της αρχαίας Ελίκης το 375 π.Χ, με την αποκάλυψη ενός στρώματος καταστροφής από κεραμίδες στέγης κτιρίου που χρονολογείται, ακριβώς λόγω της εύρεσης ενός αγγείου (μελαμβαφούς σκύφου) της ίδιας περιόδου.
Διαφορετικές χρονολογικές φάσεις του λατρευτικού κέντρου της αρχαίας αχαϊκής πόλης αντιπροσωπεύουν σημαντικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας στο Ιερό του Ελικωνίου Ποσειδώνα των Γεωμετρικών και Αρχαϊκών Χρόνων στα Νικολέικα. Συγκεκριμένα, στη θέση έχει ανασκαφεί ένας αψιδωτός γεωμετρικός ναός του 710-700 π.Χ., ένας πλίνθινος βωμός του 760-750 π.Χ., που ήταν το κέντρο της λατρείας πριν την κατασκευή του αψιδωτού ναού καθώς και η κεράμωση από έναν μεταγενέστερο ναό του 550 π.Χ.
Τι σημαίνει όμως για την Αχαΐα αυτή η μαγική διαδικασία της αποκάλυψης της δικής της «βυθισμένης πολιτείας» και σε τι μπορεί να μεταφράζεται αυτό για την πολιτιστική και κατά συνέπεια και την τουριστική της «μηχανή»;
Και πέρα από αυτά, ποιοι είναι οι άνθρωποι πίσω από τις ανακαλύψεις; Πόσοι εμπλέκονται στο ταξίδι και πόσοι ακολουθούν αποκρυπτογραφώντας το;
Η Ερωφίλη Κόλλια και η Αναστασία Γκαδόλου και η μιλούν στις «7Μ» και μας δίνουν απαντήσεις για μια επιστήμη που έχει τη γοητεία της δημιουργίας μέσα από την καταστροφή. Έχει δηλαδή μέσα της μια μορφή… αθανασίας.
-Aς ξεκινήσουμε με το αποτέλεσμα της ανασκαφής αυτής καθεαυτής. Διερευνάτε διαφορετικές χρονολογικές φάσεις του λατρευτικού κέντρου της Αρχαίας Ελίκης. Πώς συμπληρώνουν το παζλ των ερευνών τα συγκεκριμένα ευρήματα και για τι μας προϊδεάζουν σε σχέση με τις μελλοντικές ανασκαφές;
«Η ανασκαφή έχει φέρει στο φως κατάλοιπα δύο κύριων περιόδων: της Μέσης Γεωμετρικής-Ύστερης Γεωμετρικής, δηλαδή από το 760 έως περ. το 690 π.Χ. που χρονολογείται ο πήλινος βωμός που καταχώθηκε για να κτιστεί ο αψιδωτός ναός γύρω στο 700 π.Χ. και στρώμα με πολυάριθμες κεραμίδες και αρχιτεκτονικά μέλη από αρχαϊκό ναό των μέσων του 6ου αι. π.Χ. Ωστόσο υπάρχουν ευρήματα και πρωιμότερων χρόνων που φθάνουν ως τον 10 αι. π.Χ., αλλά και της εποχής της καταστροφής της Ελίκης από το σεισμό του 373 π.Χ. Τα φετινά ευρήματα δείχνουν καθαρά ότι έχουμε ένα δεύτερο κτίριο λατρευτικής χρήσης της Γεωμετρικής εποχής, συνεπώς κατά πάσα πιθανότητα βρισκόμαστε στην καρδιά λατρευτικού κέντρου της Ελίκης, αλλά και για την αρχαϊκή φάση αποδεικνύεται ότι το στρώμα με τα αρχιτεκτονικά μέλη είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι είχαμε αρχικά υπολογίσει. Απομένει βέβαια να εντοπίσουμε τον ίδιο το ναό από τον οποίο προέρχονται. Στο άμεσο μέλλον του ερευνητικού μας προγράμματος σχεδιάζουμε να προχωρήσουμε και να ολοκληρώσουμε τη διερεύνηση του αποκαλυφθέντος κτίσματος της γεωμετρικής εποχής και φυσικά να αποκαλύψουμε περισσότερα στοιχεία για τον αρχαϊκό ναό».
Πόσο και πώς αυτό βοηθάει στη διερεύνηση των κοινωνικοπολιτικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας της εποχής; Τι μαθαίνουμε για τον κόσμο που έρχεται στο φως;
«Τα ευρήματα που έχουν έρθει ως τώρα στο φως μας βοηθούν να σκιαγραφήσουμε όψεις της κοινωνίας του 8ου αι. π.Χ., δηλαδή των Γεωμετρικών χρόνων, μιας εποχής σημαντικών ανακατατάξεων και εξελίξεων στην διαμόρφωση της κοινωνίας, της οικονομίας και των πολιτικής κατάστασης που οδηγούν στη δημιουργία της πόλης- κράτους των μεταγενέστερων περιόδων. Στην Ελίκη φαίνεται ότι υπήρχε μία ακμάζουσα κοινωνία που ακολουθούσε τις εξελίξεις στον υπόλοιπο ελληνικό χώρο και της οποίας ηγείται μία τάξη ευγενών-πολεμιστών που προφανώς ίδρυσαν το σημαντικό αυτό ιερό που ανασκάπτεται στα Νικολέικα.
Όπως γίνεται σαφές από τα παραπάνω, τα ευρήματα αφορούν κυρίως σε προγενέστερη φάση από την καταστροφή του 4ου αι. π.Χ. Ωστόσο, μία σημαντική μαρτυρία που φαίνεται ότι σχετίζεται με την καταστροφή από τον σεισμό, αποτελεί η εύρεση στρώματος με πολυάριθμες (πάνω από 1000) κεραμίδες και αρχιτεκτονικά μέλη, ανάμεσα στα οποία μοναδικά πήλινα αρχιτεκτονικά γλυπτά (πήλινα ανάγλυφα σφιγγών και Γοργόνας που προέρχονται από το αέτωμα αρχαϊκού ναού). Τα ευρήματα αυτά πιστεύουμε ότι ανήκουν σε ναό του 6ου αι. π.Χ., που καταστράφηκε από τον σεισμό του 4 ου αι. π.Χ., όπως δείχνουν με μεγάλη ακρίβεια, αγγεία που βρέθηκαν στο στρώμα αυτό και χρονολογούνται στην εποχή του σεισμού. Το ναό αυτό, από τον οποίο προήλθε η κεράμωση της στέγης και τα αρχιτεκτονικά γλυπτά, δεν τον έχουμε εντοπίσει προς το παρόν και αυτό αποτελεί τον στόχο μας για τις επόμενες ανασκαφικές περιόδους.
Επομένως, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα στοιχεία, μπορούμε να πούμε ότι πιθανότατα έχουμε εντοπίσει ένα διαχρονικό λατρευτικό κέντρο της Ελίκης με χρήση από την Πρωτογεωμετρική εποχή έως την περίοδο της καταστροφής της πόλης από τον σεισμό του 373 π.Χ.
Eίμαστε στη θέση να οριοθετήσουμε ακριβώς το χώρο της Αρχαίας Ελίκης;
«Η αρχαία Ελίκη ήταν μία σημαντική πόλη της Αχαΐας ως την καταστροφή της από τον σεισμό το 373 π.Χ., συνεπώς εκτός από το αστικό κέντρο της, η επικράτειά της εκτεινόταν σε μία μεγάλη περιοχή, που σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς είχε ως όριο ανατολικά τον ποταμό Σελινούντα και δυτικά τον Κερυνίτη. Συγκεκριμένα ο Παυσανίας αναφέρει ότι βρισκόταν ανατολικά του Σελινούντα και σε απόσταση 40 σταδίων από το Αίγιο, που αντιστοιχούν σε περίπου 7,2 χλμ. (Παυσ., VII, 24, 5). Συνεπώς το ιερό που ανασκάπτουμε στα ανατολικά του Σελινούντα και σε απόσταση 7,5 χλμ. από το Αίγιο βρίσκεται στην περιοχή αυτή. Επιπροσθέτως, η διαχρονικότητα της λατρείας (από τον 10 αι. π.Χ. έως την καταστροφή της πόλης στον 4ο αι. π.Χ.), η ύπαρξη αψιδωτού ναού του 8ου αι., αλλά και δύο τουλάχιστον ακόμη λατρευτικών κτιρίων (ένα εκ των οποίων, είναι ο αρχαϊκός ναός του 6ου αι. π.Χ., του οποίου η ακριβής θέση δεν έχει εντοπιστεί ακόμη), ο αριθμός και η σημασία των κινητών ευρημάτων-αναθημάτων των πιστών αποτελούν σημαντικές ενδείξεις ότι πρόκειται για θρησκευτικό κέντρο της Ελίκης. Αναμφίβολα, οι επόμενες ανασκαφικές περίοδοι θα προσκομίσουν νέα στοιχεία για την αρχαία πόλη, για τον χώρο που καταλάμβανε, αλλά και για τις σχέσεις της με τα μεγάλα κέντρα της εποχής».
Πόσο κοντά είναι η ανάδειξη ενός ενιαίου αρχαιολογικού χώρου επισκέψιμου για τους πολίτες;
«Το ιερό των πρώιμων ιστορικών και αρχαϊκών χρόνων στα Νικολέικα που έχει έρθει στο φως στο πλαίσιο σωστικής ανασκαφικής έρευνας από την πρώην ΣΤ’ ΕΠΚΑ νυν Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας είναι ένα πολύ σημαντικό μνημείο όχι μόνο για την περιοχή της Αιγιάλειας, αλλά και για ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο. Η ιδιαίτερη σημασία του μνημείου έγκειται στο γεγονός ότι διατηρούνται όλα τα στάδια της εξέλιξης ενός πανάρχαιου τόπου λατρείας. Ως εκ τούτου γίνεται σαφές ότι πρόκειται για μία αρχαιολογική θέση εξέχουσας σημασίας η ανάδειξη και προβολή της οποίας πρέπει να αποσκοπεί στην πολυεπίπεδη πρόσληψη ενός αρχαιολογικού χώρου, τόσο βιωματικά (επίσκεψη στο χώρο), όσο και ψηφιακά/διαδραστικά, με στόχο τη διαμόρφωση μιας όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένης εμπειρίας που θα αφορά στο ευρύτερο αρχαιολογικό/πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής της Αιγιάλειας. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα του συγκεκριμένου χώρου είναι η εύκολη πρόσβαση σε αυτόν, δεδομένου ότι βρίσκεται επί της Παλαιάς Εθνικής Οδού και στο κέντρο του σύγχρονου οικισμού των Νικολεϊκων. Επιπλέον ολοκληρώθηκε πρόσφατα από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού η απαλλοτρίωση του ακινήτου και ο πρώην ιδιοκτήτης παρέδωσε το ακίνητο στην αρμόδια περιφερειακή Υπηρεσία, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας.
Υπάρχει ήδη εγκεκριμένη μελέτη με τίτλο «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΤΩΝ ΠΡΩΪΜΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΪΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΑ ΝΙΚΟΛΕΪΚΑ ΔΗΜΟΥ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΨΙΔΩΤΟΥ ΝΑΟΥ» και η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων κατέθεσε πρόσφατα ολοκληρωμένη πρόταση για ωρίμανση του ως άνω έργου με σκοπό την ένταξή του σε επόμενο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Εν κατακλείδι τόσο η περιφερειακή όσο και οι κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία προκειμένου να ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες που απαιτούνται για την δημιουργία ενός επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου στην περιοχή ο οποίος σε συνδυασμό και με τους υπόλοιπους αρχαιολογικούς χώρους σε κοντινή απόσταση, όπως α) της Κερύνειας στη Μαμουσιά που αναδείχθηκε στο πλαίσιο του Γ ΚΠΣ, β) του ελληνιστικού θεάτρου της αρχαίας Αίγειρας που είναι επισκέψιμος και πρόσφατα εφαρμόστηκε μελέτη φωτισμού ανάδειξής του, αλλά και γ) του αρχαιολογικού Μουσείου Αιγίου για το οποίο έχει δρομολογηθεί η επανέκθεσή του, στο πλαίσιο διακρατικού προγράμματος συνεργασίας, αναμένεται ότι θα συνεισφέρει στην ολοκληρωμένη κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής».
Πόσοι επιστημονικοί κλάδοι εμπλέκονται στη συγκεκριμένη έρευνα;
"Η φράση «η ανασκαφή είναι μία καταστροφή» είναι πάντα στο μυαλό όλων των αρχαιολόγων πεδίου. Στην προσπάθειά μας να ανασκάψουμε το παρελθόν διαταράσσουμε το αρχαιολογικό περιβάλλον που τόσα χρόνια τόσο καλά έχει διαφυλαχθεί μέσα στη γη.
Πρώτιστο μέλημα λοιπόν των αρχαιολόγων και σκοπός κάθε ανασκαφής είναι όχι να φέρουμε στο φως το εντυπωσιακό εύρημα, αλλά η συλλογή όλων των πληροφοριών που έρχονται στο φως στη διάρκεια των εργασιών. Κάθε ανασκαφή είναι μία ομαδική πολυεπίπεδη διαδικασία, καταστροφική μεν, σωτήρια και διαφωτιστική δε. Κάθε ανασκαφική ομάδα αποτελείται από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων αλλά πρώτα από όλα εξειδικευμένων εργατών ανασκαφής που φέρνουν στο φως με μεγάλη σπουδή τα ευρήματα.
Η καταγραφή κάθε πληροφορίας στο ημερολόγιο και η φωτογραφική και σχεδιαστική τεκμηρίωση είναι το δεύτερο βήμα και σε αυτό το στάδιο η συμβολή του αρχιτέκτονα είναι πολύτιμη. Στη συνέχεια συνεργαζόμαστε με γεωλόγο ο οποίος θα μελετήσει τη μικρομορφολογία των χωμάτων τόσο των ανασκαφικών, όσο και του ευρύτερου περιβάλλοντος της ανασκαφής για να αποκωδικοποιήσει το είδος των επιχώσεων και να καταλήξει σε συμπεράσματα σχετικά με το είδος των φυσικών φαινομένων (πλημμύρες, σεισμοί κλπ) που έχουν οδηγήσει στην καταστροφή των ιστορικών φάσεων του αρχαίου ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Στην ανασκαφή του ιερού του Ελικωνίου Ποσειδώνα στα Νικολέικα, επειδή ακριβώς βρισκόμαστε σε ένα αρχαίο λατρευτικό περιβάλλον συμμετέχουν επίσης αρχαιοζωολόγος και αρχαιοβοτανολόγος προκειμένου να μελετηθούν τα οστά ζώων αλλά και τα οργανικά κατάλοιπα (σπόροι κλπ) από τις θυσίες και τα λατρευτικά δείπνα που τελούνταν στη διάρκεια των θρησκευτικών τελετών.
Σημαντική επίσης είναι η συμβολή των κλάδων των τοπογράφων και πολιτικών μηχανικών για την οριοθέτηση του ανασκαφικού σκάμματος και την ένταξη όλων των αρχαιολογικών στρωμάτων σε γαιωδετικό σύστημα αναφοράς, ενώ συγκεκριμένες ειδικότητες πολιτικών μηχανικών και χημικών μηχανικών είναι υπεύθυνοι για τις εδαφολογικές, ορυκτολογικές, χημικές και μικροσκοπικές αναλύσεις που απαιτούνται για τη μελέτη των υλικών κατασκευής των αρχαίων οικοδομημάτων αλλά και συγκεκριμένων ευρημάτων, όπως μετάλλινων αντικειμένων που φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Ιδιαίτερα η εργαστηριακή ανάλυση των τελευταίων μας δίνει σημαντικά συμπεράσματα για το επίπεδο της τεχνολογικής ανάπτυξης μιας αρχαίας κοινωνίας.
Στο εργαστήριο ο συντηρητής είναι αυτός που θα αποκαταστήσει τα κινητά ευρήματα, κεραμική, χάλκινα και σιδερένια αντικείμενα προκειμένου να καταγραφούν, να μελετηθούν και να δώσουν πολύτιμα στοιχεία για τη χρονολόγηση.
Τέλος οι αρχαιολόγοι οφείλουν να συνδυάσουν όλα τα παραπάνω στοιχεία, να συμβουλευτούν την σχετική βιβλιογραφία και τις αρχαίες πηγές και να καταλήξουν σε ορθά επιστημονικά συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά και τη φυσιογνωμία των αρχαίων κοινωνιών».
Oι άνθρωποι πίσω από την ανασκαφή: Μιλήστε μας για την ομάδα πίσω από το επίτευγμα. Ποιοι είναι οι άνθρωποι που συναντήθηκαν φέτος στα Νικολέικα;
«Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα στο ιερό των πρώιμων ιστορικών (γεωμετρικών) και αρχαϊκών χρόνων στα Νικολέικα Αιγιάλειας συνεχίστηκε φέτος για δεύτερη χρονιά. Συνολικά συμμετείχαν δεκαοκτώ άτομα (οι αρχαιολόγοι: Γ. Ήβου, Π. Σκιαδοπούλου, Σ. Στουγγιώτη, Aρ. Δημητρίου, Κυρ. Τσίρτση, Β. Παπαγιάννη και Δ. Βλαντή), υπεύθυνοι για τον συντονισμό της δουλειάς στα ανασκαφικά σκάμματα, την επίπλευση των χωμάτων με σκοπό την αναζήτηση των μικρών θησαυρών, όπως οργανικά κατάλοιπα και οστά ζώων, την καταγραφή των αντικειμένων στο Μουσείο). Ο αρχιτέκτονας Β. Μαλκάκης και ο πολιτικός μηχανικός Κ. Παπαδόπουλος, για την οριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου και την τοπογραφική και σχεδιαστική αποτύπωση των σκαμμάτων και των αντικειμένων. Ο εξειδικευμένος εργάτης ανασκαφών Θ. Ορτέντζιος. Οι πτυχιούχοι αρχαιολογίας Ν. Ροκίδου, Φ. Χινοπόρου και Β. Παπαδάκης, και τέλος οι φοιτητές Χρ. Κυριακόπουλος, Λ. Παππά, Αργ. Μπήτρου, Αλ. Κορδένη και Δ. Μουρδέκα. Μια μεγάλη οικογένεια με τις εντάσεις της, τις διαφωνίες της, αλλά πάνω από όλα αγάπη για το αντικείμενο και καλή διάθεση για συντονισμένη δουλειά. Επίσης φιλοξενήσαμε για δύο ημέρες τον Ν. Μεϊμάρογλου Πολιτικό Μηχανικό και την Ι. Ντούτση Χημικό Μηχανικό οι οποίοι σε συνεργασία με την Επίκουρη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ κα. Ελευθερία Τσακανίκα θα αναλάβουν την εργαστηριακή ανάλυση και μελέτη των πολύ σημαντικών υπολειμμάτων ωμοπλίνθων και κονιαμάτων που ήρθαν στο φως, και προέρχονται από την ανωδομή των κτηρίων. Θα ήταν λάθος να παραλείψουμε το συντηρητή μας Β. Κύρκο ο οποίος είναι επιφορτισμένος με τον καθαρισμό, συγκόλληση και αποκατάσταση των κινητών ευρημάτων, η δουλειά του οποίου μόλις ξεκίνησε.
Η ομάδα όμως στηριζόταν και από εθελοντές φίλους και μέλη των οικογενειών μας. Έτσι η φίλη Κ. Δηλέ μεσολάβησε για την εξεύρεση κάποιων από τις χορηγίες που μας επέτρεψαν να καλύψουμε βασικά έξοδα της έρευνας, ο φίλος αιγιώτης Χρ. Μαστροκυριάκος ήταν παρών καθημερινά και έλυνε πρακτικά προβλήματα πάσης φύσεως, ή φρόντιζε να μην αφυδατωθούμε όταν ξεχνιόμασταν να πιούμε νερό. Η θεία Μ. Πρέζα ερχόταν όσο συχνά μπορούσε φέρνοντας γλυκά και τυρόπιτες την ώρα του διαλείμματος. Ο Π. Κατσιμπίρης είχε αναλάβει την αεροκινηματογράφηση της ανασκαφής αλλά και κάποιες από τις βραδινές εξόδους της ομάδας. Ο Σ. Κατσιμπίρης προσέφερε εθελοντικά εργασία για δύο εβδομάδες βοηθώντας τους φοιτητές μας».
Ποιος και πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των φοιτητών σε αυτή τη διαδικασία;
«Σε αυτή την ερώτηση απάντησαν οι φοιτητές της ομάδας και οι πτυχιούχοι αρχαιολογίας που συμμετέχουν στην ανασκαφή. Για τους περισσότερους ήταν η δεύτερη χρονιά και ευτυχώς καταφέραμε να θέλουν να επιστρέψουν και τις επόμενες.
H συμμετοχή των φοιτητών στην ανασκαφική οικογένεια δεν είναι καθόλου δευτερεύουσα. Ως φοιτητές, ευρισκόμενοι σε μαθητική ακόμη βαθμίδα, λαμβάνουν πολλαπλούς ρόλους στο σκάμμα, στην καταγραφή, στην φωτογράφιση, στη μελέτη παλαιότερων ημερολογίων και ανάλογα την εμπειρία ακόμη και στην εκ νέου σύνταξη αυτών ως υπεύθυνοι συγκεκριμένων ανασκαφικών σκαμμάτων. Μέσω της συμμετοχής του, είτε εκπονώντας πρακτική είτε προσφέροντας εθελοντική εργασία, συλλέγει γνώσεις και εμπειρία, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και παράλληλα συμβάλει ενεργά στην διεξαγωγή των εργασιών που απαιτεί μια ανασκαφή. Μείζονος σημασίας ο ρόλος των φοιτητών λοιπόν στην ανασκαφή, ως αστείρευτη πηγή γνώσεων, πρακτικών, συγκινήσεων, γνωριμιών φιλικών και επαγγελματικών που προάγουν το μέλλον του εκάστοτε νέου ερευνητή και παράλληλα φέρουν πρόοδο και μια φρέσκια οπτική στην ανασκαφική διαδικασία, συνθέτοντας έτσι μια αλυσιδωτή αντίδραση προς την επιτυχία της έρευνας.
Οι φοιτητές στη διάρκεια της ανασκαφικής διαδικασίας διδάσκονται να δουλεύουν ομαδικά και μεθοδικά αλλά και με μεγάλη υπευθυνότητα με σκοπό την ανάκτηση των ευρημάτων στη καλύτερη δυνατή κατάσταση. Τέτοιες "δεξιότητες" είναι πολύ σημαντικές όχι μόνο για την ανασκαφή αλλά και για την υπόλοιπη ζωή του καθενός.
Η συμμετοχή των φοιτητών είναι σημαντική στην διαδικασία διεκπεραίωσης της ανασκαφικής έρευνας, καθώς έτσι έρχονται σε επαφή με την εργασία στο πεδίο, έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν στη πράξη τις θεωρητικές τους γνώσεις και φυσικά να τις διευρύνουν ακόμη περισσότερο, μαθαίνοντας από έμπειρους αρχαιολόγους για όλες τις απαραίτητες εργασίες και διαδικασίες που πλαισιώνουν μια ανασκαφή. Με λίγα λόγια, μέσα από αυτή τη διαδικασία ένας φοιτητής μαθαίνει να εξασκεί τη παρατήρηση και οξυδέρκεια του.
Ο ρόλος των φοιτητών καθίσταται σημαντικός τόσο ως προς την αποτύπωση- καταγραφή των ευρημάτων και την αφαίρεση αρχαιολογικών στρωμάτων, όσο και στην ανάδειξη του χώρου ως ένα «σχολείο» εκμάθησης της υγιούς συνεργασίας μεταξύ συναδέλφων και της ομαδικότητας».
Ποια ήταν η πιο συγκινητική στιγμή της φετινής ανασκαφικής διαδικασίας;
«Σε αυτή την ερώτηση, ίσως περιμένατε να σας μιλήσουμε για κάποιο σημαντικό και εντυπωσιακό εύρημα. Ίσως θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν πράγματι συγκινητικό όταν αποκαλύπτονταν αντικείμενα που σώζονταν ολόκληρα και χρονολογούνται ακριβώς, όπως το τμήμα από την κόμμωση (βόστρυχοι) πήλινης μορφής που πιθανότατα από τον πήλινο αετωματικό διάκοσμο του αρχαϊκού ναού (550 π.Χ), ο μεγάλος αριθμός συμποτικών αγγείων (κάνθαροι, σκύφοι, οινοχόες και αμφορίσκος) μαζί με οστά ζώων και ίχνη καύσης, πιθανότατα υπολείμματα λατρευτικών δείπνων (750-740 π.Χ) ή η αιχμή δόρατος (710 π.Χ) αφιέρωμα στη λατρευόμενη θεότητα, στοιχεία ιδιαίτερα σημαντικά για τη μελέτη των λατρευτικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών της κοινότητας που η μελέτη τους είναι δυνατό να μας οδηγήσει σε ασφαλή επιστημονικά συμπεράσματα.
Θα μπορούσε επίσης να αναφερθεί ως ιδιαίτερα συγκλονιστική η στιγμή κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής περιόδου του 2006 που συνειδητοποιήσαμε ότι ο συμπαγής όγκος αποτελούμενος από ωμές πλίνθους που ανασκάπταμε στο κέντρο του αψιδωτού ναού και σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτόν ήταν παλαιότερος βωμός, σωζόμενος σχεδόν ακέραιος.
Ωστόσο για εμάς η πιο συγκινητική στιγμή της φετινής ανασκαφικής διαδικασίας ήταν όταν μας επισκέφτηκε στο πεδίο η συνάδελφος και υπεύθυνη για τις καταγραφές των ευρημάτων της ανασκαφής στο Μουσείο, Αριστέα Δημητρίου, η οποία δούλευε για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ανασκαφές στην Αιγιάλεια και σταμάτησε απότομα όταν ένα ατύχημα την καθήλωσε σε αναπηρικό αμαξίδιο. Η επίσκεψή της στο σκάμμα ήταν η πρώτη, αλλά σίγουρα όχι η τελευταία, μετά την περιπέτειά της. Αυτή είναι η στιγμή που θα θυμόμαστε με ιδιαίτερη συγκίνηση από τη φετινή ανασκαφική περίοδο».
Τι έχει μεγαλύτερη αξία; Το εύρημα ή το …ταξίδι;
"Η αρχαιολογία είναι η επιστήμη που μας δίνει τη δυνατότητα να ανασυνθέσουμε το παρελθόν μέσα από τα κάθε λογής αρχαιολογικά κατάλοιπα: από τα πιο ταπεινά, όπως είναι ένας καρπός ελιάς, έως τους μεγάλους ναούς και τα τείχη των πόλεων. Σίγουρα όταν έρχεται στο φως ένα ιδιαίτερο και ξεχωριστό εύρημα μας γεμίζει χαρά, ικανοποίηση και μεγάλη προσμονή για τη συνέχεια. Όμως μια ανασκαφή είναι και ένα ταξίδι, που ξεκινά με το σχεδιασμό της έρευνας, την οργάνωση της ομάδας, την επικοινωνία με τους ανθρώπους στο χωριό ή την πόλη των οποίων λαμβάνει χώρα αυτή η έρευνα. Η επιτυχία λοιπόν δεν είναι να φθάσουμε στην ανακάλυψη, αλλά να συντονίσουμε όλους τους εμπλεκόμενους, να τους προστατεύσουμε οργανώνοντας ένα σωστό και ασφαλή εργασιακό χώρο, να τους μεταδώσουμε την αγάπη μας για τη συγκεκριμένη αρχαιολογική θέση που έχουμε επιλέξει να εστιάσουμε την έρευνά μας και να τους δώσουμε τη δυνατότητα να είναι ενεργά μέλη της ομάδας και να βάλει ο καθένας τη δική του σφραγίδα σε αυτό που ονομάζουμε ανασκαφική έρευνα».
Το επόμενο ραντεβού είναι για το 2021;
«Η συστηματική ανασκαφική έρευνα που διεξάγεται με φορέα τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού, σε αυτό το σημείο οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στη Δ/ντρια δρ Έλενα Κουντούρη, η οποία αποδέχτηκε και υποστήριξε το αίτημά μας για αυτήν την έρευνα, ελπίζουμε ότι α) θα λάβει την απαιτούμενη θετική εισήγηση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας, και εδώ επιτρέψτε μας να ευχαριστήσουμε την Δ/ντρια της ως άνω Υπηρεσίας δρ Αναστασία Κουμούση για την συνεχή υποστήριξή της στο επιστημονικό μας έργο, και β) την κατά νόμο αδειοδότηση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, για ένα νέο πενταετές πρόγραμμα, και το 2021 να μας βρει στο πεδίο με στόχο την αποσαφήνιση των ερωτημάτων που προέκυψαν κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους».
Πηγή: Γ. Γιώτα Κοντογεωργοπούλου, από την εφημερίδα 7 Μέρες Ενημέρωση, dete.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια