Το Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν θα επιστρέψει ένα Μπρούτζινο του Μπενίν που λεηλατήθηκε στη Νιγηρία

Το Μπρούτζινο του Μπενίν που κατέχει το Πανεπιστήμιο Αμπερντίν. Φωτο: University of Aberdeen Το Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν θα επιστρέψει ένα...

Το Μπρούτζινο του Μπενίν που κατέχει το Πανεπιστήμιο Αμπερντίν.
Φωτο: University of Aberdeen

Το Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν θα επιστρέψει ένα «Μπρούτζινο του Μπενίν» μετά από μια εξέταση που απέδειξε ότι το αντικείμενο είχε αγοραστεί με «εξαιρετικά ανήθικο» τρόπο. Το Αμπερντίν είναι ένα πανεπιστήμιο της Σκωτίας με μεγάλη ακαδημαϊκή φήμη και η απόφασή του έρχεται λίγες ημέρες μετά την απόφαση του μουσείου Χούμπολντ του Βερολίνου να μην εκθέσει τα 580 Μπρούτζινα του Μπενίν που έχει στη συλλογή του και την έκκληση της κυβέρνησης της Νιγηρίας προς τα βρετανικά μουσεία να επανεξετάσουν τις συλλογές τους.

Το Βερολίνο διαπραγματεύεται την επιστροφή των 440 χάλκινων που υπάρχουν στο Εθνολογικό Μουσείο του, με τη συμφωνία να περιλαμβάνει την εκπαίδευση του προσωπικού του μουσείου της Νιγηρίας, τη συμμετοχή στις αρχαιολογικές ανασκαφές και τη βοήθεια στην κατασκευή του νέου μουσείου στο Μπενίν που έχει σχεδιαστεί από τον Βρετανό, με καταγωγή από τη Γκάνα- αρχιτέκτονα Ντέιβιντ Ατζέι.

Το συγκεκριμένο μπρούτζινο αντικείμενο απεικονίζει τον Ομπά - που ήταν τίτλος του εκάστοτε βασιλιά του Μπενίν - και είναι ένα από τα χιλιάδες αντικείμενα που πήραν οι Βρετανοί όταν οι δυνάμεις τους λεηλάτησαν και κατέστρεψαν την πόλη του Μπενίν στη νοτιοανατολική Νιγηρία το 1897.

Το έργο θα αποσταλεί στη Νιγηρία σε λίγες εβδομάδες και είναι ένα από αυτά που θα εκτεθούν στο νέο Μουσείο Έντο που θα ανοίξει το 2026 στην ίδια αρχαιολογική περιοχή που άνθισε ο αρχαίος αυτός πολιτισμός.

Σε μια δήλωση, το εκπαιδευτικό ίδρυμα, το οποίο κατέχει το μπρούτζινο αντικείμενο από το 1957, δήλωσε ότι η «τιμωρητική αποστολή» του 1897 ήταν ένα από τα «πιο διαβόητα παραδείγματα λεηλασίας πολιτιστικών θησαυρών που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή αποικιακή επέκταση του 19ου αιώνα».

Το συγκεκριμένο μπρούτζινο αντικείμενο είναι ένα από τα χιλιάδες που πήραν οι Βρετανοί όταν οι δυνάμεις τους λεηλάτησαν και κατέστρεψαν την πόλη του Μπενίν στη νοτιοανατολική Νιγηρία το 1897. Φωτο: Aberdeen University.

Ο καθηγητής George Boyne, διευθυντής και αντιπρόεδρος του πανεπιστημίου, ανακοίνωσε πως η απόφαση ήταν σύμφωνη με τις «αξίες του Αμπερντίν ως ενός  διεθνούς πανεπιστημίου χωρίς αποκλεισμούς», προσθέτοντας ότι η διατήρηση του αντικειμένου θα ήταν λάθος επειδή «αποκτήθηκε σε τέτοιες κατακριτέες περιστάσεις».

Ο Alhaji Lai Mohammed, υπουργός ενημέρωσης και πολιτισμού της Νιγηρίας, δήλωσε ότι η κίνηση ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. «Άλλοι κάτοχοι των αρχαιοτήτων της Νιγηρίας θα έπρεπε να τη μιμηθούν για να φέρουν σε συζήτηση το δίκαιο και καίριο ζήτημα του επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων», πρόσθεσε.

Ιδιώτες και άλλα βρετανικά ιδρύματα έχουν δεσμευτεί να επιστρέψουν τα πολύτιμα τεχνουργήματα και ανάμεσα σε αυτά το Jesus College στο Κέιμπριτζ ανακοίνωσε ότι θα επιστρέψει τα Μπρούτζινα που κατέχει μετά από μια εκστρατεία επαναπατρισμού που ξεκίνησε από τους φοιτητές το 2016.

Το 2019, ο Μαρκ Γουόκερ, εγγονός ενός Βρετανού στρατιώτη που πήρε μέρος στην αποστολή στο Μπενίν, δάνεισε δύο ξύλινα κουπιά στο Μουσείο Pitt Rivers της Οξφόρδης, τα οποία τελικά θα επιστρέψει στο Μπενίν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η στάση της Γερμανίας στο θέμα έρχεται σε αντίθεση με τη βρετανική θέση σχετικά με τα Μπρούτζινα του Μπενίν και τον επαναπατρισμό των αντικειμένων της αποικιακής εποχής ευρύτερα. Η βρετανική κυβέρνηση αρνείται σταθερά να εξετάσει τον επαναπατρισμό παρά τις πιέσεις που διαρκούν πολλές δεκαετίες και ξεκίνησαν από τον βουλευτή των Εργατικών Μπέρνι Γκραντ το 1990.

Το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή Μπρούτζινων του Μπενίν στον κόσμο, υποστηρίζει ότι αναγνώρισε πλήρως την «καταστροφή και λεηλασία» από τους Βρετανούς στην πόλη του Μπενίν. «Πιστεύουμε ότι η δύναμη της συλλογής του Βρετανικού Μουσείου βρίσκεται στο πλάτος και το βάθος της, επιτρέποντας σε εκατομμύρια επισκέπτες να κατανοήσουν τους πολιτισμούς του κόσμου και πώς διασυνδέονται με την πάροδο του χρόνου - είτε μέσω του εμπορίου, της μετανάστευσης, της κατάκτησης ή της ειρηνικής ανταλλαγής», δήλωσε ένας εκπρόσωπος του μουσείου.

Όμως, παρά τη στάση της Βρετανίας, οι επιστροφές των Μπρούτζινων του Μπενίν έχουν ανοίξει χώρο για μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το ζήτημα του επαναπατρισμού λεηλατημένων αρχαιοτήτων, με νέες νομικές προσεγγίσεις, δημόσιες συζητήσεις και θέσεις που διατυπώνονται από τα ενδιαφερόμενα μέρη αλλά και από επιστήμονες, ερευνητές και ακτιβιστές σε όλο τον κόσμο που προωθούν τις επιστροφές κλεμμένων αρχαιοτήτων.

Πηγή: LiFO