Ένας απουλικός σκύφος στο Λυξούρι

Εικόνα 1 Το αγγείο εκτίθεται στην Ιακωβάτειο Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη – Μουσείο Ληξουρίου  κατόπιν δωρεάς το 1963. Η Αρχαιολογική Συλλογή...

Εικόνα 1

Το αγγείο εκτίθεται στην Ιακωβάτειο Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη – Μουσείο Ληξουρίου  κατόπιν δωρεάς το 1963. Η Αρχαιολογική Συλλογή, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει ενδιαφέροντα πήλινα αγγεία, τα οποία, λόγω τυπολογίας και κατάστασης διατήρησης, πιθανότατα προέρχονται από τάφους, όπου θα είχαν τοποθετηθεί ως κτερίσματα.

Ο σκύφος είναι ευρύ αγγείο πόσεως, με δύο συνήθως οριζόντιες λαβές, ιδιαίτερα διαδεδομένος στην αρχαιότητα από τους πρώιμους χρόνους. H ονομασία συναντάται ήδη στην Οδύσσεια (ξ, 112) «καί οἱ πλησάμενος δῶκε σκύφος, ᾧ περ ἔπινεν, οἴνου ἐνίπλειον» («και άμ’ έφαγε κι ευφράνθηκεν, ο άλλος το ποτήρι, εκείν’ όπ’ έπινεν αυτός, όλο κρασί γεμάτο, του πρόσφερε», μτφρ. Ι. Πολυλά), καθώς και σε άλλους αρχαίους συγγραφείς.

Το αγγείο της Συλλογής σώζεται ακέραιο, ενώ έχει συγκολληθεί η μία λαβή.

Στις όψεις του φέρει φυτική διακόσμηση ως εξής: στη μία όψη (κύρια-εικ.1) κάτω από το χείλος ταινία, η οποία ορίζεται με εγχαράξεις και φέρει σχηματοποιημένο ιωνικό κυμάτιο που αποδίδεται με λευκή βαφή. Ακολουθεί, στη ζώνη των λαβών ταινία επίσης οριζόμενη με εγχαράξεις που φέρει εναλλάξ λευκές και κόκκινες «πινελιές». Από τη ζώνη αυτή κρέμονται τρία κλαδιά με φύλλα κισσού στα άκρα και φύλλα ελιάς στο κέντρο, αποδοσμένα με λευκή βαφή. Ενδιάμεσά τους, ρόδακες με εξίτηλη λευκή βαφή.

Εικόνα 2

Στην άλλη όψη (εικ.2), στη ζώνη των λαβών, φέρει οριζόντια ταινία εγχάρακτη με φύλλα κισσού λευκής εξίτηλης βαφής.

Το κάτω μέρος του σώματος είναι εξηρημένο (στο χρώμα του πηλού), όπως εξηρημένη είναι και η άνω επιφάνεια της δισκοειδούς βάσης.

Έχει αποδοθεί σε κατωιταλιώτικο (απουλικό) εργαστήριο, λόγω της διακόσμησής του, η οποάι πήρε στη συμβατική ονομασία της  «Gnathia ware» από την πόλη Εγνατία της  Απουλίας όπου βρέθηκαν για πρώτη φορά. Χαρακτηρίζεται από τον συνδυασμό γραπτής και εγχάρακτης διακόσμησης και τη χρήση τριών κύριων χρωμάτων, του λευκού, του κίτρινου και του κόκκινου. Πιθανότατα η τεχνική αυτή πρωτοχρησιμοποιήθηκε στα κεραμεικά εργαστήρια ερυθρόμορφης κεραμεικής της Απουλίας από Έλληνες ζωγράφους (με τις συμβατικές ονομασίες: Konnakis & Compiègne) στα μέσα του 4ου π.Χ. αι. και ήταν πολύ διαδεδομένη στη Μεσόγειο.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

–Π. Καλλιγάς, «Αρχαιολογική Συλλογή Ληξουρίου», ΑΔ 24, 1969, Χρονικά Β2, σ. 269-270.

–H. G. Liddell-R. Scott, A Greek-English lexicon,  Oxford 1996, λ. «σκύφος», σ. 1618.

–J. R. Green, «Gnathia and other overpainted wares of Italy and Sicily: a survey». In: Geny E (ed), Ceramique hellenistiques et romaine, III, Presses Universitaires, Paris 2001, pp 57–103.

–A. Mangone-L.C. Giannossa-G. Colafemmina-R. Laviano-V. Redavid and A. Traini, «Gnathia and Red-Figured Pottery from Apulia: The Continuity of a Production Technology», 37ο Διεθνές Συνέδριο Αρχαιομετρίας, Σιέννα 2011.  https://www.researchgate.net/publication/25926543

 

Ελένη Παπαφλωράτου

Αρχαιολόγος (Msc)

Προϊσταμένη Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας και Ιθάκης

Πηγή: Ελ. Παπαφλωράτου, Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη