Η ανάγλυφη στήλη από βασάλτη που διεκδικεί η Τουρκία από το Βρετανικό Μουσείο. Η Τουρκία αρνείται να δανείσει αρχαιότητες σε βρετανικά...
 |
| Η ανάγλυφη στήλη από βασάλτη που διεκδικεί η Τουρκία από το Βρετανικό Μουσείο. |
Η Τουρκία αρνείται να δανείσει αρχαιότητες σε βρετανικά και αμερικανικά μουσεία μέχρι να διευθετηθεί το ζήτημα των διεκδικήσεων. Αυτή η απαγόρευση σημαίνει ότι η Τουρκία δεν θα δανείζει τεχνουργήματα στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης, στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου και στο Victoria και Albert Museum (V&A).
Το Βρετανικό Μουσείο έχει ήδη ζητήσει 35 αντικείμενα για την έκθεση «Hajj: Journey to the Heart of Islam» (μέχρι τις 15 Απριλίου). Παρόλο που τουρκικά μουσεία είχαν συμφωνήσει με τον δανεισμό, το υπουργείο Πολιτισμού μπλόκαρε την συμφωνία, αφήνοντας στο Βρετανικό Μουσείο μικρό χρονικό διάστημα προκειμένου να αναζητήσει εναλλακτικές πηγές αντικειμένων για την έκθεση.
Η τουρκική εκστρατεία επιστροφής αρχαιοτήτων στην χώρα επεκτείνεται δυναμικά μπλοκάροντας μουσεία, τα οποία έχουν στις συλλογές τους αντικείμενα προς διεκδίκηση από αυτήν.
Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης επιβεβαίωσε την πληροφορία ότι η Τουρκία διεκδικεί 12 αρχαιότητες, χωρίς να διευκρινίζει όμως ποια ακριβώς αντικείμενα. Εκπρόσωπος του μουσείου δηλώνει ότι «Το θέμα είναι υπό συζήτηση με τις τουρκικές αρχές». Αυτό τον μήνα, το Μητροπολιτικό Μουσείο θα εγκαινίαζε την έκθεση «Byzantium and Islam» (14 Μαρτίου-8 Ιουλίου). Πολλά δανεισμένα αντικείμενα προέρχονται από το Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας.
Ο Tolga Tuyluoglu, επικεφαλής του τουρκικού γραφείου τουρισμού και πολιτισμού στο Λονδίνο, επιβεβαίωσε την διεκδίκηση δύο αντικειμένων από το Βρετανικό Μουσείο και το V&A. Παρόλο την «πολύ καλή σχέση» μεταξύ τουρκικών και βρετανικών πολιτιστικών οργανισμών, η κυβέρνησή του επιθυμεί να επιλύσει την εκκρεμότητα επιστροφής των δύο αυτών αρχαιοτήτων «πριν συζητήσουμε τον δανεισμό αντικειμένων σε εκθέσεις».
Η τουρκική κυβέρνηση επιθυμεί το Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει μια ανάγλυφη στήλη από βασάλτη, που χρονολογείται από τον 1ο αιώνα π.Χ. Απεικονίζει τον βασιλιά Αντίοχο Α’ Επιφανή να χαιρετά τον Ηρακλή. Η στήλη καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1882 όταν βρέθηκε σε χωράφι στο Selik, κοντά στην πόλη Samsat της σημερινής Τουρκίας. Το ανάγλυφο που έχει ύψος 4 πόδια, έχει χρησιμοποιηθεί ως πρέσα για την παραγωγή ελαιόλαδου καθώς έχει ανοιχθεί μια τρύπα στο κέντρο του. Αγοράστηκε το 1911 από τον αρχαιολόγο Leonard Woolley, που διεξήγαγε ανασκαφές στο Carchemish με την άδεια των οθωμανικών αρχών.
Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, η περιοχή γύρω από το Carchemish μετατράπηκε σε πεδίο μαχών. Μετά τον πόλεμο, το αρχαιολογικό υλικό αποθηκεύτηκε στην Συρία, η οποία βρισκόταν υπό την κηδεμονία της Γαλλίας. Το 1927, ο Woolley έβγαλε την στήλη με την άδεια των γαλλικών αρχών και αγοράστηκε από το Βρετανικό Μουσείο.
Διεκδίκηση επιστροφής της ανάγλυφης στήλης είχε γίνει και το 2005 αλλά δεν το κυνήγησε αρκετά. Στο μεταξύ, ο δανεισμός αρχαιοτήτων ανάμεσα στις δύο χώρες συνεχιζόταν κανονικά. Η Τουρκία επανήλθε για την επιστροφή της στήλης τον Ιανουάριο του 2011 από τον πρέσβη στο Λονδίνο, Unal Cevikoz, μετά τ0ν διορισμό του νέου γενικού διευθυντή Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Μουσείων, Osman Murat Suslu. Με το μυαλό στην επερχόμενη έκθεση «Hajj» (η Μέκκα ήταν υπό τον έλεγχο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από το 1517 μέχρι το 1916, με αποτέλεσμα πολλά ιστορικά αντικείμενα να έχουν καταλήξει σε τουρκικά μουσεία) το Βρετανικό Μουσείο επιθυμούσε διακαώς να λυθεί το ζήτημα. Το Βρετανικό Μουσείο ζήτησε αντικείμενα από το Παλάτι του Τοπ Καπί, το Μουσείο Turbeler καθώς και το Μουσείο Τουρκικών και Ισλαμικών Τεχνών.
Εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου δήλωσε τον περασμένο μήνα: «Το Μουσείο προτίθεται να συζητήσει την επιστροφή της ανάγλυφης στήλης, σύμφωνα με τους υφιστάμενους όρους νομοθεσίας. Το Μουσείο δεν μπορεί να συναινέσει στην μεταφορά ιδιοκτησίας της στήλης και πιστεύει ακράδαντα ότι θα πρέπει να παραμείνει μέλος της συλλογής του, όπου και μπορεί να εκτεθεί σε ένα παγκόσμιο ακροατήριο». Η ανάγλυφη στήλη εκτίθεται σήμερα στην Συλλογή Έργων Τέχνης της Εγγύς Ανατολής.
Το V&A αντιμετωπίζει παρόμοιο πρόβλημα με την προγραμματισμένη έκθεση «The Ottomans» για την οποία ο δανεισμός αντικειμένων από την Τουρκία είναι ζωτικής σημασίας. Η έκθεση επικεντρώνεται στην ανάπτυξη της οθωμανικής τέχνης από την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1453 μέχρι και τον 19ο αιώνα. Προγραμματισμένη αρχικά για το 2014, αναβλήθηκε για το 2015 ενώ με τα σημερινά δεδομένα παραμένει σε αναμονή.
 |
| Η σαρκοφάγος του Sindimara που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης |
Οι τουρκικές αρχές έχουν υποβάλλει αίτηση επιστροφής λίθινου κεφαλιού ενός παιδιού, που αντιπροσωπεύει τον Έρωτα, από την διάσημη σαρκοφάγο του Sidamara, του 3ου αιώνα π.Χ.. Το κεφάλι αφαιρέθηκε το 1882 από τον αρχαιολόγο Charles Wilson και έγινε δωρεά στο V&A από την οικογένειά του το 1993.
Το κεφάλι σήμερα βρίσκεται στις αποθήκες του V&A. Η σαρκοφάγος του Sidamara, που παραμένει άθικτη, εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.
Εκπρόσωπος του V&A αναφέρει ότι το κεφάλι αποκτήθηκε νόμιμα και το μουσείο δεν επιτρέπει την αφαίρεση του αντικειμένου από τις συλλογές του. «Η προσφορά ενός μακροπρόθεσμου δανεισμού του κεφαλιού στην Τουρκία έχει ήδη συζητηθεί» προσθέτει. Το μουσείο σχεδιάζει να πραγματοποιήσει την έκθεση «όταν υπάρξει πρόοδος στις συζητήσεις για τον δανεισμό αρχαιοτήτων με τις τουρκικές αρχές».
Πηγή: The Art Newspaper
Πηγή εικόνων: The British Museum, FlickRiver
Δεν υπάρχουν σχόλια